Câu 1

Nhân vật Thứ trong đoạn trích “Sống mòn” của Nam Cao hiện lên là hình ảnh điển hình cho lớp trí thức tiểu tư sản trong xã hội cũ, mang trong mình những hoài bão cao đẹp nhưng lại bị thực tại khắc nghiệt bào mòn đến mỏi mệt, bất lực. Thứ từng có mộng tưởng lớn: đỗ đạt, du học, trở thành vĩ nhân góp phần thay đổi đất nước. Nhưng cuộc sống nghèo túng, thất nghiệp kéo dài khiến Thứ dần trở nên yếu đuối, nhút nhát, sống lay lắt và cam chịu. Hắn ý thức rất rõ nỗi “sống mòn” của mình, muốn vùng thoát, muốn thay đổi, nhưng cuối cùng vẫn bị khuất phục bởi chính sự hèn yếu trong tâm hồn. Qua hình tượng Thứ, Nam Cao thể hiện nỗi đau đáu về số phận người trí thức trong xã hội cũ, đồng thời gửi gắm một thông điệp: con người không thể sống mãi trong an phận và sợ hãi, bởi “sống tức là thay đổi”. Thứ vừa là nạn nhân của thời cuộc, vừa là tấm gương phản chiếu nỗi bi kịch của những con người có lý tưởng nhưng thiếu bản lĩnh hành động.

Câu 2

Gabriel Garcia Marquez từng viết: “Không phải người ta ngừng theo đuổi ước mơ vì họ già đi mà họ già đi vì ngừng theo đuổi ước mơ”. Câu nói ấy như một lời thức tỉnh mạnh mẽ về vai trò của ước mơ đối với cuộc đời mỗi con người, đặc biệt là trong tuổi trẻ – quãng thời gian đẹp đẽ và rực rỡ nhất của đời người.

Ước mơ là những điều tốt đẹp mà con người khao khát đạt được trong tương lai. Tuổi trẻ là lúc con người có sức khỏe, trí tuệ, khát vọng và cả sự nhiệt thành để nuôi dưỡng, theo đuổi những ước mơ ấy. Khi còn trẻ, con người ta thường không ngại vấp ngã, dám sống với lý tưởng và sẵn sàng dấn thân vào những con đường đầy thử thách. Ước mơ giúp tuổi trẻ có động lực để không ngừng cố gắng, vượt qua nghịch cảnh và tự tin khẳng định giá trị bản thân.

Một người trẻ biết nuôi dưỡng ước mơ sẽ không bị cuốn vào lối sống vô nghĩa, dễ dàng gục ngã trước khó khăn. Họ sẽ sống có mục tiêu rõ ràng, biết mình là ai, muốn gì và cần làm gì để đạt được điều đó. Đó chính là động lực để phát triển bản thân từng ngày, để cuộc đời trở nên ý nghĩa. Ngược lại, một tuổi trẻ không có ước mơ cũng giống như con thuyền không phương hướng, dễ bị trôi dạt giữa dòng đời. Không ít người trẻ hiện nay sống trong sự hoài nghi, lười biếng, từ bỏ ước mơ chỉ vì ngại khó, ngại khổ. Khi đó, họ thực sự “già đi” – không phải vì tuổi tác mà vì tinh thần đã nguội lạnh.

Thực tế đã chứng minh, rất nhiều người thành công đều từng là những người trẻ biết mơ ước và kiên trì theo đuổi lý tưởng. Chủ tịch Hồ Chí Minh từ khi còn rất trẻ đã có khát vọng tìm đường cứu nước và dành cả cuộc đời để hiện thực hóa lý tưởng ấy. Hay như Nick Vujicic – chàng trai không chân không tay, đã không để khuyết tật ngăn cản ước mơ trở thành diễn giả truyền cảm hứng cho hàng triệu người trên thế giới. Họ chính là minh chứng sống cho chân lý: “tuổi trẻ không bao giờ là lãng phí nếu biết sống vì ước mơ”.

Tuy nhiên, ước mơ không chỉ là viển vông nếu không gắn với thực tế. Tuổi trẻ cần học cách xác định ước mơ phù hợp với năng lực, hoàn cảnh và xã hội, từ đó lên kế hoạch hành động cụ thể, không ngừng rèn luyện, học hỏi để tiến gần hơn với lý tưởng. Ước mơ cần đi cùng trách nhiệm, quyết tâm và niềm tin vào bản thân.

