Câu 1: 

   Trong văn bản “Người cắt dây thép gai” của Hoàng Nhuận Cầm, hình ảnh hàng rào dây thép gai không chỉ là một chi tiết thực trong chiến tranh mà còn mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc. Trước hết, đó là biểu tượng của sự chia cắt, ngăn cách và tổn thương: dây thép gai khiến lời ru bị ngắt quãng, con cò – biểu tượng của hòa bình – chẳng thể đậu lại, cây cầu gãy, con sông đứt dòng, bóng dáng người con gái xưa cũng không còn xuất hiện nơi bờ sông quen thuộc. Chiến tranh đã phá tan sự yên bình và gây ra nỗi đau chia lìa cho cả đất nước lẫn từng con người. Tuy nhiên, vượt lên tất cả, hình ảnh người lính lặng lẽ cắt từng hàng rào dây thép gai chính là biểu tượng cho ý chí, nghị lực và khát vọng thống nhất. Mỗi hàng rào bị cắt là một bước tiến gần hơn tới ngày đất nước liền một dải. Hành động âm thầm mà gan dạ ấy thể hiện tinh thần kiên cường và trách nhiệm lớn lao mà người lính mang trong mình. Hình ảnh ấy khiến ta liên tưởng đến bài thơ “Bên kia sông Đuống” của Hoàng Cầm, nơi tác giả cũng bày tỏ nỗi đau mất mát khi quê hương bị giày xéo và ước mong được “về bên kia sông Đuống” để dựng lại cuộc đời đã tan hoang. Cả hai tác phẩm đều cho thấy: trong chiến tranh, dù tàn khốc đến đâu, tình yêu đất nước, tình yêu con người vẫn luôn cháy bỏng, là nguồn sức mạnh để vượt qua mọi chia lìa, đau đớn. Vì thế, hàng rào dây thép gai không chỉ là biểu tượng của chiến tranh, chia cắt, mà còn là minh chứng cho sức mạnh, lòng yêu nước và khát vọng hòa bình cháy bỏng của dân tộc Việt Nam.

Câu 2: 

    Trong xã hội hiện đại, khi nhịp sống ngày càng nhanh, công nghệ phát triển mạnh mẽ và những giá trị sống thay đổi không ngừng, thì lối sống có trách nhiệm càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết, đặc biệt là đối với thế hệ trẻ – những người sẽ quyết định tương lai của đất nước. Sống có trách nhiệm không chỉ là thước đo của nhân cách mà còn là nền tảng vững chắc để mỗi cá nhân phát triển toàn diện và góp phần xây dựng một xã hội văn minh, tiến bộ.

    Lối sống có trách nhiệm là cách sống biết suy nghĩ và hành động đúng đắn, có ý thức trong từng việc mình làm, từ những điều nhỏ nhất như học tập, sinh hoạt cá nhân đến những vấn đề lớn lao hơn như thái độ với cộng đồng, xã hội. Trách nhiệm thể hiện ở việc dám đối diện với hậu quả hành động của mình, không trốn tránh, không đổ lỗi. Thế hệ trẻ ngày nay – bao gồm học sinh, sinh viên, thanh niên – là những người đang trong quá trình trưởng thành, có hoài bão, có tiềm năng phát triển và cống hiến. Chính vì vậy, rèn luyện lối sống có trách nhiệm là việc làm hết sức cần thiết.

   Lối sống này được thể hiện cụ thể qua nhiều hành động thiết thực. Trong học tập, đó là sự nghiêm túc, không quay cóp, không gian dối. Trong cuộc sống, đó là việc tuân thủ pháp luật, tôn trọng nội quy, biết giữ lời hứa, biết xin lỗi khi làm sai. Một học sinh có trách nhiệm là người tự giác làm bài tập, không vì điểm số mà gian lận, dũng cảm nhận lỗi và sửa sai. Một công dân trẻ có trách nhiệm là người không xả rác bừa bãi, biết hỗ trợ người khác, và không quay lưng trước những vấn đề chung của cộng đồng.

    Lối sống có trách nhiệm mang lại những ý nghĩa tích cực to lớn. Với chính bản thân người trẻ, đó là cách để rèn luyện nhân cách, định hình lối sống đúng đắn, hình thành tư duy độc lập và khả năng tự chịu trách nhiệm cho mọi hành vi, lựa chọn của mình. Điều này sẽ là hành trang vững chắc khi họ bước vào đời, đối mặt với những thử thách, biến động. Với xã hội, những con người có trách nhiệm sẽ góp phần xây dựng một cộng đồng gắn kết, văn minh, công bằng và phát triển. Họ chính là lực lượng nòng cốt trong việc duy trì trật tự xã hội, bảo vệ môi trường, lan tỏa những giá trị tốt đẹp và thúc đẩy sự tiến bộ chung của đất nước.

