lục bát

Nhan đề “Chân quê” của bài thơ Nguyễn Bính gợi lên nhiều liên tưởng và cảm nhận sâu sắc về vẻ đẹp mộc mạc, thuần khiết và đậm bản sắc của người nông dân và làng quê Việt Nam.

Trước hết, từ “chân” trong tiếng Việt không chỉ mang nghĩa là “thật, nguyên vẹn, không pha trộn”, mà còn gợi đến sự chân thành, chân chất – những phẩm chất quý giá của con người miền quê. Còn “quê” là nơi chôn nhau cắt rốn, là không gian văn hóa gắn bó với truyền thống, phong tục, tình cảm gia đình và lối sống giản dị.

Kết hợp lại, “Chân quê” không đơn thuần chỉ là một cái tên, mà là một tuyên ngôn nhẹ nhàng mà sâu sắc về những giá trị mà nhà thơ yêu quý và trân trọng: vẻ đẹp thuần phác của con người và cuộc sống làng quê xưa. Nhan đề ấy khiến người đọc liên tưởng đến hình ảnh người con gái mặc áo tứ thân, đội khăn mỏ quạ, dáng vẻ dịu dàng bên lũy tre, con đê đầu làng… Tất cả hiện lên không rực rỡ, phô trương, mà đằm thắm, kín đáo, bền vững trong tâm hồn.

Khăn nhung

Quần lĩnh

Áo cài khuy bấm

Cái yếm lụa sồi

Dây lưng đũi

Áo tứ thân

Khăn mỏ quạ

Quần nái đen

đại diện cho ng phụ nữ xưa

bptt ẩn dụ cho vẻ đẹp mộc mạc, giản dị, thuần khiết và đậm chất quê của người con gái nông thôn.

tac dung nhan manh vẻ đẹp mộc mạc, trong sáng, đậm chất làng quê của người con gái trong thơ Nguyễn Bính.

Diễn tả sự thay đổi, pha tạp, có phần mai một của chất quê ban đầu – “bay đi ít nhiều” cho thấy sự tiếc nuối trước sự biến đổi của tâm hồn người con gái, có thể do sự tác động của cuộc sống thành thị hay những thay đổi về tâm lý, thời cuộc.

Giá trị của tình yêu chân thật, sự trân trọng vẻ đẹp quê hương, và nỗi buồn khi những điều đẹp đẽ, thuần khiết ấy dần phai nhạt theo thời gian và đổi thay của cuộc sống.

Dưới ngòi bút tinh tế và giàu cảm xúc của Nguyễn Bính, nhân vật “em” trong bài thơ Chân quê hiện lên như một biểu tượng cho sự chuyển mình giữa truyền thống và hiện đại, giữa vẻ đẹp chân chất quê mùa và sự hào nhoáng nơi thị thành. “Em” – cô gái thôn quê – từng gắn bó với chiếc “yếm lụa sồi”, “áo tứ thân”, “khăn mỏ quạ”, từng hiện lên trong dáng vẻ nền nã, dịu dàng khi “đi lễ chùa” – mang vẻ đẹp của người con gái Việt xưa, mộc mạc mà đằm thắm. Nhưng rồi chỉ sau một lần “đi tỉnh về”, “em” trở nên “khăn nhung, quần lĩnh rộn ràng”, “áo cài khuy bấm” – những hình ảnh tượng trưng cho sự đổi thay, kiểu cách, và cũng là dấu hiệu của việc rời xa nét quê thuần hậu. Sự thay đổi ấy khiến nhân vật trữ tình xót xa, tiếc nuối: “Hương đồng gió nội bay đi ít nhiều” – một câu thơ đầy ám ảnh, như một lời cảnh báo nhẹ nhàng nhưng sâu sắc. Qua hình ảnh “em”, nhà thơ không chỉ thể hiện tâm trạng buồn bã của người đang yêu, mà còn gửi gắm nỗi lo âu trước nguy cơ mai một của những giá trị truyền thống trong lòng quê hương. “Em” chính là tấm gương phản chiếu sự biến đổi của nếp sống làng quê trong bối cảnh hiện đại hóa đang len lỏi vào từng nếp nhà, từng con người

Trong dòng chảy không ngừng của cuộc sống hiện đại, con người ngày càng có xu hướng tiếp cận với cái mới, cái lạ, cái đến từ thế giới bên ngoài. Điều đó tạo nên sự phong phú và đa dạng cho đời sống tinh thần, nhưng đồng thời cũng đặt ra một câu hỏi đầy trăn trở: Làm sao để giữ gìn và bảo vệ những giá trị văn hóa truyền thống – vốn là cội nguồn của dân tộc – khỏi nguy cơ mai một và lãng quên? Câu hỏi ấy không chỉ là một lời nhắc nhở, mà còn là tiếng gọi khẩn thiết đối với mỗi người Việt Nam trong thời đại hội nhập sâu rộng hiện nay.

