Nguyễn Vũ Thành Đạt
Giới thiệu về bản thân
3 – Chăm sóc thời kỳ kinh doanh
Giai đoạn kinh doanh là giai đoạn trồng cây từ năm thứ 3 trở đi, cây bắt đầu cho trái ổn định. Một số kỹ thuật chăm sóc cây ăn quả trong thời kỳ này như sau:
Cắt tỉa hàng năm:
Thực hiện cắt tỉa đúng phương pháp và đúng thời điểm giúp cân bằng sinh trưởng cho cây, hạn chế sâu bệnh hại. Tỉa bỏ cành mọc yếu, rậm rạp cần thực hiện thường xuyên. Trên cây chỉ giữ lại 1 số cành tốt mọc từ thân, cho trái đều, hướng đầy đủ ánh sáng. Như vậy cây thường thấp và có tán cân đối.
- Cắt tỉa sau thu hoạch: Được tiến hành sau khi thu hoạch quả. Cắt tỉa tất cả các cành sâu bệnh, cành chết, cành vượt, những cành quá dày, cắt tỉa bớt cành cấp 1 (nếu số cành cấp 1/cây quá dày) sao cho cây có bộ khung tán cân đối. Đối với cành thu, cắt bỏ những cành yếu, mọc quá dày.
- Cắt tỉa vụ xuân: Được tiến hành vào giữa tháng 1 đến giữa tháng 3 hàng năm: Cắt bỏ những cành xuân chất lượng kém, cành sâu bệnh, cành mọc lộn xộn trong tán, những chùm hoa nhỏ, dày, dị hình.
- Cắt tỉa vụ hè: được tiến hành từ tháng 4 đến hết tháng 6: Cắt bỏ những cành hè mọc quá dày hoặc yếu, cành sâu bệnh, tỉa bỏ những quả nhỏ, dị hình.
Bón phân
- Lượng bón: Trong thời kỳ cho quả, lượng phân bón được thiết lập dựa trên năng suất của vụ trước, hoặc tuổi cây.
- Thời vụ bón: Toàn bộ lượng phân được chia làm 3 lần bón trong năm.
- Lần 1: Bón thúc hoa: đạm urê + kali clorua
- Lần 2: Bón thúc quả: đạm urê + kali clorua. Bón thúc 1, 2 có thể hòa phân với nồng độ 0,3 – 0,5% tưới xung quanh hình chiếu của tán hoặc rắc trực tiếp xung quanh gốc cây rồi xới nhẹ cho phân bị vùi vào đất.
- Lần 3: Bón sau thu hoạch: 100% phân hữu cơ + 100% phân lân + đạm urê, kali clorua. Rạch rãnh xung quanh hình chiếu của tán cây với chiều rộng 20 – 30cm, sâu 10 – 15cm, rắc phân đều vào rãnh rồi lấp đất.
1 – Kỹ thuật trồng cây ăn quả
Chọn đất trồng cây ăn quả:
Tầng canh tác dày, kết cấu tơi xốp, điều kiện tưới tiêu thuận lợi, thoát nước tốt, giàu mùn.
Tiêu chuẩn chọn giống:
Đúng giống, được cung cấp bởi cơ sở có uy tín, giống đồng đều, đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng; có bộ lá xanh tốt, không sâu, bệnh.
Thiết kế vườn trồng phải đảm bảo các yêu cầu sau:
- Thoát nước tốt trong mùa mưa.
- Hạn chế và ngăn chặn các sâu bệnh hại xâm nhiễm từ bên ngoài.
- Chống xói mòn để giữ độ phì cho đất (đối với đất dốc).
- Đảm bảo vườn thông thoáng, hạn chế sâu bệnh gây hại.
Xác định mật độ trồng:
Mật độ trồng phụ thuộc vào 1 số yếu tố như giống, điều kiện đất đai, chế độ chăm sóc, kỹ thuật cắt tỉa,…
Kỹ thuật trồng cây:
- Thời vụ trồng: Với điều kiện thời tiết các tỉnh miền Bắc nên trồng cây ăn quả vào vào vụ xuân (tháng 3 – tháng 4) và vụ thu (tháng 8 – tháng 10). Đây là thời gian trồng thuận lợi để tỉ lệ sống cao.
- Trồng cây: Xé túi bầu cây giống, lưu ý tránh làm vỡ bầu, xới đất đặt cây giống vào vị trí đã xác định (tâm hố), cắm cọc buộc cây để tránh gió lay gốc.