Tóm lại, ước mơ chính là ngọn lửa giữ cho tuổi trẻ luôn rực cháy, là kim chỉ nam giúp con người sống có mục tiêu và ý nghĩa. Hãy sống trọn vẹn với ước mơ của mình, bởi khi còn có thể mơ ước, con người vẫn còn trẻ và cuộc đời vẫn luôn rộng mở.

Câu 1. 

Điểm nhìn của người kể chuyện: Điểm nhìn hạn tri, điểm nhìn bên trong. (Do người kể chuyện lựa chọn ngôi kể thứ ba, dựa vào cảm nhận, suy nghĩ của nhân vật Thứ để kể lại câu chuyện). 

Câu 2.

Ước mơ của nhân vật Thứ khi ngồi trên ghế nhà trường là: đỗ thành chung, đỗ tú tài, vào đại học đường, sang Tây và trở thành một vĩ nhân đem những sự thay đổi lớn lao đến cho xứ sở mình.   

Câu 3. 

– HS xác định được một biện pháp tu từ trong đoạn trích và phân tích tác dụng của nó:

+ Điệp cấu trúc: Y sẽ…, Đời y sẽ…, … sẽ khinh y, … chết mà chưa…: Có tác dụng nhấn mạnh những nhận thức, hình dung về cuộc sống mòn mỏi, vô nghĩa của nhân vật Thứ về tương lai phía trước của mình; đồng thời tạo nên nhịp điệu gợi cảm cho câu văn; giúp người đọc có được hình dung cụ thể, rõ nét về cuộc sống của những người trí thức trong xã hội Việt Nam trước cách mạng tháng Tám.

+ Ẩn dụ: đời - mốc lên, gỉ đi, mòn, mục ra: Có tác dụng gợi lên một cách sinh động về cuộc sống vô nghĩa, lụi tàn từng ngày mà nhân vật sẽ phải nếm trải trong hình dung của mình; thể hiện giá trị hiện thực của tác phẩm.

+ Liệt kê tăng cấp: Liệt kê một chuỗi những điều Thứ hình dung về cuộc sống tương lai của mình (chẳng có việc gì làm, ăn bám vợ/ mốc lên, gỉ đi, mòn, mục ra ở một xó nhà quê); trong đó nhân vật cảm nhận được sự khinh thường của mọi người và chính bản thân mình (Người ta sẽ khinh y, vợ y sẽ khinh y, chính y sẽ khinh y.); qua đó nhấn mạnh cuộc sống vô nghĩa, lụi tàn cứ rõ nét từng ngày của Thứ, đồng thời thể hiện chân thực những mặc cảm mà nhân vật sẽ phải nếm trải trong hình dung của mình; từ đó góp phần thể hiện giá trị hiện thực của tác phẩm. 

+ Nghịch ngữ: chết mà chưa sống: Có tác dụng khắc họa và nhấn mạnh bi kịch mà nhân vật phải nếm trải: chết ở đây là chết về mặt tinh thần; sống ở đây là sống thực sự, sống có ý nghĩa. Từ đó, góp phần thể hiện giá trị hiện thực sâu sắc của tác phẩm…

Câu 4. 

– Cuộc sống của nhân vật Thứ: Cuộc sống đầy bi kịch, khó khăn, mòn mỏi trong việc kiếm kế sinh nhai để lo cho bản thân và gia đình, không thực hiện được hoài bão của cuộc đời mình.

– Con người nhân vật Thứ: Là con người đầy hoài bão, khát vọng; con người có đời sống nội tâm phong phú, có khả năng nhận thức sâu sắc về cuộc sống và bản thân mình. 

Câu 5. 

– HS rút ra một triết lí nhân sinh từ tác phẩm, trình bày suy nghĩ cá nhân và đưa ra được lí giải hợp lí.

– Ví dụ: Sống là làm chủ bản thân, làm chủ cuộc đời mình. Đây là một triết lí sâu sắc bởi lẽ: Mỗi người là một bản thể duy nhất và mỗi người chỉ được sống một lần trong đời. Do đó, nếu mỗi chúng ta không làm chủ bản thân, làm chủ cuộc đời mình thì chúng ta sẽ mất đi cơ hội sống đúng nghĩa. Chỉ có khi làm chủ bản thân, làm chủ cuộc đời mình chúng ta mới phát huy được hết tiềm năng của bản thân và trở thành người có ích cho xã hội. 