Văn hóa truyền thống là kết tinh của lịch sử, là tinh hoa của đời sống tinh thần dân tộc qua hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước. Đó không chỉ là những lễ hội, tập tục, trang phục, làn điệu dân ca, mà còn là cách sống, cách nghĩ, là đạo lý làm người, là lòng yêu nước, yêu quê hương, yêu gia đình. Những giá trị ấy tạo nên bản sắc riêng biệt cho dân tộc Việt Nam giữa muôn vàn nền văn hóa khác nhau trên thế giới. Đó là “hồn cốt” của dân tộc – thứ mà nếu đánh mất, con người sẽ trở nên trống rỗng, lai căng, không biết mình là ai trong thế giới rộng lớn này.

Tuy nhiên, trong đời sống hiện đại, văn hóa truyền thống đang phải đối mặt với không ít thách thức. Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ và xu hướng toàn cầu hóa khiến con người – đặc biệt là giới trẻ – dễ bị cuốn vào lối sống thực dụng, ưa chuộng sự tiện lợi, nhanh chóng và ít quan tâm đến chiều sâu văn hóa. Nhiều người dần thờ ơ với ngày Tết cổ truyền, không còn mặn mà với áo dài, không hiểu rõ ý nghĩa của những phong tục, tập quán xưa. Những hình ảnh ấy khiến ta không khỏi liên tưởng đến câu thơ của Nguyễn Bính trong bài Chân quê: “Hương đồng gió nội bay đi ít nhiều” – một lời thở dài xót xa trước sự phai nhạt của nét quê thuần hậu.

Trong bối cảnh ấy, gìn giữ và bảo vệ giá trị văn hóa truyền thống không chỉ là nhiệm vụ của riêng ai, mà là trách nhiệm của cả cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ – những người đang và sẽ là chủ nhân tương lai của đất nước. Gìn giữ không có nghĩa là bảo thủ, cố chấp với cái cũ, mà là biết trân trọng, kế thừa và phát huy tinh hoa quá khứ trong một hình thức phù hợp với hiện đại. Chúng ta có thể giữ gìn văn hóa qua những hành động cụ thể như: mặc áo dài trong dịp lễ Tết, nói tiếng Việt chuẩn, tìm hiểu lịch sử - phong tục dân tộc, tham gia các hoạt động văn hóa dân gian, hay đơn giản là trân trọng bữa cơm gia đình, chào hỏi ông bà cha mẹ mỗi ngày. Đồng thời, cũng cần sáng tạo trong cách gìn giữ: đưa văn hóa truyền thống vào phim ảnh, âm nhạc, mạng xã hội để lan tỏa đến cộng đồng trong ngôn ngữ của thời đại.

Gìn giữ và bảo vệ văn hóa truyền thống không phải là việc làm một sớm một chiều, mà là một hành trình dài, đòi hỏi sự kiên trì và lòng tự hào dân tộc sâu sắc. Văn hóa truyền thống là nơi ta tìm thấy chính mình, là gốc rễ để vươn cao giữa bầu trời hiện đại. Bởi lẽ, một dân tộc không biết quý trọng văn hóa của mình thì sẽ dần đánh mất bản sắc, và trong dòng xoáy toàn cầu hóa, rất dễ bị hòa tan, lạc lối.

Hãy bắt đầu từ những điều nhỏ bé nhất để giữ gìn những giá trị lớn lao. Bởi “người ta có gốc từ đâu, như cây có cội, như sông có nguồn”. Và chính những giá trị truyền thống ấy là dòng chảy ngầm nâng đỡ tâm hồn Việt Nam, giữ cho ta mãi là ta trong muôn vàn biến động của thế giới hôm nay