Bài 1:

a. Trình bày tác động của thiên nhiên tới sản xuất.

Thiên nhiên có vai trò vô cùng quan trọng và tác động đa chiều đến sản xuất:

* Cung cấp tài nguyên: Thiên nhiên là nguồn cung cấp nguyên liệu thô, nhiên liệu và năng lượng cho mọi hoạt động sản xuất. Ví dụ như đất đai cho nông nghiệp, khoáng sản cho công nghiệp, rừng cho lâm nghiệp, nước cho thủy điện và sinh hoạt,...

* Quy định tính chất và năng suất: Các yếu tố tự nhiên như khí hậu, đất đai, nguồn nước, địa hình... quyết định loại cây trồng, vật nuôi phù hợp, năng suất và chất lượng sản phẩm. Ví dụ, đất phù sa màu mỡ thích hợp cho trồng lúa, khí hậu lạnh phù hợp cho trồng các loại cây ôn đới.

* Tạo điều kiện thuận lợi hoặc gây khó khăn: Thời tiết thuận lợi (nắng ấm, mưa đều) thúc đẩy sản xuất nông nghiệp, trong khi thiên tai (bão lũ, hạn hán, dịch bệnh) có thể gây thiệt hại nặng nề cho sản xuất và đời sống.

* Ảnh hưởng đến cơ sở hạ tầng: Địa hình, sông ngòi ảnh hưởng đến việc xây dựng và chi phí của các công trình giao thông, thủy lợi, năng lượng phục vụ sản xuất.

b. Những tác động nào của con người khiến tài nguyên thiên nhiên bị suy thoái?

Hoạt động của con người đang gây ra những tác động tiêu cực, dẫn đến sự suy thoái nghiêm trọng của tài nguyên thiên nhiên:

* Khai thác quá mức: Việc khai thác tài nguyên (rừng, khoáng sản, thủy sản...) vượt quá khả năng tái tạo của tự nhiên dẫn đến cạn kiệt nguồn tài nguyên.

* Ô nhiễm môi trường: Các hoạt động sản xuất công nghiệp, nông nghiệp và sinh hoạt thải ra chất thải độc hại vào không khí, nước và đất, gây ô nhiễm và suy giảm chất lượng môi trường sống, ảnh hưởng đến tài nguyên.

* Phá rừng: Chuyển đổi đất rừng sang mục đích sử dụng khác (nông nghiệp, đô thị hóa, công nghiệp) làm mất đi diện tích rừng, gây xói mòn đất, lũ lụt, giảm đa dạng sinh học và ảnh hưởng đến khí hậu.

* Sử dụng không bền vững: Các phương thức canh tác lạc hậu, lạm dụng hóa chất trong nông nghiệp, khai thác tài nguyên không có quy hoạch và bảo vệ đã gây ra những hậu quả lâu dài cho môi trường và tài nguyên.

* Biến đổi khí hậu: Các hoạt động đốt nhiên liệu hóa thạch, phá rừng làm tăng lượng khí thải nhà kính, gây ra biến đổi khí hậu với những tác động tiêu cực như tăng nhiệt độ, mực nước biển dâng, thời tiết cực đoan, ảnh hưởng đến sản xuất và tài nguyên.

Bài 2:

a. Trình bày chính sách cai trị của các triều đại phong kiến phương Bắc ở nước ta trong thời kì Bắc thuộc.

Trong thời kì Bắc thuộc kéo dài hơn một nghìn năm, các triều đại phong kiến phương Bắc đã thực hiện nhiều chính sách cai trị nhằm mục đích đồng hóa, bóc lột và đàn áp người Việt:

* Hành chính: Chia nước ta thành các quận, huyện trực thuộc chính quyền đô hộ, cử quan lại người Hán sang cai trị. Thay đổi hệ thống hành chính bản địa, áp đặt luật lệ của người Hán.

* Kinh tế: Áp đặt chế độ tô thuế nặng nề, cống nạp sản vật quý hiếm. Nắm độc quyền về muối, sắt và các mặt hàng quan trọng khác. Khuyến khích người Hán di cư sang khai khẩn đất đai, làm thay đổi cơ cấu kinh tế và xã hội.

* Văn hóa: Áp đặt chữ Hán, Nho giáo, phong tục tập quán của người Hán. Mở các trường học dạy chữ Hán nhằm đào tạo tầng lớp quan lại phục vụ chính quyền đô hộ. Tuy nhiên, người Việt vẫn kiên trì giữ gìn và phát triển bản sắc văn hóa dân tộc.

* Xã hội: Chia rẽ khối đoàn kết dân tộc, đàn áp các cuộc nổi dậy của người Việt. Thực hiện chính sách ngu dân để dễ bề cai trị.

b. So sánh hoạt động kinh tế và tổ chức xã hội giữa vương quốc Chăm-pa và vương quốc Phù Nam.

| Đặc điểm | Vương quốc Chăm-pa | Vương quốc Phù Nam |

|---|---|---|

| Kinh tế | Nông nghiệp trồng lúa nước giữ vai trò quan trọng. Phát triển thương mại đường biển, trao đổi hàng hóa với các nước láng giềng. Khai thác lâm sản, đánh bắt thủy hải sản. Thủ công nghiệp phát triển (gốm, dệt). | Nông nghiệp trồng lúa nước là chủ yếu. Phát triển mạnh mẽ thương mại đường biển, là trung tâm giao thương quan trọng giữa Đông và Tây. Thủ công nghiệp phát triển (chế tác kim hoàn, đồ trang sức). |

| Tổ chức xã hội | Xã hội phân tầng, đứng đầu là vua, dưới có quý tộc, tăng lữ, dân tự do và nô lệ. Chịu ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ giáo sâu sắc. | Xã hội phân tầng rõ rệt, đứng đầu là vua, dưới có quý tộc, tăng lữ, thương nhân và nô lệ. Chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của văn hóa Ấn Độ giáo và Phật giáo. |

Điểm tương đồng: Cả hai vương quốc đều phát triển nông nghiệp trồng lúa nước và có vị trí địa lý thuận lợi cho thương mại đường biển. Tổ chức xã hội có sự phân tầng và đều chịu ảnh hưởng sâu sắc của văn hóa Ấn Độ.

Điểm khác biệt: Phù Nam có nền thương mại đường biển phát triển rực rỡ hơn, đóng vai trò là trung tâm giao thương quốc tế quan trọng. Chăm-pa chú trọng hơn vào nông nghiệp và có sự phát triển riêng trong thủ công nghiệp (gốm, dệt). Về tôn giáo, Phù Nam chịu ảnh hưởng đồng thời của cả Ấn Độ giáo và Phật giáo, trong khi Chăm-pa chủ yếu theo Ấn Độ giáo.