Đạo đức sinh học là một lĩnh vực trong đạo đức học nghiên cứu các vấn đề đạo đức liên quan đến sinh học, y học và công nghệ sinh học, đặc biệt là trong các quyết định, hành động và nghiên cứu liên quan đến con người, động vật, môi trường, và sự can thiệp vào các quá trình sinh học. Đạo đức sinh học bao gồm các vấn đề như quyền con người, công bằng trong chăm sóc sức khỏe, bảo vệ sự sống, quyền lợi của động vật, và sự cân bằng giữa lợi ích và rủi ro trong việc sử dụng công nghệ sinh học.

Tại sao cần quan tâm đặc biệt đến đạo đức sinh học trong nghiên cứu và ứng dụng công nghệ di truyền?

1. Tác động đến con người: Công nghệ di truyền có khả năng thay đổi cơ cấu di truyền của con người, ví dụ như trong chỉnh sửa gen (CRISPR). Những thay đổi này có thể ảnh hưởng lâu dài đến thế hệ sau, và cần phải có sự thảo luận đạo đức về việc có nên áp dụng những thay đổi này hay không, đặc biệt là trong các trường hợp như chỉnh sửa gen để chữa bệnh hoặc thay đổi đặc điểm di truyền của trẻ em chưa sinh ra.
2. Quyền con người và sự can thiệp vào di truyền: Việc chỉnh sửa gen và các can thiệp vào di truyền có thể liên quan đến các vấn đề như quyền lựa chọn của cá nhân, quyền quyết định số phận di truyền của bản thân, và các vấn đề về tự do và quyền riêng tư. Đạo đức sinh học giúp xác định những giới hạn và quyền lợi của mỗi cá nhân.
3. Ảnh hưởng đến sự đa dạng sinh học và môi trường: Công nghệ di truyền không chỉ ảnh hưởng đến con người mà còn có thể tác động đến động vật và hệ sinh thái. Việc tạo ra các giống cây trồng hoặc động vật biến đổi gen có thể có ảnh hưởng không lường trước đến môi trường và hệ sinh thái, đe dọa đến sự đa dạng sinh học.
4. Công bằng và phân bổ tài nguyên: Công nghệ di truyền có thể tạo ra sự phân biệt giữa các nhóm người, khi những ai có điều kiện tài chính mới có thể tiếp cận các công nghệ sinh học hiện đại. Điều này có thể dẫn đến sự bất bình đẳng trong chăm sóc sức khỏe và các cơ hội sống còn.
5. Tính chất không thể đảo ngược của một số công nghệ: Một số công nghệ di truyền có thể có ảnh hưởng lâu dài hoặc không thể đảo ngược, ví dụ như thay đổi gen trong phôi thai. Đạo đức sinh học yêu cầu xem xét kỹ lưỡng các tác động này trước khi thực hiện để tránh những hậu quả không mong muốn.

Vì vậy, cần có sự quan tâm đặc biệt đến đạo đức sinh học trong nghiên cứu và ứng dụng công nghệ di truyền nhằm đảm bảo rằng các công nghệ này được sử dụng một cách có trách nhiệm, an toàn và công bằng, bảo vệ quyền lợi của con người và bảo vệ môi trường tự nhiên.

Khi giải thích sự hình thành loài hươu cao cổ, Darwin và Lamarck có quan điểm khác nhau về cách thức và cơ chế thay đổi của loài.

Quan điểm của Lamarck:

Lamarck cho rằng sự thay đổi của loài là kết quả của các đặc điểm thu được trong suốt đời sống của cá thể và được di truyền cho thế hệ sau. Trong trường hợp loài hươu cao cổ, ông cho rằng hươu cổ ngắn ban đầu vì phải ăn lá cây trên các cây thấp, nhưng khi môi trường thay đổi và cây cao dần, hươu sẽ kéo dài cổ ra để ăn được lá trên cây cao. Lamarck cho rằng đặc điểm này sẽ được di truyền cho thế hệ sau, dẫn đến sự xuất hiện của loài hươu cao cổ với cổ dài.

Quan điểm của Darwin:

Darwin, theo lý thuyết tuyển chọn tự nhiên, cho rằng sự thay đổi trong loài hươu cao cổ không phải là do sự thay đổi trong suốt cuộc đời của cá thể mà là do sự biến dị ngẫu nhiên trong quần thể. Một số hươu có cổ dài hơn, nhờ đó chúng có thể tiếp cận được nguồn thức ăn trên cây cao hơn so với những hươu có cổ ngắn. Những hươu có cổ dài sẽ có lợi thế sống sót và sinh sản nhiều hơn, truyền đặc điểm này cho thế hệ sau. Quá trình này lặp đi lặp lại, dẫn đến sự phát triển của loài hươu có cổ dài qua thời gian.

Tóm tắt sự khác biệt:

• Lamarck: Tin rằng đặc điểm thu được trong đời sống của cá thể (ví dụ như kéo dài cổ để ăn lá cao) sẽ di truyền cho thế hệ sau.
• Darwin: Cho rằng sự thay đổi là kết quả của sự biến dị ngẫu nhiên và các cá thể có đặc điểm phù hợp với môi trường (như cổ dài) sẽ có lợi thế sống sót và sinh sản, dẫn đến sự phát triển của loài.