Bài văn: Tiếng cười chua chát trong "Tiến sĩ giấy" của Nguyễn Khuyến

Trong kho tàng văn học dân tộc, thơ trào phúng là một mạch nguồn đầy duyên dáng mà cũng đầy chất vấn. Ở đó, tiếng cười không hề nhẹ nhõm, mà lắm khi sắc như dao, chĩa thẳng vào thói đời đen bạc. Trong số những tác phẩm tôi tâm đắc nhất, “Tiến sĩ giấy” của Nguyễn Khuyến là một bài thơ ngắn gọn, hài hước nhưng cay nghiệt, để lại dư âm sâu sắc về xã hội phong kiến cuối thế kỷ XIX – nơi học vị và danh lợi đôi khi chỉ là lớp vỏ rỗng ruột, là trò diễn kệch cỡm.

Bài thơ chỉ với tám câu lục bát nhưng đã dựng lên hình ảnh “tiến sĩ” không bằng bút lực, học lực, mà... làm bằng giấy! Một sản phẩm thủ công để bày cho đẹp mắt trong ngày Tết, nhưng lại được ông đồ Nguyễn mượn làm biểu tượng để chế giễu giới khoa cử mục ruỗng:
“Có học hành gì cái lão này,
Cũng đồ giấy cả, cái thân tầy!”
Hai câu thơ mở đầu là một cú tát thẳng mặt vào cái gọi là “trí thức giấy”. Giọng điệu xưng “cái lão này” nghe dân dã mà đầy khinh miệt, cho thấy sự giả tạo, lố bịch của những kẻ khoác áo danh phận nhưng bên trong trống rỗng. Nguyễn Khuyến dùng tiếng cười để châm biếm nhưng cũng để nói thẳng một sự thật: có những kẻ làm quan không vì tài năng mà vì quan hệ, tiền bạc, thậm chí may mắn.

Không chỉ vậy, bài thơ còn vẽ lên chân dung của một tên “tiến sĩ giấy” đến thảm hại:
“Lọng cắm ba cờ, trông lộn xộn,
Áo bào một vẻ, đỏ như cay.”
Cái vẻ ngoài hào nhoáng, màu mè ấy hoàn toàn đối lập với bản chất bên trong – yếu ớt, tầm thường và vô dụng. Như thể Nguyễn Khuyến đang cười vào cái xã hội “thích phô trương, trọng hình thức, coi nhẹ thực chất” – một xã hội mà “làm màu” có khi còn quan trọng hơn “làm người”.

Cái kết của bài thơ là một cú hạ màn đầy khinh khỉnh nhưng cũng buồn bã:
“Bụng văn, giấy trắng không còn chỗ,
Nghĩ cũng thương thay cái lão này.”
Một câu thương mà hóa ra là mỉa. Thương vì “bụng văn” toàn giấy trắng – rỗng tuếch, không tri thức, không tư cách. Cái thương ấy chính là tiếng cười cuối cùng, khép lại màn bi hài kịch bằng một cái lắc đầu cam chịu nhưng quyết không tha thứ.

Nguyễn Khuyến đã mượn hình tượng tiến sĩ giấy để nói về một lớp người thật – những kẻ học giả, bằng giả, tâm hồn cũng giả. Trong xã hội hiện đại hôm nay, bài thơ ấy vẫn nguyên tính thời sự: khi học vị, danh hiệu được chạy chọt, khi bằng cấp trở thành lớp mặt nạ cho sự bất tài thì tiếng cười của Nguyễn Khuyến vẫn vang lên như một lời cảnh tỉnh không bao giờ cũ.

Tiếng cười, tưởng chừng chỉ là phản ứng tự nhiên, nhưng thực chất lại là một “vũ khí mềm” đầy uy lực. Nó có thể châm biếm, phản ánh, phê phán những điều chưa hay, chưa đẹp trong xã hội một cách sâu sắc mà không gây đối đầu căng thẳng. Qua tiếng cười, con người nhận ra lỗi lầm, khuyết điểm để tự điều chỉnh và hoàn thiện. Những tác phẩm hài hước mang tính giáo dục, như truyện cười dân gian hay kịch hài hiện đại, đều dùng tiếng cười để làm bật lên sự thật, từ đó khơi dậy nhận thức và thay đổi tích cực. Vì vậy, tiếng cười không chỉ giải trí mà còn góp phần thanh lọc và nâng cao đời sống tinh thần.

mang sắc thái trang trọng, nhẹ nhàng, gợi sự duyên dáng, đoan trang, điềm đạm của một người phụ nữ đã có chồng, đang ở độ tuổi trưởng thành.

Khác với “người phụ nữ” hay “người đàn bà” vốn trung tính hoặc thô hơn, “thiếu phụ” tạo cảm giác ấm áp, lịch sự, góp phần làm nổi bật vẻ đẹp bình dị mà thanh nhã của nhân vật giữa một không gian phòng khám đông đúc, căng thẳng — từ đó càng làm rõ hơn sức lan tỏa tích cực của hình ảnh mẹ con cô mang lại.

a. Các giai đoạn sinh trưởng và phát triển trong vòng đời của bướm: trứng → ấu trùng (sâu) → nhộng → bướm.

b.  Ở giai đoạn sâu thì bướm gây hại cho mùa màng vì ở giai đoạn này thức ăn của nó là lá.