- Tiêu chuẩn bón phân lót, lấp hố:
- Đào hố trồng cây: Kích thước hố trồng có cạnh và chiều sâu từ 40 – 60cm tuy từng loại cây và chân đất. Để riêng lớp đất mặt và lớp đất đáy.
- Bón lót: Phần đất màu của mỗi hố được trộn đều với 20-30kg phân chuồng hoai mục, 0,2-0,3kg đạm sunfat amon, phân lân vi sinh hoặc 3kg phân lân nung chảy, 0,2 kg kali (K2SO4) và 0.5-1kg vôi bột. Toàn bộ hỗn hợp bón lót được trộn đều với phần đất mặt và được lấp đầy trở lại hồ, định vị lại vị trí trồng cây (tâm hố). Công việc này phải được hoàn thiện trước khi trồng cây 15 – 20 ngày.
-
Lưu ý: Sau trồng thường xuyên thăm vườn, duy trì độ ẩm trong khoảng 1 tháng, kịp thời trồng dặm cây chết, cây có biểu hiện sinh trưởng phát triển kém, đảm bảo mật độ trồng
Chăm sóc sau khi trồng:
Thường xuyên giữ ẩm trong vòng 20 ngày đến 1 tháng để cây hoàn toàn bén rễ và phục hồi. Sau đó tuỳ thời tiết nắng mưa để chống hạn hoặc chống úng cho cây.
2 – Chăm sóc thời kỳ kiến thiết cơ bản (KTCB)
Chăm sóc thời kỳ kiến thiết cơ bản (KTCB) là giai đoạn kiến thiết nên bộ khung tán cho cây (1 – 2 năm sau trồng). Khâu kỹ thuật quan trọng trong giai đoạn này là cắt tỉa tạo tán.
Cắt tỉa tạo bộ khung, tán:
Khi cây đạt chiều cao, bấm ngọn tạo cành cấp 1 và bấm ngọn cành cấp 1 tạo cành cấp 2. Tiếp tục tạo tán ở giai đoạn KTCB.
Chỉ để lại 3 – 4 cành cấp 1 phân bố tương đối đều về các hướng. Các cành cấp 1 thường chọn cành khỏe, ít cong queo, khung tán đều và thông thoáng. Trên cành cấp 1 chỉ giữ lại 3 cành cấp 2 phân bố hợp lý về góc độ và hướng. Cành cấp 3 là những cành tạo quả và mang quả cho những năm sau. Các cành này phải khống chế để chúng không giao nhau và sắp xếp theo các hướng khác nhau giúp cây quang hợp được tốt.
Chú ý: Thời kỳ KTCB, nếu cây ra hoa, quả thì tỉa bỏ để cây tập trung dinh dưỡng tạo khung tán.
Bón phân:
Lượng phân bón cung cấp cần gia tăng dần khi cây lớn, lượng phân bón tuỳ theo tuổi của cây. Ở giai đoạn kiến thiết cơ bản nên ngâm phân để tưới. Cây từ 1 – 3 năm sau khi trồng (cây chưa có quả – giai đoạn kiến thiết cơ bản). Mỗi năm bón 4 lần vào tháng 2, tháng 5 tháng 8 và tháng 11.
Tưới nước:
Về lượng nước tưới và số lần tưới phải dựa vào khả năng giữ nước của đất, lượng bốc hơi và lượng mưa để quyết định, phương pháp tưới có thể là tưới bề mặt hoặc tưới nhỏ giọt,… mỗi lần bón phân cần phải tưới nước để phân có thể hoà tan tạo điều kiện cho cây hấp thụ tốt hơn
Bao quả:
Để tăng chất lượng mẫu mã, ngăn ngừa sâu bệnh hại, bà con có thể dùng bao quả chuyên dụng để bao quả từ khi quả còn nhỏ.
Phòng trừ sâu bệnh:
Cần theo dõi liên tục và kịp thời để có những biện pháp xử lý khi xuất hiện sâu bệnh.
+ ưu điểm:
-giữ được đặc tính của cây mẹ.
- dễ làm, tỉ lệ thành công cao
- cây con mau cho hoa.
+ khuyết điểm:
- hệ số nhân giống không cao.
- tuổi thọ ngắn so với cây ghép.
- dễ làm ảnh hưởng đến sức khoẻ của cây mẹ trong quá trình chiết.
