câu 1

Trong cuộc sống hiện đại đầy biến động, lối sống chủ động đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định thành công và hạnh phúc của mỗi người. Chủ động không chỉ là biết nắm bắt cơ hội mà còn là khả năng tự định hướng, kiểm soát cuộc sống thay vì để hoàn cảnh chi phối. Những người sống chủ động luôn có kế hoạch rõ ràng, biết đặt mục tiêu và kiên trì theo đuổi ước mơ. Họ không chờ đợi may mắn mà tự tạo cơ hội cho chính mình, không ngại khó khăn mà luôn tìm cách vượt qua thử thách.

Ngược lại, những người thụ động thường bị cuốn theo dòng chảy của cuộc sống, dễ rơi vào trạng thái trì trệ, phụ thuộc vào người khác và đánh mất cơ hội phát triển. Trong một xã hội cạnh tranh, nếu không có tinh thần chủ động, con người dễ bị tụt lại phía sau. Chủ động giúp ta học hỏi không ngừng, thích nghi nhanh chóng với sự thay đổi và tự tin hơn trong mọi quyết định. Vì vậy, mỗi người cần rèn luyện lối sống này bằng cách luôn sẵn sàng học hỏi, đặt ra mục tiêu rõ ràng và dám hành động để biến ước mơ thành hiện thực.

câu 2

Nguyễn Trãi là một trong những danh nhân văn hóa kiệt xuất của dân tộc, không chỉ giỏi về chính trị mà còn có tâm hồn nghệ sĩ sâu sắc. Bài thơ "Bảo kính cảnh giới" là một trong những tác phẩm tiêu biểu thể hiện vẻ đẹp thiên nhiên và cuộc sống lao động bình dị, đồng thời gửi gắm khát vọng về một xã hội thái bình, thịnh trị.

Bốn câu thơ đầu mở ra bức tranh thiên nhiên tràn đầy sức sống và thơ mộng:

"Rồi hóng mát thuở ngày trường. Hoè lục đùn đùn tán rợp trương. Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ. Hồng liên trì đã tịn mùi hương."

Không gian mở đầu là cảnh nhàn nhã, thanh thản với hình ảnh "hóng mát thuở ngày trường", gợi lên sự yên bình, thoải mái. Hình ảnh "hoè lục" với tán cây xanh tươi, "thạch lựu" đỏ rực, "hồng liên" (sen hồng) tỏa hương đã tạo nên một bức tranh thiên nhiên rực rỡ, đầy sức sống. Nguyễn Trãi không chỉ quan sát mà còn cảm nhận thiên nhiên bằng tất cả các giác quan: sắc xanh của hoè, sắc đỏ của hoa lựu, hương thơm dịu dàng của sen. Qua đó, ông thể hiện sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên, tận hưởng những điều bình dị mà cao quý.

Không chỉ có thiên nhiên, cuộc sống con người cũng được khắc họa sinh động qua hai câu tiếp:

"Lao xao chợ cá làng ngư phủ; Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương."

Tiếng "lao xao" của chợ cá phản ánh nhịp sống sôi động, sự trù phú của làng chài. Trong khi đó, âm thanh "dắng dỏi" của tiếng ve lúc chiều tà lại mang đến sự đối lập, tạo nên không gian vừa nhộn nhịp, vừa lặng lẽ, hài hòa giữa lao động và nghỉ ngơi. Những câu thơ không chỉ là miêu tả cảnh vật mà còn là một góc nhìn đầy yêu thương về cuộc sống thường nhật của nhân dân.

Hai câu kết thể hiện khát vọng lớn lao của Nguyễn Trãi:

"Lẽ có Ngu cầm đàn một tiếng, Dân giàu đủ khắp đòi phương."

Hình ảnh "Ngu cầm" gợi nhắc đến cây đàn của vua Nghiêu, Thuấn – những bậc minh quân thời cổ đại, biểu tượng của thời đại thái bình. Nguyễn Trãi mong muốn được sống trong một xã hội mà nhân dân được ấm no, hạnh phúc. Đó không chỉ là một ước mơ cá nhân mà còn thể hiện lý tưởng suốt đời của ông: vì dân, vì nước.

