Truyện ngắn “Con chim vàng” của Nguyễn Quang Sáng là một tác phẩm đầy tính nhân văn, phản ánh số phận bi thảm và những bất công trong xã hội phong kiến. Nhân vật trung tâm là Bào – một cậu bé nghèo, vì món nợ của mẹ mà phải đi ở đợ, chịu đựng sự áp bức, đánh đập tàn nhẫn của gia đình địa chủ. Qua hình ảnh Bào, tác giả khắc họa một đứa trẻ hiền lành, cam chịu nhưng cũng rất gan dạ, dũng cảm khi liều mình trèo cây bắt chim chỉ để làm vừa lòng cậu chủ. Cảnh Bào rơi từ trên cây xuống, máu đổ đầm đìa và cái chết của con chim vàng là những chi tiết gây ám ảnh, tố cáo sự tàn nhẫn, vô cảm của những kẻ có quyền lực. Đặc biệt, hình ảnh Bào cố “với tới” bàn tay của bà chủ nhưng chỉ nhận lại sự thờ ơ càng làm nổi bật nỗi cô đơn, tuyệt vọng và sự bất công tột cùng. Qua truyện ngắn này, nhà văn Nguyễn Quang Sáng không chỉ thể hiện lòng xót thương sâu sắc đối với số phận trẻ em nghèo, mà còn lên án mạnh mẽ xã hội bất công, vô nhân đạo đã cướp đi tuổi thơ và sự sống của những con người nhỏ bé như Bào.

Tình yêu thương – Sợi dây gắn kết và nâng đỡ cuộc sống con người

Cuộc sống không chỉ là sự vận động của thời gian, là chuỗi ngày học tập, lao động và nghỉ ngơi. Cuộc sống chỉ thật sự có ý nghĩa khi con người biết yêu thương và được yêu thương. Tình yêu thương – dù là giữa cha mẹ và con cái, giữa thầy trò, bạn bè hay giữa con người với nhau trong xã hội – luôn đóng vai trò quan trọng và thiết yếu, làm nên giá trị nhân văn sâu sắc của đời sống.

Tình yêu thương là cảm xúc chân thành xuất phát từ trái tim, là sự quan tâm, chia sẻ, đồng cảm và sẵn sàng hy sinh vì người khác. Đó có thể là hành động nhỏ như một lời hỏi han, một ánh mắt thấu hiểu, một cái nắm tay động viên; nhưng cũng có thể là những hành động cao cả như cứu giúp người gặp nạn, cưu mang người vô gia cư, hay hy sinh vì lợi ích chung. Dù lớn hay nhỏ, mỗi biểu hiện của tình yêu thương đều góp phần làm cho thế giới này trở nên ấm áp và đáng sống hơn.

Trong gia đình, tình yêu thương là nền tảng để xây dựng hạnh phúc. Một gia đình hòa thuận, yêu thương nhau sẽ là bến đỗ bình yên cho mỗi thành viên, giúp họ vượt qua những sóng gió ngoài xã hội. Trong nhà trường, sự yêu thương của thầy cô và bạn bè giúp học sinh phát triển toàn diện cả tri thức lẫn tâm hồn. Trong xã hội, tình yêu thương là sợi dây kết nối giữa người với người, là động lực để vượt qua những khoảng cách về địa vị, tiền bạc, ngôn ngữ hay văn hóa.

Không có tình yêu thương, con người sẽ trở nên lạnh lùng, ích kỷ, chỉ biết sống cho bản thân. Một xã hội thiếu tình thương sẽ dần trở nên vô cảm, đầy rẫy sự phân biệt, thù hằn và bạo lực. Vì vậy, nuôi dưỡng tình yêu thương là nuôi dưỡng chính nhân cách và giá trị sống của mỗi người.