Giữ ẩm cho đất trong mùa khô hạn: Mùa khô hay mùa hạn thường xảy ra tình trạng thiếu nước trầm trọng, cây ăn quả thiếu nước sẽ phát triển kém, héo úa và có thể chết khô. Do đó, cần phải đảm bảo đủ lượng nước cung cấp cho cây trong suốt mùa khô hạn.
- Cải thiện kết cấu đất: Để đất có thể giữ được 1 lượng nước nhất định bên trong, đất cần phải có một kết cấu tơi xốp, thông thoáng, giàu mùn hữu cơ. Phải như là một miếng bọt biển hút và giữ nước lại bên trong. Bởi nếu đất có kết cấu nén chặt, nhiều sét, chai cứng, thiếu hữu cơ thì lượng nước tưới vào sẽ chỉ thấm được một lượng rất nhỏ, còn lại sẽ chảy tràn trên bề mặt và bốc hơi.
Để cải thiện kết cấu đất, người làm vườn cần thực hiện các biện pháp như: Tăng cường bón các loại phân hữu cơ cho đất như phân chuồng, phân xanh, phân trùn,… và các chất hữu cơ khác. Trồng các loại cỏ, cây họ đậu, cây bụi trong vườn để lấy sinh khối hữu cơ, làm phân ủ.
- Che phủ đất: Là một biện pháp bắt buộc để giúp cây trồng vượt qua mùa khô hạn. Việc che phủ đất sẽ giúp hạn chế nước trong đất bốc hơi nhanh dưới ánh mặt trời. Cũng như giúp nước mưa, nước tưới thấm sâu vào đất, tránh chảy tràn trên mặt gây lãng phí nước.
Đối với các vườn trồng cây lâu năm thì che phủ bằng thảm thực vật là cách làm hiệu quả nhất. Bởi, ngoài việc giúp đất duy trì độ ẩm, hạn chế thoát hơi nước thì rễ cây cỏ còn giúp cải thiện cấu trúc đất.
Một số loại cây cỏ nên giữ và trồng trong vườn để che phủ đất như: Cỏ bản địa, cỏ xuyến chi, cỏ vetiver, các loại cây cỏ họ đậu,…Hoặc có thể sử dụng rơm rạ, bèo, lá khô hay tàn dư cây hoa màu vụ trước,… để phủ xung quanh gốc.
+ Bón phân và cắt tỉa cành trong mùa khô hạn.
- Bón phân: Mùa khô là thời điểm các loại cây ăn quả tích lũy dinh dưỡng để ra hoa kết trái. Do đó cây đòi hỏi một lượng nước và dinh dưỡng đủ cho cây sử dụng. Để cung cấp dinh dưỡng cho cây, người trồng cây ăn quả nên bón các loại phân hữu cơ, phân vi sinh. Lưu ý, phân hữu cơ như phân chuồng nên được ủ hoai với nấm Trichoderma; Không bón những loại phân chứa nhiều đạm. Bên cạnh đó, có thể phun thêm các loại phân bón lá dạng amino để bổ sung thêm dinh dưỡng cho cây mà không cần trải qua quá trình chuyển hóa.
Đối với vườn cây đang đậu quả non hoặc quả đang trong giai đoạn phát triển nên phun phân bón lá có chứa Ca, Cu, B, Zn để tránh hiện tượng nứt quả. Không nên bón phân có chứa Natri và Cl vì sẽ tăng độ độc cho cây.
- Cắt tỉa cành: Trong giai đoạn này, việc cắt tỉa cành, tạo tán sẽ giảm thoát hơi nước qua lá và nhu cầu cần nước của cây; Cũng như giúp cây thông thoáng, tăng khả năng quang hợp. Bà con nông dân nên cắt tỉa những cành vô hiệu, cành bên trong tán, cành ốm yếu, bị sâu bệnh, đồng thời tỉa bớt hoa và quả non, nên cắt tỉa sớm, tránh tỉa cành vào những ngày nắng nóng (Lưu ý: Không nên xử lý cây ra hoa trong giai đoạn này nếu nguồn nước tưới không đảm bảo cung cấp đầy đủ cho cây khi đậu trái và phát triển trái)
Trong tình hình thời tiết không còn phân chia theo quy luật hai mùa mưa nắng rõ rệt như trước đây, thay vào đó là những cơn mưa trái mùa có thể gây ra những thiệt hại không nhỏ cho các vườn cây ăn quả, nhất là các vườn trong giai đoạn xử lý ra hoa, đậu quả non hoặc quả đang phát triển. Khi mưa trái mùa xảy ra, cần chú ý triển khai thực hiện một số biện pháp kỹ thuật sau:
- Sau mưa cần kiểm tra tình trạng, đánh giá thiệt hại trên vườn cây ăn quả, từ đó đề ra kế hoạch để khắc phục tác hại của các cơn mưa trái mùa gây ra cho vườn cây.
