Truyện ngắn "Bà lái đò" của Nguyễn Công Hoan là một tác phẩm thể hiện sắc nét tinh thần yêu nước và lòng căm thù giặc ngoại xâm của người dân Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Qua nhân vật bà lái đò, tác giả thể hiện sức mạnh tinh thần và sự hy sinh cao cả của con người Việt Nam trên con đường đấu tranh giành độc lập.

Mở đầu truyện, hình ảnh bà lái đò hiện lên với vẻ bên ngoài là một người phụ nữ trung tuổi, một tay cầm dao, một tay dắt con, với dáng vẻ vội vàng, hốt hoảng khi nhìn thấy nhóm người chếnh là nhân vật "chúng tôi" trong truyện. Các chi tiết này gây ấn tượng về sự nghi ngờ, cảnh giác và lo âu của bà lái đò trước nhóm người lạ.

Khi chiếc thuyền đang qua sông, bà lái đò bất ngờ dùng dao xỉa vào lái, khiến nước ào vào và làm chìm thuyền. Hành động này cho thấy lòng dũng cảm và tinh thần hy sinh của bà, sẵn sàng quyết tử chỉ để giết địch. Tuy nhiên, chính nghĩa của bà đã gây kinh ngạc cho nhóm người trên thuyền, vì họ là đồng minh của chính phủ Việt Nam chống Pháp.

Cảnh bà lái đò và con trai được nhóm người cứu lên bờ và cố gắng hồi tính tác động sâu sắc đến người đọc. Dù bà đang trong tình trạng nguy kích, nhưng khi tỉnh lại, bà vẫn giữ vững đặc tính của một người Việt Nam yêu nước: cảnh giác cao độ với kẻ thù, dù chính mình phải chấp nhận hi sinh.

Hình tượng bà lái đò trong truyện ngắn là một hình mẫu tiêu biểu của người phụ nữ Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp: chắc chắn, dũng cảm và sẵn sàng hy sinh. Nguyễn Công Hoan đã thể hiện tâm hồn yêu nước, tình thương con và sự quyết tâm chống giặc trong hình ảnh một người phụ nữ tưởng chẻ, mộc mác nhưng mang trong mình sức mạnh tinh thần bất khuất.

Câu 1. Bài thơ được viết theo thể thất ngôn bát cú Đường luật.

Câu 2. Hình ảnh người nông dân trong bài thơ được thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh như:

• “Mấy năm làm ruộng vẫn chân thua” → Sự vất vả, lam lũ nhưng cuộc sống vẫn khó khăn.

• “Chiêm mất đằng chiêm, mùa mất mùa” → Mất mùa triền miên, không có thu nhập ổn định.

• “Sớm trưa dưa muối cho qua bữa” → Bữa ăn đạm bạc, thiếu thốn.

• “Chợ búa trầu chè chẳng dám mua” → Cuộc sống túng quẫn đến mức không dám mua những thứ nhỏ nhặt.

Câu 3. Hai câu thơ:

Sớm trưa dưa muối cho qua bữa,
Chợ búa trầu chè chẳng dám mua.

Diễn tả sự nghèo khó, thiếu thốn của người nông dân. Họ chỉ có thể ăn những món đạm bạc như dưa muối qua ngày, thậm chí những thứ đơn giản như trầu cau cũng không đủ tiền mua. Điều đó cho thấy sự khắc nghiệt của cuộc sống, dù chăm chỉ lao động nhưng vẫn không thoát khỏi cảnh khổ.

Câu 4.

• Biện pháp tu từ: Câu hỏi tu từ (Cần kiệm thế mà không khá nhỉ, Bao giờ cho biết khỏi đường lo?).

• Tác dụng: Thể hiện nỗi bức xúc, ngậm ngùi của tác giả trước số phận khổ cực của người nông dân. Đồng thời, câu hỏi tu từ cũng mang ý nghĩa phê phán xã hội phong kiến bất công khiến người dân dù chăm chỉ vẫn nghèo khó.

Câu 5. Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là nỗi xót xa, đồng cảm với cuộc sống cơ cực của người nông dân trong xã hội phong kiến. Đồng thời, bài thơ còn thể hiện thái độ phê phán sự bóc lột tàn nhẫn khiến người dân dù chăm chỉ vẫn không thoát khỏi đói nghèo.

Câu 6: Đoạn văn về giá trị của tình người trong cuộc sống

Tình cảm yêu thương, chia sẻ giữa con người với con người là một giá trị cao quý trong cuộc sống. Khi con người biết quan tâm, giúp đỡ lẫn nhau, khó khăn sẽ trở nên nhẹ nhàng hơn. Như trong bài thơ Chốn quê, tác giả Nguyễn Khuyến bày tỏ sự xót xa trước cảnh nghèo khổ của người nông dân, qua đó gợi lên lòng đồng cảm, trắc ẩn trong mỗi người đọc. Trong cuộc sống, tình người giúp chúng ta gắn kết, cùng nhau vượt qua thử thách. Một lời động viên, một hành động giúp đỡ dù nhỏ bé cũng có thể mang lại niềm hy vọng cho người khác. Vì vậy, mỗi người hãy luôn biết sẻ chia, yêu thương để cuộc sống thêm ấm áp và ý nghĩa.