Tháng tư vừa rồi, trường em có tổ chức một buổi tham quan nằm trong chuỗi hoạt động ngoại khóa của trường. Điểm đến lần này là Đền Hùng tại Việt Trì-Phú Thọ. Đây là nơi thờ phụng các đời Vua Hùng và tôn thất của nhà vua. Nơi đây gắn với Giỗ tổ Hùng Vương được tổ chức hàng năm vào ngày 10 tháng 3 Âm lịch. Đây là một dịp để thế hệ con cháu đến viếng đền, tưởng nhớ đến những người đã có công dựng nước.

Em đã được nghe nhiều câu chuyện về các Vua Hùng qua các sự tích nổi tiếng như Sự tích bánh chưng bánh dày, Sơn Tinh Thủy Tinh… và thấy được sự uy nghiêm và trí tuệ của các vị vua. Điều đó khiến tôi càng mong đợi chuyến đi này hơn.

Dưới chân núi là khung cảnh uy nghiêm, hùng vĩ của núi Nghĩa Lĩnh với rừng cây và sương mù bao phủ. Nơi thờ các vị vua được đặt trên núi với ba đền chính là đền Hạ, đền Trung và đền Thượng. Đền Hạ tương truyền là nơi mẹ Âu Cơ đẻ ra một bọc trăm trứng. Trăm trứng ấy đẻ ra trăm người con, năm mươi người theo cha xuống biển, bốn chín người theo mẹ lên núi. Người con ở lại làm vua, lấy tên là Hùng Vương (thứ nhất). Đền Trung là nơi các vị vua họp bàn chính sự. Đền Thượng là lăng thờ Hùng Vương thứ sáu. Lễ hội đền Hùng được tổ chức hàng năm bao gồm những hoạt động văn hóa, văn nghệ mang tính chất nghi thức truyền thống và những hoạt động văn hóa dân gian khác… Các hoạt động văn hóa mang tính chất nghi thức còn lại đến ngày nay là lễ rước kiệu vua và lễ dâng hương. Dưới tán lá mát rượi của những cây trò, cây mỡ cổ thụ và âm vang trầm bổng của trống đồng, đám rước như một con rồng uốn lượn trên những bậc đá huyền thoại để tới đỉnh núi Thiêng.

Trước khi đi tham quan các đền, chúng tôi được làm lễ dâng hương và nghe diễn thuyết về các vị Vua Hùng. Không khí trang nghiêm, hào hùng ấy khiến tôi không khỏi tự hào về lịch sử dân tộc mình. Họ đã dựng nước, giữ nước để đời sau con cháu được hưởng thụ nền độc lập, hòa bình ấy. Và nay chúng em đến đây để thể hiện lòng biết ơn, sự tôn trọng của mình đối họ, thể hiện đúng truyền thống đạo lý “ăn quả nhớ kẻ trồng cây”. Họ đã gây dựng nền móng cho nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa hiện tại và chúng em đều biết ơn điều đấy.

Sau đó, chúng em được đi thăm các đền thờ vua trên núi. Cách trang trí, sắp xếp các di vật đều được bố trí một cách ngay ngắn, trang nghiêm. Em ấn tượng với tấm bia ở đền Hạ khắc dòng chữ của Bác Hồ: “Các Vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta cùng nhau giữ lấy nước.” Nó như một lời hứa hẹn Bác thay thế hệ trẻ nói lên trách nhiệm của thế hệ trẻ đối với đất nước.

Đó thực sự là một chuyến đi đầy bổ ích và ý nghĩa. Mặc dù nó chỉ kéo dài trong một buổi sáng ngắn ngủi nhưng nó đã giúp em hiểu ra trách nhiệm của mình đối với đất nước. Phải biết kính trọng, biết ơn thế hệ đi trước đặc biệt là các vị Vua Hùng và phải ghi nhớ:

“Dù ai đi ngược về xuôi

Nhớ ngày giỗ tổ mùng mười tháng ba.”

Văn bản "Những quả bóng lửa" gợi ra nhiều vấn đề liên quan đến việc khám phá và chinh phục không gian, đặc biệt là hành tinh Hoả Tinh. Văn bản đề cập đến việc các linh mục muốn hiểu biết về các sinh vật sống trên Hoả Tinh để xây dựng nhà thờ phù hợp. Và miêu tả sự khác biệt giữa con người và những quả cầu ánh sáng sống trên Hoả Tinh. Không chỉ vậy văn bản còn thể hiện tinh thần kiên trì và quyết tâm khám phá những điều mới mẻ, dù phải đối mặt với những khó khăn và thử thách, của Đức Cha Peregrine. Đến năm2020 của thế kỉ XXI, con người đã đạt được nhiều tiến bộ trong việc khám phá không gian và nghiên cứu về các hành tinh khác. Các sứ mệnh của NASA và các tổ chức không gian khác đã gửi nhiều tàu thăm dò và robot lên Hoả Tinh để nghiên cứu về bề mặt, khí hậu và tiềm năng sự sống trên hành tinh này. Và công nghệ không gian đã tiến bộ vượt bậc, giúp con người có thể thực hiện các sứ mệnh không gian dài và khám phá các hành tinh xa xôi.

Trong văn bản "Những quả bóng lửa", nhân vật để lại cho em nhiều ấn tượng nhất là Đức Cha Peregrine. Đức Cha Peregrine là một người lãnh đạo đầy tâm huyết và kiên trì.

Thoát hơi nước có vai trò: tạo động lực cho vận chuyến nước và chất khoáng trong cây; giúp cây không bị đốt nóng dưới ánh mặt trời ; trao đổi khí của cây và môi trường

. - Khi đứng dưới bóng cây thấy mát hơn đứng dưới mái che bằng vật liệu xây dựng vì:

+ Cây xanh có khả năng thoát hơi nước.