- Đối với những vùng đất thấp, dễ bị ngập úng thì cần đào các rảnh nhỏ trên líp để nước thoát nhanh xuống mương, tránh được hiện tượng ngập úng cục bộ.
- Cần chuẩn bị máy bơm nước và các dụng cụ cần thiết để nhanh chóng bơm nước ra khỏi vườn nếu vườn đang trong tình trạng xiết nước để xử lý ra hoa.
- Đối với những vườn cây ăn quả đang trong giai đoạn xử lý khô hạn để tạo mầm hoa thì nên sử dụng màng nilon không thấm nước làm mái che trên mặt líp trồng cây, đồng thời chuẩn bị tốt khâu thoát nước trong vườn nhằm hạn chế tối đa ảnh hưởng của các cơn mưa trái mùa đến hiệu quả xử lý ra hoa.
- Đối với những vườn đang ra hoa mang trái non khi gặp những cơn mưa trái mùa (thường có axít) sẽ làm rụng hoa và trái non. Do đó, sau mưa axit cần xử lý tưới xả lên toàn bộ cây để hạn chế tác hại của mưa axit làm cây không ra hoa hoặc rụng hoa.
- Đối với những vườn đang ra hoa mà bị ảnh hưởng từ nhẹ đến trung bình thì nên tăng cường chăm sóc, phun phân bón lá có chứa Bo hoặc các chất điều hòa sinh trưởng như NAA, GA3 sẽ có tác dụng giảm rụng quả và tăng tỷ lệ đậu quả.
- Đối với những vườn đang ra hoa mà bị ảnh hưởng gần như toàn bộ (cây không thể ra hoa được) thì nên có kế hoạch chăm sóc, dưỡng cây để chuẩn bị cho đợt xử lý ra hoa kế tiếp.
- Ngoài ra, những đợt mưa trái mùa sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các bệnh thối trái, thán thư…phát triển và gây hại. Do đó, có kế hoạch phòng trừ bệnh hại cho vườn cây ngay sau khi các cơn mưa trái mùa.
Vào mùa khô là thời điểm cây tích lũy dinh dưỡng để ra bông, trái, yêu cầu về lượng nước rất quan trọng, những vùng trồng cây ăn trái phải đảm bảo được lượng nước tưới. Bà con có thể sử dụng giải pháp tưới nước tiết kiệm, sử dụng giải pháp tủ gốc, bón phân hữu cơ, giảm được lượng bốc hơi nước, duy trì độ ẩm...
+ Phòng trừ sâu bệnh trong mùa khô hạn.
Để phòng trừ bệnh cho các loại cây ăn quả trong mùa nắng nóng, bà con nông dân cần:
- Thường xuyên thăm kiểm tra vườn để phát hiện sâu bệnh kịp thời.
- Chủ động phun phòng sâu, côn trùng định kỳ bằng các biện pháp sinh học.
- Bảo vệ và phát triển các loài thiên địch trong vườn như kiến vàng, ong, bọ rùa, bọ ngựa,…
+ Bước 1: Chọn cành nhãn khỏe, cành mập.
+ Bước 2: Khoanh vỏ chiết cành ở vị trí cách chạc cành khoảng 10 – 15 cm, độ dài phần khoanh từ 3 – 5 cm. Bóc hết lớp vỏ, cạo sạch phần vỏ sát phần gỗ. Đề 2 – 3 ngày cho khô phần khoanh.
+ Bước 3: Bôi thuốc kích thích ra rễ vào phần trên của vết cắt khoanh vỏ. Bó giá thể vào phần đã khoanh vỏ, bọc túi nilon và dùng dây buộc chặt 2 đầu.
+ Bước 4: Khi thấy rễ xuất hiện ở ngoài bầu có màu ngả vàng thì cắt cành chiết ra khỏi cây, bóc túi nylon bó bầu rồi đem giâm trong nhà có mái che.