Quan niệm “cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy”, đặc biệt trong vấn đề hôn nhân, từng là một chuẩn mực đạo đức không thể bàn cãi trong xã hội truyền thống. Tuy nhiên, trong xã hội hiện đại ngày nay, với những biến đổi sâu sắc về quan niệm sống, vai trò giới tính và quyền cá nhân, câu hỏi đặt ra là liệu quan niệm này có còn phù hợp hay không?
Xét về mặt tích cực, quan niệm này thể hiện sự tôn trọng đối với kinh nghiệm sống và sự từng trải của cha mẹ. Họ, với tư cách những người đi trước, thường có cái nhìn bao quát hơn về cuộc sống và có thể đưa ra những lời khuyên hữu ích cho con cái. Bên cạnh đó, việc tôn trọng ý kiến của cha mẹ cũng là một biểu hiện của lòng hiếu thảo, một truyền thống văn hóa tốt đẹp của người Việt.
Tuy nhiên, việc áp đặt hoàn toàn quan niệm này vào hôn nhân có thể dẫn đến nhiều hệ lụy. Thứ nhất, hôn nhân là một mối quan hệ cá nhân, đòi hỏi sự đồng thuận và tình yêu chân thành giữa hai người. Việc ép buộc con cái kết hôn với người mà họ không yêu thương sẽ dẫn đến những cuộc hôn nhân không hạnh phúc, thậm chí là đổ vỡ. Thứ hai, trong xã hội hiện đại, con người có quyền tự do lựa chọn bạn đời và xây dựng cuộc sống riêng. Việc can thiệp quá sâu vào cuộc sống riêng tư của con cái có thể gây ra những mâu thuẫn và xung đột trong gia đình.

Nhiều vụ việc đáng tiếc đã xảy ra khi cha mẹ ép con cái kết hôn với người mà họ không yêu. Điển hình như những cô gái trẻ đã phải kết hôn với những người đàn ông mình không yêu chỉ vì sự sắp xếp của gia đình nhằm đạt nhiều mục đích riêng khác nhau, khiến cuộc sống của những cô gái ấy ngày càng trở nên ngột ngạt, đau khổ và đầy sự gò bó, cuối cùng vẫn dẫn đến ly hôn. Đó là một ví dụ nổi bật cho thấy hậu quả nghiêm trọng của việc không tôn trọng quyền tự do lựa chọn của con cái.
Với sự thay đổi ngày càng lớn của xã hội, con người ngày càng đề cao quyền tự do cá nhân và sự lựa chọn của bản thân hơn. Và hôn nhân vẫn luôn là một sự kiện quan trọng, mỗi quyết định của nó ảnh hưởng trực tiếp đến hạnh phúc tương lai của cả đời người. Vì vậy, việc mỗi chúng ta tự do lựa chọn bạn đời là điều cần thiết. Để giải quyết vấn đề này, cần có sự thay đổi trong nhận thức của cả cha mẹ và con cái. Cha mẹ cần tạo điều kiện để con cái được tự do thể hiện ý kiến và lựa chọn của mình. Con cái cũng cần phải biết lắng nghe và tôn trọng trước những ý kiến của cha mẹ nhưng cũng phải khẳng định được quyền tự chủ của bản thân. Đồng thời, xã hội cũng cần tạo ra một môi trường văn hóa tôn trọng sự đa dạng và quyền cá nhân.

Tóm lại, quan niệm “cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy” trong hôn nhân đã không còn phù hợp với xã hội hiện đại. Việc xây dựng một gia đình hạnh phúc dựa trên tình yêu, sự tôn trọng và sự đồng thuận giữa các thành viên mới là điều quan trọng nhất.

Quan niệm “cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy”, đặc biệt trong vấn đề hôn nhân, từng là một chuẩn mực đạo đức không thể bàn cãi trong xã hội truyền thống. Tuy nhiên, trong xã hội hiện đại ngày nay, với những biến đổi sâu sắc về quan niệm sống, vai trò giới tính và quyền cá nhân, câu hỏi đặt ra là liệu quan niệm này có còn phù hợp hay không?
Xét về mặt tích cực, quan niệm này thể hiện sự tôn trọng đối với kinh nghiệm sống và sự từng trải của cha mẹ. Họ, với tư cách những người đi trước, thường có cái nhìn bao quát hơn về cuộc sống và có thể đưa ra những lời khuyên hữu ích cho con cái. Bên cạnh đó, việc tôn trọng ý kiến của cha mẹ cũng là một biểu hiện của lòng hiếu thảo, một truyền thống văn hóa tốt đẹp của người Việt.
Tuy nhiên, việc áp đặt hoàn toàn quan niệm này vào hôn nhân có thể dẫn đến nhiều hệ lụy. Thứ nhất, hôn nhân là một mối quan hệ cá nhân, đòi hỏi sự đồng thuận và tình yêu chân thành giữa hai người. Việc ép buộc con cái kết hôn với người mà họ không yêu thương sẽ dẫn đến những cuộc hôn nhân không hạnh phúc, thậm chí là đổ vỡ. Thứ hai, trong xã hội hiện đại, con người có quyền tự do lựa chọn bạn đời và xây dựng cuộc sống riêng. Việc can thiệp quá sâu vào cuộc sống riêng tư của con cái có thể gây ra những mâu thuẫn và xung đột trong gia đình.

