Câu 1 (2.0 điểm): Viết đoạn văn khoảng 200 chữ phân tích nghệ thuật lập luận của Nguyễn Trãi trong văn bản “Chiếu cầu hiền tài”

Nguyễn Trãi trong Chiếu cầu hiền tài đã sử dụng nghệ thuật lập luận vô cùng thuyết phục và chặt chẽ. Trước hết, ông sử dụng cách lập luận diễn dịch, mở đầu bằng một nhận định mang tính chân lý: “Được thịnh trị tất ở việc cử hiền, được hiền tài tất do sự tiến cử”, từ đó triển khai những lý do cụ thể cho việc cầu hiền. Thứ hai, ông vận dụng lập luận so sánh và nêu gương lịch sử, lấy những ví dụ điển hình từ thời Hán, Đường để làm nổi bật vai trò của việc tiến cử người tài, đồng thời tạo sự tin tưởng ở người đọc. Ngoài ra, ông còn thể hiện lập luận bằng tình cảm chân thành và lời lẽ khiêm nhường, ví như “trẫm sớm khuya lo sợ như gần vực sâu” để bộc lộ nỗi lo lắng trước trọng trách trị nước, từ đó kêu gọi sự đồng lòng. Lập luận trong chiếu không chỉ sắc bén, mạch lạc mà còn giàu tính thuyết phục bởi được kết hợp giữa lý và tình, giữa đạo lý và thực tiễn lịch sử, thể hiện rõ tư duy chính trị sâu sắc và tâm huyết của một bậc minh quân.

Câu 2 (4.0 điểm): Viết bài văn khoảng 600 chữ trình bày suy nghĩ của em về hiện tượng “chảy máu chất xám” tại Việt Nam hiện nay

Trong thời đại toàn cầu hóa hiện nay, hiện tượng “chảy máu chất xám” – tức tình trạng những người có trình độ chuyên môn cao, tài năng rời bỏ đất nước để làm việc ở nước ngoài – đang trở thành một vấn đề đáng lo ngại tại Việt Nam. Đây không chỉ là mất mát cá nhân mà còn là tổn thất lớn cho sự phát triển lâu dài của quốc gia.

“Chất xám” là biểu tượng của tri thức, của sự sáng tạo và đổi mới. Một đất nước muốn phát triển bền vững không thể thiếu những con người tài năng. Tuy nhiên, nhiều người trẻ, sau khi được đào tạo bài bản trong nước hoặc du học ở nước ngoài, lại không quay về cống hiến cho quê hương. Họ chọn ở lại nước ngoài vì những lý do như: môi trường làm việc chuyên nghiệp, cơ hội thăng tiến rõ ràng, mức lương hấp dẫn và nhất là sự trân trọng dành cho nhân tài. Trong khi đó, tại Việt Nam, nhiều người giỏi lại gặp khó khăn khi tiếp cận cơ hội, bị bóp nghẹt bởi cơ chế quan liêu, thiếu công bằng hoặc không được đánh giá đúng năng lực.

Hiện tượng này để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng. Thứ nhất, đất nước sẽ thiếu hụt nguồn lực trí tuệ để phục vụ cho công cuộc đổi mới, hiện đại hóa. Thứ hai, khoảng cách phát triển giữa Việt Nam và các nước tiên tiến ngày càng bị nới rộng. Thứ ba, nó còn khiến niềm tin vào chính sách trọng dụng nhân tài bị lung lay, đặc biệt trong lớp trẻ đang tìm kiếm cơ hội.

Vậy làm sao để hạn chế “chảy máu chất xám”? Trước tiên, Nhà nước cần có chính sách đãi ngộ hợp lý và tạo môi trường làm việc minh bạch, chuyên nghiệp để người tài yên tâm cống hiến. Hệ thống tuyển chọn và sử dụng nhân tài phải công bằng, lấy hiệu quả công việc làm thước đo thay vì mối quan hệ hay vị trí xuất thân. Bên cạnh đó, xã hội cũng cần thay đổi tư duy, biết trân trọng và khích lệ sự sáng tạo, dám trao quyền cho người trẻ. Chính bản thân người có tài cũng nên có tinh thần cống hiến, lòng yêu nước sâu sắc để trở thành lực lượng chủ lực xây dựng quê hương.

Tóm lại, “chảy máu chất xám” là một vấn đề lớn cần sự chung tay của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội. Muốn giữ được người tài, không chỉ cần chính sách mà còn cần cả tấm lòng và khát vọng phát triển thực sự của dân tộc.

Câu 1 (0.5 điểm):
Phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong bài:
Nghị luận.

Câu 2 (0.5 điểm):
Chủ thể bài viết là ai?
Vua Lê Thái Tổ (tức Lê Lợi).

Câu 3 (1.0 điểm):
Mục đích chính của văn bản:
Kêu gọi, khuyến khích việc tiến cử và tự tiến cử người hiền tài để giúp vua xây dựng, cai trị đất nước sau khi giành được độc lập.

Những đường lối tiến cử người hiền tài được đề cập:

• Các quan văn võ từ tam phẩm trở lên phải tiến cử một người tài.
• Cho phép bất kỳ ai, dù đã làm quan hay chưa, ở triều đình hay thôn dã, nếu có tài thì có thể tiến cử.
• Người có tài có thể tự mình đề đạt, không cần đợi người khác tiến cử.

Câu 4 (1.0 điểm):
Dẫn chứng được đưa ra để minh chứng cho luận điểm vua cần chọn người hiền tài:

• Các thời thịnh trị xưa kia như thời Hán, Đường: hiền sĩ nhường nhau địa vị, người tài không bị bỏ sót, công việc được đảm đương tốt.
• Cụ thể: Tiêu Hà tiến cử Tào Tham, Nguy Vô Tri tiến Trần Bình, Địch Nhân Kiệt tiến Trương Cửu Linh, Tiêu Tung tiến Hàn Hưu.

Nhận xét cách nêu dẫn chứng:

• Rõ ràng, thuyết phục, dựa trên thực tiễn lịch sử.
• Có tính so sánh, rút ra bài học từ tiền nhân để áp dụng vào hiện tại.
• Làm nổi bật tầm quan trọng của việc chọn hiền tài trong việc trị nước.

Câu 5 (1.0 điểm):
Nhận xét về phẩm chất của chủ thể bài viết (vua Lê Thái Tổ):

• Có tầm nhìn chiến lược: Hiểu rằng hiền tài là nguyên khí quốc gia, là yếu tố then chốt để xây dựng đất nước.
• Biết trọng dụng nhân tài, không phân biệt xuất thân, hoàn cảnh.
• Khiêm tốn, cầu thị, sẵn sàng lắng nghe, khuyến khích người tài tự đề đạt.
• Tâm huyết và trách nhiệm với vận mệnh đất nước, thể hiện ở việc "sớm khuya lo sợ như gần vực sâu".