a,320,4914,90

b,320,2315,90

c,4914,90,543

d,90

a,Các triều đại phong kiến phương Bắc đã thực hiện nhiều chính sách cai trị khác nhau trong thời kỳ Bắc thuộc ở nước ta, nhưng có một số điểm chung và mục tiêu chính là duy trì quyền lực và khai thác tài nguyên. Dưới đây là một số chính sách cai trị tiêu biểu:

1. *Chính sách đồng hóa*: Các triều đại phong kiến phương Bắc đã thực hiện chính sách đồng hóa dân tộc ta bằng cách truyền bá văn hóa, ngôn ngữ và phong tục của họ. Họ bắt người Việt phải học tiếng Hán, tuân theo phong tục và lễ nghi của người Hán.

2. *Chính sách hành chính*: Các triều đại phong Bắc chia nước ta thành các đơn vị hành chính nhỏ hơn, thường đặt tên là quận, huyện và đặt quan lại người Hán cai trị.

3. *Chính sách thuế khóa và lao dịch*: Người dân Việt phải chịu nhiều loại thuế nặng nề như thuế thân, thuế ruộng đất, thuế muối, sắt,... và phải thực hiện lao dịch như xây dựng, vận chuyển.

4. *Chính sách chiếm đoạt ruộng đất*: Các triều đại phong kiến phương Bắc đã chiếm đoạt nhiều ruộng đất của người Việt và giao cho người Hán cai quản, khiến cho người Việt mất đi nguồn sống chính.

5. *Chính sách đàn áp văn hóa bản địa*: Các triều đại phong kiến phương Bắc đã tìm cách đàn áp văn hóa bản địa của người Việt, phá hủy các di tích văn hóa và thay thế bằng văn hóa Hán.

6. *Bố trí quan lại người Hán*: Các vị quan lại người Hán được bố trí ở các cấp chính quyền để giám sát và cai trị người Việt. Tùy thuộc vào thời kỳ và triều đại cụ thể, mức độ và chi tiết của các chính sách này có thể khác nhau. Tuy nhiên, chúng đều nhằm mục đích duy trì quyền lực của các triều đại phong kiến phương Bắc và khai thác tài nguyên của nước ta.

b,Vương quốc Phù Nam và vương quốc Chăm-pa là hai nền văn minh cổ đại quan trọng ở Đông Nam Á, với những đặc điểm kinh tế và xã hội riêng biệt. Dưới đây là một số điểm so sánh chính: *Hoạt động kinh tế:*

- *Vương quốc Phù Nam*: - Kinh tế Phù Nam phát triển mạnh dựa trên thương mại và nông nghiệp.

- Vị trí địa lý thuận lợi giúp Phù Nam kiểm soát được các tuyến đường biển quan trọng, thúc đẩy hoạt động ngoại thương.

- Nông nghiệp cũng đóng vai trò quan trọng với các sản phẩm như lúa gạo.

- *Vương quốc Chăm-pa*: - Kinh tế Chăm-pa cũng dựa trên nông nghiệp và thương mại, nhưng có sự khác biệt về mức độ và phương thức.

- Chăm-pa tập trung vào sản xuất nông nghiệp với lúa gạo là cây trồng chính, và họ cũng có những sản phẩm thủ công như dệt may.

- Thương mại cũng quan trọng nhưng có thể không phát triển mạnh như Phù Nam do vị trí địa lý khác biệt.

*Tổ chức xã hội:* -*Vương quốc Phù Nam*: - Xã hội Phù Nam được tổ chức theo mô hình quân chủ, với vua là người đứng đầu.

- Có sự phân chia giai cấp rõ ràng, bao gồm vua, quý tộc, tăng lữ và người dân thường.

- Văn hóa và tôn giáo cũng đóng vai trò quan trọng trong tổ chức xã hội. - *Vương quốc Chăm-pa*: - Tương tự Phù Nam, Chăm-pa cũng theo mô hình quân chủ với vua nắm quyền lực tối cao.

- Xã hội Chăm-pa cũng phân chia giai cấp, nhưng có thể có những đặc điểm riêng về cấu trúc và quyền lực của từng giai cấp.

- Tôn giáo, đặc biệt là Hindu giáo và sau này là Hồi giáo, có ảnh hưởng lớn đến tổ chức xã hội và văn hóa của Chăm-pa. Tóm lại, cả Phù Nam và Chăm-pa đều có nền kinh tế dựa trên nông nghiệp và thương mại, và đều tổ chức xã hội theo mô hình quân chủ với sự phân chia giai cấp. Tuy nhiên, mỗi vương quốc có những đặc điểm riêng về mức độ phát triển kinh tế, vị trí địa lý và ảnh hưởng văn hóa, tôn giáo.

a,Thiên nhiên là môi trường sống của con người, cung cấp cho con người thức ăn, nước uống, không khí để thở... - Thiên nhiên còn cho con người nhiều nguồn tài nguyên: đất, khoáng sản, gỗ, các nguồn năng lượng... để duy trì sự sống và phục vụ sản xuất.

b,trong quá trình khai thác và sử dụng tài nguyên,con người đã đưa vào thiên nhiên nhiều loại rác thải ở các dạng khác nhau: bụi, khí,lỏng,rắn...