Một số điển tích, điển cố trong văn bản:

1. Gươm đàn nửa gánh, non sông một chèo – dẫn tích Hoàng Sào, nói chí lớn tung hoành.
2. Mắt xanh – ý chỉ sự quý trọng (theo tích Nguyên Tịch).
3. Tấn Dương thấy mây rồng – ngụ ý Từ Hải sẽ lập nghiệp lớn như Đường Cao Tổ.
4. Trần ai – chỉ cuộc đời trần thế đầy gian truân.
5. Sánh phượng, cưỡi rồng – chỉ mối lương duyên đẹp, xứng đôi.

Văn bản trên kể về cuộc gặp gỡ và nên duyên giữa Thúy Kiều và Từ Hải – một trang anh hùng cái thế. Trong một đêm trăng thanh gió mát, Từ Hải – người có tướng mạo oai phong, tài năng hơn người – đến thăm và nghe danh tiếng Thúy Kiều. Hai người gặp nhau, trò chuyện, cảm mến nhau từ lần đầu, thấu hiểu tấm lòng tri kỷ. Sau đó, Từ Hải từ chối tiền bạc lễ nghĩa thông thường, đưa Kiều về sắp xếp nơi ở, chính thức nên duyên với nàng. Văn bản thể hiện cuộc tình đẹp, hào sảng giữa anh hùng và giai nhân, ca ngợi sự hòa hợp giữa chí lớn của Từ Hải và tấm lòng tinh tế, thủy chung của Thúy Kiều.