      Nhiều tấm gương người trẻ sống có trách nhiệm đã để lại dấu ấn tốt đẹp trong xã hội. Chẳng hạn, trong đại dịch COVID-19, rất nhiều bạn trẻ tình nguyện tham gia hỗ trợ tuyến đầu, phát nhu yếu phẩm, đưa người đi cách ly hay hỗ trợ khai báo y tế. Hành động của họ, dù nhỏ bé, nhưng lại thể hiện tinh thần trách nhiệm với cộng đồng một cách rõ ràng. Hay như bạn Nguyễn Thị Khánh Linh – học sinh lớp 12 tại Quảng Bình – trong hoàn cảnh gia đình khó khăn vẫn nỗ lực học tập và giành được học bổng toàn phần du học, đồng thời tích cực tham gia các hoạt động xã hội, truyền cảm hứng cho nhiều bạn trẻ khác.

     Tuy nhiên, hiện nay vẫn tồn tại một bộ phận không nhỏ người trẻ sống buông thả, ích kỷ và thiếu trách nhiệm. Họ dễ bị cuốn vào lối sống thực dụng, vô cảm, chạy theo lợi ích cá nhân mà quên đi trách nhiệm với bản thân và cộng đồng. Không hiếm những trường hợp bạn trẻ tham gia đua xe trái phép, gian lận trong thi cử, kinh doanh hàng kém chất lượng, lợi dụng lòng tin người khác vì mục đích cá nhân. Những hành động ấy không chỉ gây hậu quả trước mắt mà còn làm tổn thương giá trị đạo đức lâu dài.

      Để xây dựng một thế hệ trẻ sống có trách nhiệm, trước hết mỗi bạn trẻ cần tự nhìn nhận lại bản thân, điều chỉnh hành vi, không ngừng rèn luyện ý thức và kỹ năng sống. Gia đình và nhà trường cũng cần chú trọng giáo dục đạo đức, tạo môi trường yêu thương nhưng nghiêm khắc để hình thành nhân cách tốt. Xã hội cần tạo ra những cơ hội để người trẻ thể hiện và phát triển trách nhiệm, đồng thời có cơ chế khích lệ, ghi nhận những hành động tích cực của họ.

    Lối sống có trách nhiệm chính là một trong những giá trị sống nền tảng mà thế hệ trẻ cần phải có trong thời đại hôm nay. Khi người trẻ sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội, họ không chỉ hoàn thiện chính mình mà còn góp phần kiến tạo một tương lai tốt đẹp, văn minh và nhân ái cho đất nước. Trách nhiệm không phải là điều quá xa vời – nó bắt đầu từ những điều nhỏ nhất và tích lũy dần thành sức mạnh thay đổi cả thế giới.

Câu 1: 

• Phương thức biểu đạt chính là biểu cảm.

Câu 2:

• Nhân vật trữ tình trong văn bản là người lính cách mạng, người đang thực hiện nhiệm vụ cắt dây thép gai.

Câu 3: 

• Bài thơ được viết theo thể thơ tự do, không bị gò bó bởi thi luật truyền thống. Cách ngắt nhịp linh hoạt, tự nhiên góp phần thể hiện trọn vẹn cảm xúc và thái độ của người viết.
• Đặc biệt, bài thơ được chia làm hai phần rõ ràng, được đánh số bằng chữ La Mã. Cách chia bố cục này tạo nên nét độc đáo, mới lạ, thể hiện rõ sự chuyển biến trong mạch cảm xúc và tư tưởng của bài thơ.

Câu 4: 

 -  Mạch cảm xúc của văn bản được triển khai theo trình tự rõ ràng, từ nỗi đau đến hành động rồi vỡ òa trong niềm vui và hi vọng. Mở đầu là nỗi đau chia cắt đất nước mà người lính cảm nhận sâu sắc qua những hình ảnh đầy cảm xúc như “dây thép gai”, “sông gãy”, “cầu gãy”, “cánh cò bay xa”,… Từ đó, khát vọng thống nhất và hàn gắn đất nước được khơi dậy mãnh liệt, với ước mong đưa “con cò” – biểu tượng của hòa bình và lời ru yên bình – trở về. Tiếp nối là những hành động cụ thể của người lính: anh cắt hàng rào dây thép gai bốn lần, mỗi lần như một sự nối lại những gì đã mất, có khi là những điều chỉ còn trong ký ức. Mạch cảm xúc được đẩy lên cao trào khi hàng rào cuối cùng bị cắt, đất nước như hồi sinh trọn vẹn. Tiếng hô “Các đồng chí ơi, xung phong!” vang lên như lời kêu gọi tiến về tương lai, mang theo niềm hân hoan và hi vọng lớn lao khi “nghe đất nước sông núi mình bao năm chia cắt đang liền lại.”.

Câu 5: 

• Qua hình ảnh người lính cắt hàng rào thép gai giữa đêm khuya, không chỉ hiện lên tinh thần chiến đấu dũng cảm mà còn là biểu tượng của tình yêu đất nước sâu sắc, của khát vọng hàn gắn những mất mát, chia cắt mà chiến tranh gây ra. Với em, đó là lời nhắc nhở rằng mỗi người, dù ở hoàn cảnh nào, cũng có thể góp phần làm cho cuộc sống tốt đẹp hơn nếu biết hành động bằng trái tim yêu thương và trách nhiệm với quê hương, tổ quốc.