Câu 1 (2.0 điểm): Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) phân tích những nét đặc sắc về nội dung, nghệ thuật của bài thơ “Chiếc lá đầu tiên”.

Bài Làm:

Bài thơ “Chiếc lá đầu tiên” của Hoàng Nhuận Cầm là bản hòa ca xúc động về tuổi học trò với những kỷ niệm trong sáng, mộng mơ nhưng cũng đầy nuối tiếc. Về nội dung, bài thơ tái hiện lại hình ảnh mái trường xưa, bạn bè, thầy cô, những trò đùa hồn nhiên, và cả những rung động đầu đời. Tất cả hiện lên như một thước phim quay chậm, đầy hoài niệm và chất chứa yêu thương. Đặc biệt, hình ảnh “chiếc lá đầu tiên” như một biểu tượng cho thời khắc trưởng thành, cho những rung động đầu đời đã xa. Về nghệ thuật, bài thơ sử dụng thể thơ tự do, ngôn ngữ giàu hình ảnh và cảm xúc, cùng với các biện pháp tu từ như ẩn dụ, nhân hóa, điệp từ,… đã góp phần làm nổi bật nỗi nhớ tha thiết về một thời tuổi trẻ. Giọng thơ lúc tha thiết, lúc hài hước, lúc lắng đọng khiến bài thơ trở nên gần gũi và chạm đến trái tim người đọc. Tác phẩm là lời chia tay dịu dàng và đẹp đẽ với tuổi học trò – quãng thời gian đáng nhớ nhất trong đời người.

Câu 2 (4.0 điểm): Nghị luận về câu văn: “Mặc dù bọn trẻ ném đá vào lũ ếch để đùa vui, nhưng lũ ếch không chết đùa mà chết thật.”

Bài Làm:

Câu nói: “Mặc dù bọn trẻ ném đá vào lũ ếch để đùa vui, nhưng lũ ếch không chết đùa mà chết thật” là một lời cảnh tỉnh sâu sắc về hậu quả của những hành vi tưởng chừng vô hại nhưng lại gây tổn thương thật sự đến người khác. Ẩn dụ trong hình ảnh bọn trẻ và lũ ếch, câu nói phản ánh thực tế rằng đôi khi con người hành xử một cách vô tâm, thiếu suy nghĩ, lấy trò đùa của mình làm niềm vui mà không nhận ra rằng người khác đang bị tổn thương thật sự bởi những hành động đó.

Trong cuộc sống, không hiếm gặp những lời nói đùa vô ý, những trò nghịch dại mà hậu quả lại vô cùng nghiêm trọng. Có khi chỉ một câu chế giễu, một lời bình luận ác ý trên mạng xã hội cũng đủ khiến một người cảm thấy tổn thương, thậm chí mất niềm tin vào bản thân và cuộc sống. Người gây ra điều đó có thể chỉ coi là “cho vui”, nhưng với người hứng chịu thì đó là “nỗi đau thật sự”.

Câu nói cũng là lời nhắc nhở về trách nhiệm trong hành vi và lời nói của mỗi người. Khi ta cười vui trên nỗi đau của người khác, niềm vui ấy không còn trong sáng mà đã mang bóng tối của sự vô cảm, thậm chí tàn nhẫn. Từ đó, mỗi chúng ta cần học cách sống tử tế, đồng cảm và biết đặt mình vào vị trí của người khác, để không vô tình làm tổn thương ai chỉ vì sự vô tâm hay hiếu kỳ của bản thân.

Tóm lại, câu nói không chỉ là một lời phê phán những hành vi vô ý thức mà còn là lời cảnh tỉnh về đạo đức và nhân cách sống trong xã hội hiện đại. Một lời nói hay hành động nhỏ, nếu không suy nghĩ kỹ, có thể trở thành “viên đá” gây tổn thương sâu sắc cho người khác. Vì thế, hãy cẩn trọng trong từng hành động và lời nói – đó là cách ta thể hiện sự văn minh và nhân hậu của mình.

Câu 1. Xác định thể thơ được sử dụng trong bài thơ trên.

Trả lời:

- Bài thơ được viết theo thể tự do.

Câu 2. Phương thức biểu đạt chính trong bài thơ này là gì?

Trả lời:

- Phương thức biểu đạt chính là biểu cảm, kết hợp với miêu tả và tự sự.

Câu 3. Chỉ ra ít nhất 5 hình ảnh, dòng thơ mà tác giả sử dụng để khắc họa những kỉ niệm gắn với trường cũ. Theo em, những kỉ niệm ấy có gì đặc biệt?

Trả lời:

- 5 hình ảnh, dòng thơ tiêu biểu:

1. “Chùm phượng hồng yêu dấu ấy rời tay”

2. “Một lớp học buâng khuâng màu xanh rủ”

3. “Sân trường đêm - rụng xuống trái bàng đêm”

4. “Có một nàng Bạch Tuyết các bạn ơi / Với lại bảy chú lùn rất quấy!”

5. “Thôi đã hết thời bím tóc trắng ngủ quên / Hết thời cầm dao khắc lăng nhăng lên bàn ghế cũ”

Nhận xét:

- Những kỉ niệm ấy đặc biệt vì chúng:

+ Gắn liền với tuổi học trò ngây thơ, hồn nhiên, đầy mộng mơ và cảm xúc trong sáng.

+ Là những chi tiết rất gần gũi, chân thực, gợi nhớ một thời tươi đẹp, không thể quay lại.

+ Mang theo sự nuối tiếc, xúc động khi phải chia xa thời học sinh để bước vào giai đoạn trưởng thành, chiến đấu.

Câu 4. Phân tích tác dụng của một biện pháp tu từ được sử dụng trong dòng thơ: “Tiếng ve trong veo xé đôi hồ nước”.

Trả lời:

- Biện pháp tu từ được sử dụng: Ẩn dụ + Nhân hóa.

- Tác dụng:
+ Gợi âm thanh tiếng ve trong trẻo, vang xa trong không gian mùa hè

+ “Xé đôi hồ nước” là cách nói ẩn dụ giàu hình ảnh, thể hiện âm thanh tiếng ve vang động làm khuấy động không gian tĩnh lặng, đánh dấu thời khắc chuyển mùa, thời điểm chia tay mái trường.

+ Tạo chiều sâu cảm xúc, gợi liên tưởng đến sự chia xa, tiếc nuối tuổi học trò.

Câu 5. Em ấn tượng với hình ảnh nào nhất? Vì sao?

Em ấn tượng nhất với hình ảnh “Không thấy trên sân trường chiếc lá buổi đầu tiên”.

Vì hình ảnh này vừa giản dị lại vừa day dứt, thể hiện rõ nỗi tiếc nuối của tác giả khi nhìn lại quãng đời học trò đã qua. “Chiếc lá buổi đầu tiên” như một biểu tượng cho kỉ niệm đầu đời, cho tuổi trẻ và những rung động đầu tiên, nhưng giờ đây không còn nữa, chỉ còn lại khoảng trống trong tâm hồn người đã xa trường cũ.