Tình yêu thương cũng có khả năng chữa lành những vết thương tâm hồn. Một lời an ủi đúng lúc có thể vực dậy một người đang rơi vào tuyệt vọng. Một vòng tay chia sẻ có thể giúp ai đó cảm nhận được rằng họ không cô đơn giữa cuộc đời. Chính tình yêu thương đã làm nên biết bao điều kỳ diệu – từ những cuộc giải cứu đầy nhân văn cho đến những chiến dịch từ thiện lan tỏa yêu thương khắp nơi trên thế giới.

Tuy nhiên, tình yêu thương cần được đặt đúng chỗ và thể hiện đúng cách. Yêu thương không có nghĩa là nuông chiều, dung túng cho những hành vi sai trái. Thương yêu cần đi đôi với lý trí, với sự công bằng và trách nhiệm, như thế mới trở thành động lực giúp con người sống tốt hơn mỗi ngày.

Tóm lại, tình yêu thương là một giá trị sống cốt lõi và không thể thiếu trong cuộc đời mỗi con người. Hãy biết trao đi yêu thương một cách chân thành và đúng đắn, bởi khi bạn cho đi, bạn cũng đang nhận lại. Một thế giới đầy ắp tình thương sẽ là một thế giới tươi đẹp và nhân văn hơn rất nhiều.

Câu 1 (0.5 điểm):

Phương thức biểu đạt chính:
Tự sự (kết hợp với miêu tả và biểu cảm).

Câu 2 (0.5 điểm):

Tình huống truyện của đoạn trích:
Cậu bé ở đợ tên Bào phải cố gắng tìm cách bắt con chim vàng cho cậu chủ Quyên theo lệnh của bà chủ, dù gặp nhiều khó khăn và bị đối xử tàn nhẫn. Cao trào là khi Bào liều mình trèo cây bắt chim, cuối cùng bị ngã, bị thương nặng, còn con chim cũng chết.

Câu 3 (1.0 điểm):

Ngôi kể:
Đoạn trích được kể theo ngôi thứ ba (người kể giấu mình).

Tác dụng:

• Tạo cái nhìn toàn diện, khách quan về sự việc và nhân vật.
• Giúp người đọc cảm nhận rõ nét nội tâm, số phận của nhân vật Bào.
• Tăng tính chân thực và cảm động cho câu chuyện.

Câu 4 (1.0 điểm):

Phân tích ý nghĩa chi tiết:

“Mắt Bào chập chờn thấy bàn tay mẹ thằng Quyên thò xuống. Tay Bào với tới, với mãi, với mãi nhưng cũng chẳng với được ai.”

• Chi tiết thể hiện sự tuyệt vọng và nỗi đau đớn tột cùng của Bào khi bị thương nặng.
• Hành động "với tới... với mãi" thể hiện khát khao được cứu giúp, được quan tâm, nhưng cuối cùng lại "chẳng với được ai", thể hiện sự lạnh lùng, vô cảm của bà chủ.
• Đây là một hình ảnh ẩn dụ sâu sắc, thể hiện sự cô đơn, bị bỏ rơi, và số phận bi kịch của những đứa trẻ nghèo trong xã hội phong kiến bất công.

Câu 5 (1.0 điểm):

Nhận xét về nhân vật Bào:

• Bào là một cậu bé nghèo khổ, sống trong cảnh bị bóc lột, áp bức.
• Dù bị đánh đập, dọa nạt, em vẫn ngoan ngoãn, chịu đựng, cố gắng làm tròn bổn phận được giao.
• Em can đảm, liều mình trèo cây bắt chim để làm vui lòng cậu chủ.
• Bào là nhân vật gợi lên niềm thương cảm sâu sắc cho người đọc.

Tình cảm, thái độ của tác giả:

• Thể hiện sự xót thương, cảm thông đối với số phận đau khổ của trẻ em nghèo.
• Lên án sự tàn nhẫn, vô nhân đạo của tầng lớp địa chủ, thể hiện thái độ phê phán chế độ xã hội bất công.
• Đồng thời, tác giả cũng đề cao tâm hồn trong sáng, nghị lực sống mạnh mẽ của người lao động nghèo.