1. Giai đoạn đầu (thế kỷ XVI - XVII):
 * Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha:
   * Đây là hai quốc gia tiên phong trong việc tìm kiếm các tuyến đường biển mới và thuộc địa.
   * Bồ Đào Nha chiếm Malacca (Malaysia) vào năm 1511 và một số đảo ở Indonesia.
   * Tây Ban Nha chiếm Philippines vào giữa thế kỷ XVI.
 * Mục tiêu:
   * Tìm kiếm các nguồn tài nguyên quý giá như gia vị, vàng, bạc.
   * Thiết lập các trạm buôn bán và kiểm soát các tuyến đường biển.
   * Truyền bá đạo Thiên Chúa.
2. Giai đoạn cạnh tranh và mở rộng (thế kỷ XVIII - XIX):
 * Hà Lan:
   * Hà Lan nổi lên như một cường quốc thương mại và thực dân.
   * Họ đánh bại Bồ Đào Nha và giành quyền kiểm soát phần lớn Indonesia, biến nơi đây thành thuộc địa quan trọng nhất của mình (Đông Ấn Hà Lan).
 * Anh:
   * Anh cũng mở rộng sự hiện diện của mình ở Đông Nam Á hải đảo.
   * Họ chiếm một số đảo ở Malaysia và Borneo.
 * Mục tiêu:
   * Mở rộng thị trường tiêu thụ hàng hóa.
   * Khai thác tài nguyên thiên nhiên (cao su, thiếc, dầu mỏ).
   * Kiểm soát các vị trí chiến lược.
3. Giai đoạn thuộc địa hóa hoàn toàn (cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX):
 * Sự phân chia thuộc địa:
   * Các cường quốc phương Tây hoàn thành việc phân chia Đông Nam Á hải đảo thành các thuộc địa.
   * Hà Lan kiểm soát toàn bộ Indonesia.
   * Anh kiểm soát Malaysia và một phần Borneo.
   * Tây Ban Nha nhượng lại Philippines cho Hoa Kỳ sau chiến tranh Tây Ban Nha - Hoa Kỳ (1898).
 * Mục tiêu:
   * Khai thác tối đa tài nguyên và sức lao động của các thuộc địa.
   * Thiết lập hệ thống chính trị và kinh tế phục vụ lợi ích của chính quốc.

Chế độ thực dân đã để lại những ảnh hưởng sâu sắc và đa chiều đối với các quốc gia Đông Nam Á, cả về mặt tích cực lẫn tiêu cực. Dưới đây là phân tích chi tiết:
1. Ảnh hưởng tiêu cực:
 * Kinh tế:
   * Bóc lột tài nguyên: Thực dân khai thác triệt để tài nguyên thiên nhiên (khoáng sản, nông sản), làm cạn kiệt nguồn lực của các nước thuộc địa.
   * Biến thị trường thành nơi tiêu thụ hàng hóa: Các nước Đông Nam Á trở thành thị trường tiêu thụ hàng hóa công nghiệp của chính quốc, kìm hãm sự phát triển của nền kinh tế bản địa.
   * Phá vỡ cơ cấu kinh tế truyền thống: Nền kinh tế tự cung tự cấp bị phá vỡ, thay vào đó là nền kinh tế phụ thuộc vào chính quốc.
 * Chính trị - xã hội:
   * Xâm phạm chủ quyền quốc gia: Các nước Đông Nam Á mất đi chủ quyền, trở thành thuộc địa của các cường quốc phương Tây.
   * Chia rẽ, gây xung đột: Chính sách "chia để trị" của thực dân gây ra mâu thuẫn, xung đột sắc tộc, tôn giáo, chia rẽ khối đoàn kết dân tộc.
   * Áp đặt văn hóa: Thực dân áp đặt văn hóa, ngôn ngữ, lối sống phương Tây, làm xói mòn bản sắc văn hóa truyền thống.
   * Bóc lột sức lao động: người dân bản địa bị bóc lột sức lao động nặng nề.
 * Văn hóa:
   * Xói mòn văn hóa truyền thống: Các giá trị văn hóa truyền thống bị xem nhẹ, thậm chí bị đàn áp.
   * Du nhập văn hóa ngoại lai: Văn hóa phương Tây du nhập, gây ra sự xung đột văn hóa.
2. Ảnh hưởng tích cực (không đáng kể):
 * Phát triển cơ sở hạ tầng: Thực dân xây dựng một số công trình cơ sở hạ tầng (đường sắt, cảng biển) nhằm phục vụ mục đích khai thác thuộc địa.
 * Du nhập một số tiến bộ khoa học kỹ thuật: Một số tiến bộ khoa học kỹ thuật phương Tây được du nhập vào các nước thuộc địa.
Liên hệ đến tình hình thực tế ở Việt Nam:
 * Việt Nam cũng trải qua quá trình xâm lược và đô hộ của thực dân Pháp, chịu những ảnh hưởng tương tự như các nước Đông Nam Á khác.
 * Hậu quả của chế độ thực dân vẫn còn ảnh hưởng đến Việt Nam ngày nay, thể hiện ở:
   * Sự chênh lệch về trình độ phát triển kinh tế so với các nước phát triển.
   * Một số tàn dư văn hóa, lối sống phương Tây.
   * Những thách thức trong việc xây dựng và phát triển đất nước.
 * Tuy nhiên, Việt Nam đã phát huy tinh thần yêu nước, ý chí độc lập, tự cường, vượt qua mọi khó khăn, thách thức để giành lại độc lập dân tộc và xây dựng đất nước ngày càng phát triển.
 * Việt nam ngày nay đang hội nhập sâu rộng với thế giới, nhưng vẫn luôn giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.
Tóm lại, chế độ thực dân đã để lại những hậu quả nặng nề cho các quốc gia Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Tuy nhiên, với tinh thần đoàn kết, ý chí kiên cường, các dân tộc Đông Nam Á đã và đang nỗ lực vượt qua những khó khăn, thách thức để xây dựng một tương lai tươi sáng hơn.