Nhiều vụ việc đáng tiếc đã xảy ra khi cha mẹ ép con cái kết hôn với người mà họ không yêu. Điển hình như những cô gái trẻ đã phải kết hôn với những người đàn ông mình không yêu chỉ vì sự sắp xếp của gia đình nhằm đạt nhiều mục đích riêng khác nhau, khiến cuộc sống của những cô gái ấy ngày càng trở nên ngột ngạt, đau khổ và đầy sự gò bó, cuối cùng vẫn dẫn đến ly hôn. Đó là một ví dụ nổi bật cho thấy hậu quả nghiêm trọng của việc không tôn trọng quyền tự do lựa chọn của con cái.
Với sự thay đổi ngày càng lớn của xã hội, con người ngày càng đề cao quyền tự do cá nhân và sự lựa chọn của bản thân hơn. Và hôn nhân vẫn luôn là một sự kiện quan trọng, mỗi quyết định của nó ảnh hưởng trực tiếp đến hạnh phúc tương lai của cả đời người. Vì vậy, việc mỗi chúng ta tự do lựa chọn bạn đời là điều cần thiết. Để giải quyết vấn đề này, cần có sự thay đổi trong nhận thức của cả cha mẹ và con cái. Cha mẹ cần tạo điều kiện để con cái được tự do thể hiện ý kiến và lựa chọn của mình. Con cái cũng cần phải biết lắng nghe và tôn trọng trước những ý kiến của cha mẹ nhưng cũng phải khẳng định được quyền tự chủ của bản thân. Đồng thời, xã hội cũng cần tạo ra một môi trường văn hóa tôn trọng sự đa dạng và quyền cá nhân.

Tóm lại, quan niệm “cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy” trong hôn nhân đã không còn phù hợp với xã hội hiện đại. Việc xây dựng một gia đình hạnh phúc dựa trên tình yêu, sự tôn trọng và sự đồng thuận giữa các thành viên mới là điều quan trọng nhất.

Quan niệm “cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy”, đặc biệt trong vấn đề hôn nhân, từng là một chuẩn mực đạo đức không thể bàn cãi trong xã hội truyền thống. Tuy nhiên, trong xã hội hiện đại ngày nay, với những biến đổi sâu sắc về quan niệm sống, vai trò giới tính và quyền cá nhân, câu hỏi đặt ra là liệu quan niệm này có còn phù hợp hay không?
Xét về mặt tích cực, quan niệm này thể hiện sự tôn trọng đối với kinh nghiệm sống và sự từng trải của cha mẹ. Họ, với tư cách những người đi trước, thường có cái nhìn bao quát hơn về cuộc sống và có thể đưa ra những lời khuyên hữu ích cho con cái. Bên cạnh đó, việc tôn trọng ý kiến của cha mẹ cũng là một biểu hiện của lòng hiếu thảo, một truyền thống văn hóa tốt đẹp của người Việt.
Tuy nhiên, việc áp đặt hoàn toàn quan niệm này vào hôn nhân có thể dẫn đến nhiều hệ lụy. Thứ nhất, hôn nhân là một mối quan hệ cá nhân, đòi hỏi sự đồng thuận và tình yêu chân thành giữa hai người. Việc ép buộc con cái kết hôn với người mà họ không yêu thương sẽ dẫn đến những cuộc hôn nhân không hạnh phúc, thậm chí là đổ vỡ. Thứ hai, trong xã hội hiện đại, con người có quyền tự do lựa chọn bạn đời và xây dựng cuộc sống riêng. Việc can thiệp quá sâu vào cuộc sống riêng tư của con cái có thể gây ra những mâu thuẫn và xung đột trong gia đình.