Bài thơ "Bảo kính cảnh giới" không chỉ là bức tranh thiên nhiên sống động mà còn chứa đựng triết lý nhân sinh sâu sắc. Qua đó, ta thấy được tâm hồn thanh cao, lòng yêu nước, thương dân của Nguyễn Trãi. Ông không chỉ là một nhà thơ mà còn là một người trí thức yêu nước, luôn khát khao một cuộc sống thái bình, ấm no cho nhân dân. Bài thơ là sự kết hợp hài hòa giữa cái đẹp của thiên nhiên và giá trị nhân văn sâu sắc, để lại dư âm trong lòng người đọc về một tư tưởng lớn và một trái tim đầy nhân ái.

câu1

thể thơ của văn bản trên là thể thơ 7 chữ.

câu 2

Những hình ảnh về sinh hoạt đạm bạc, giản dị

"Một mai, một cuốc, một cần câu"

• "Ta dại, ta tìm nơi vắng vẻ"

"Thu ăn măng trúc, đông ăn giá"

"Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao"

câu 3

Biện pháp tu từ liệt kê

• Trong câu thơ thứ nhất, tác giả sử dụng biện pháp liệt kê: "một mai, một cuốc, một cần câu".
• Các sự vật được liệt kê đều là những dụng cụ gắn liền với cuộc sống lao động giản dị của người nông dân và ẩn sĩ.

Tác dụng của biện pháp tu từ liệt kê

Khắc họa lối sống ẩn dật, giản dị

• Những hình ảnh "mai" (dụng cụ đào đất), "cuốc" (dụng cụ làm ruộng), "cần câu" (dụng cụ câu cá) đều tượng trưng cho cuộc sống hòa hợp với thiên nhiên, không màng danh lợi.
• Điều này phản ánh triết lý sống "nhàn" của tác giả – một quan niệm ẩn dật, tránh xa chốn quan trường bon chen.

Tạo nhịp điệu chậm rãi, thong dong

• Điệp từ "một" lặp lại ba lần cùng nhịp thơ nhẹ nhàng, giúp người đọc cảm nhận được sự ung dung, tự tại của tác giả.

Thể hiện tâm thế an nhiên, buông bỏ danh lợi

• Câu thơ thứ hai "Thơ thẩn dầu ai vui thú nào" nhấn mạnh sự thảnh thơi, không bận tâm đến những thú vui phù phiếm của người đời.

câu 4

Quan niệm dại – khôn trong hai câu thơ của Nguyễn Bỉnh Khiêm thể hiện một tư tưởng triết lý sâu sắc và có phần nghịch lý so với cách hiểu thông thường.

1. Nghịch lý giữa "dại" và "khôn"
2. • Theo lẽ thường, "khôn" là thông minh, nhanh nhạy, biết cách tìm kiếm danh lợi, còn "dại" là khờ dại, kém hiểu biết. Tuy nhiên, trong hai câu thơ, tác giả lại thể hiện một quan niệm hoàn toàn khác:
   • • "Ta dại" nhưng lại chọn "nơi vắng vẻ" – một không gian yên tĩnh, xa rời danh lợi.
     • "Người khôn" lại chọn "chốn lao xao" – nơi ồn ào, bon chen, tranh giành quyền lực, danh vọng.
3. Triết lý sống ẩn dật – nhàn tản
4. • Cái "dại" của tác giả thực ra là một sự lựa chọn có chủ đích: sống ẩn dật, tránh xa vòng xoáy danh lợi để tìm sự an nhiên, thanh thản.
   • Cái "khôn" của người đời lại là chạy theo danh vọng, nhưng thực chất lại bị cuốn vào vòng danh lợi đầy tranh đoạt, thị phi.
5. Quan niệm "dại – khôn" mang màu sắc Nho – Đạo
6. • Tư tưởng này gắn liền với triết lý sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm, chịu ảnh hưởng sâu sắc của Đạo giáo và tư tưởng thoát tục. Ông coi việc ở ẩn, sống thanh cao mới là trí tuệ thực sự, còn bon chen danh lợi là khôn nhưng thực chất lại là dại.

Như vậy, hai câu thơ thể hiện một quan niệm độc đáo, giàu triết lý: cái "dại" trong mắt thế gian lại chính là cái "khôn" theo quan niệm của tác giả, và ngược lại.

câu 5

Vẻ đẹp nhân cách của Nguyễn Bỉnh Khiêm thể hiện rõ qua phẩm chất cao quý, trí tuệ uyên bác và lối sống thanh cao, giản dị. Ông là một người tài năng, nhưng không tham vọng, sống khiêm nhường và luôn giữ vững đạo đức. Nguyễn Bỉnh Khiêm nổi bật với sự trung thực, cương trực trong quan điểm và hành động, không bao giờ chạy theo danh lợi. Câu nói nổi tiếng "Trí, đức, tâm" của ông là kim chỉ nam cho sự sống và hành động của ông, khẳng định nhân cách cao cả, xứng đáng được ngưỡng mộ.

-