Nhiều vụ việc đáng tiếc đã xảy ra khi cha mẹ ép con cái kết hôn với người mà họ không yêu. Điển hình như những cô gái trẻ đã phải kết hôn với những người đàn ông mình không yêu chỉ vì sự sắp xếp của gia đình nhằm đạt nhiều mục đích riêng khác nhau, khiến cuộc sống của những cô gái ấy ngày càng trở nên ngột ngạt, đau khổ và đầy sự gò bó, cuối cùng vẫn dẫn đến ly hôn. Đó là một ví dụ nổi bật cho thấy hậu quả nghiêm trọng của việc không tôn trọng quyền tự do lựa chọn của con cái.
Với sự thay đổi ngày càng lớn của xã hội, con người ngày càng đề cao quyền tự do cá nhân và sự lựa chọn của bản thân hơn. Và hôn nhân vẫn luôn là một sự kiện quan trọng, mỗi quyết định của nó ảnh hưởng trực tiếp đến hạnh phúc tương lai của cả đời người. Vì vậy, việc mỗi chúng ta tự do lựa chọn bạn đời là điều cần thiết. Để giải quyết vấn đề này, cần có sự thay đổi trong nhận thức của cả cha mẹ và con cái. Cha mẹ cần tạo điều kiện để con cái được tự do thể hiện ý kiến và lựa chọn của mình. Con cái cũng cần phải biết lắng nghe và tôn trọng trước những ý kiến của cha mẹ nhưng cũng phải khẳng định được quyền tự chủ của bản thân. Đồng thời, xã hội cũng cần tạo ra một môi trường văn hóa tôn trọng sự đa dạng và quyền cá nhân.

Tóm lại, quan niệm “cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy” trong hôn nhân đã không còn phù hợp với xã hội hiện đại. Việc xây dựng một gia đình hạnh phúc dựa trên tình yêu, sự tôn trọng và sự đồng thuận giữa các thành viên mới là điều quan trọng nhất.

Trong hai dòng thơ "Ngẫm thân em chỉ bằng thân con bọ ngựa, / Bằng con chẫu chuộc thôi," tác giả thể hiện sự ý thức sâu sắc về thân phận nhỏ bé, mong manh của con người, đặc biệt là người phụ nữ trong xã hội cũ. Hình ảnh "bọ ngựa" và "chẫu chuộc", những loài sinh vật vô cùng nhỏ bé và tầm thường vừa gợi sự yếu đuối, vừa chứa đựng nỗi xót xa cho kiếp sống lặng lẽ, bị phụ thuộc vào hoàn cảnh. Qua đó, người đọc cảm nhận được giọng điệu trầm buồn, đầy suy tư của tác giả khi chiêm nghiệm về số phận của những người phụ nữ xưa, đồng thời làm nổi bật tấm lòng nhân đạo của tác giả khi hướng người đọc đến sự đồng cảm, thấu hiểu với những kiếp người tủi nhục bị chà đạp, lãng quên bởi lễ giáo và chế độ cũ. 

Trong hai dòng thơ "Ngẫm thân em chỉ bằng thân con bọ ngựa, / Bằng con chẫu chuộc thôi," tác giả thể hiện sự ý thức sâu sắc về thân phận nhỏ bé, mong manh của con người, đặc biệt là người phụ nữ trong xã hội cũ. Hình ảnh "bọ ngựa" và "chẫu chuộc", những loài sinh vật vô cùng nhỏ bé và tầm thường vừa gợi sự yếu đuối, vừa chứa đựng nỗi xót xa cho kiếp sống lặng lẽ, bị phụ thuộc vào hoàn cảnh. Qua đó, người đọc cảm nhận được giọng điệu trầm buồn, đầy suy tư của tác giả khi chiêm nghiệm về số phận của những người phụ nữ xưa, đồng thời làm nổi bật tấm lòng nhân đạo của tác giả khi hướng người đọc đến sự đồng cảm, thấu hiểu với những kiếp người tủi nhục bị chà đạp, lãng quên bởi lễ giáo và chế độ cũ. 

"Thân em như tấm lụa đào,

Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai."

Hiện tượng phá vỡ ngôn ngữ thông thường trong câu "Em nhớ anh nát cả ruột gan" là tạo ra những kết hợp từ trái logic để diễn đạt cảm xúc một cách mạnh mẽ. Thay vì sử dụng ngôn ngữ thông thường, câu này sử dụng hình ảnh "nát cả ruột gan" để tượng trưng cho nỗi nhớ nhung mãnh liệt, da diết, đau đáu khôn nguôi. Qua đó câu văn tạo được ấn tượng sâu sắc hơn đối với người đọc và người nghe.