Trong xã hội hiện đại với tốc độ phát triển nhanh chóng của tri thức và công nghệ, việc học không còn giới hạn trong khuôn khổ lớp học hay thầy cô giảng dạy. Người học ngày nay, đặc biệt là học sinh, cần phải chủ động trong quá trình tiếp nhận tri thức. Chính vì thế, ý thức tự học trở thành một yếu tố then chốt để hình thành năng lực học tập suốt đời và phát triển toàn diện. Vậy vì sao học sinh cần có ý thức tự học?

Trước hết, tự học giúp học sinh chủ động lĩnh hội kiến thức. Không phải lúc nào giáo viên cũng có thể giảng dạy đầy đủ mọi kiến thức, giải đáp từng thắc mắc nhỏ. Khi có ý thức tự học, học sinh sẽ biết cách tìm tòi, tra cứu thêm tài liệu, mở rộng hiểu biết, rèn luyện kỹ năng giải quyết vấn đề. Đây là cách để mỗi học sinh không chỉ học tốt trên lớp mà còn xây dựng nền tảng vững chắc để học hỏi cả đời.

Thứ hai, tự học rèn luyện tính tự lập và trách nhiệm. Một người có ý thức tự học là người hiểu rằng việc học là trách nhiệm của chính bản thân mình, không phải là nghĩa vụ bắt buộc từ người khác. Điều đó giúp học sinh hình thành thói quen sống có kế hoạch, biết quý trọng thời gian và biết tự đánh giá, điều chỉnh phương pháp học sao cho hiệu quả. Những phẩm chất này không chỉ giúp ích trong học tập mà còn rất cần thiết trong công việc và cuộc sống sau này.

Ngoài ra, tự học giúp học sinh phát triển khả năng tư duy, sáng tạo và năng lực giải quyết vấn đề. Khi tự học, các em buộc phải động não, suy nghĩ, đối chiếu, tổng hợp thông tin. Điều này thúc đẩy sự phát triển trí tuệ một cách toàn diện, không rập khuôn, không lệ thuộc. Một người tự học tốt thường có cái nhìn đa chiều, biết cách đưa ra lựa chọn và có bản lĩnh để vượt qua khó khăn.

Bên cạnh đó, trong thời đại công nghệ số và tri thức bùng nổ như hiện nay, nếu không có ý thức tự học, học sinh sẽ nhanh chóng bị tụt lại phía sau. Tri thức luôn thay đổi, sách giáo khoa không thể cập nhật hết. Chỉ có người biết tự học mới có thể thích nghi, cập nhật thông tin và làm chủ chính mình trong một thế giới liên tục biến động.

Tuy nhiên, tự học không có nghĩa là học một cách mù quáng hay cô lập. Học sinh cần biết kết hợp giữa học ở lớp và tự học ở nhà, biết tham khảo ý kiến thầy cô, bạn bè, và sử dụng công nghệ một cách thông minh. Việc xây dựng ý thức tự học phải được rèn luyện từ sớm và bền bỉ từng ngày, bắt đầu từ những hành động nhỏ như chuẩn bị bài trước khi đến lớp, ghi chú cẩn thận, tự đặt câu hỏi và tự trả lời.

Tóm lại, ý thức tự học là yếu tố cốt lõi để học sinh phát triển toàn diện, trở thành người học chủ động, sáng tạo và thích ứng với mọi thay đổi của xã hội hiện đại. Không ai khác, chính mỗi học sinh phải là người làm chủ con đường tri thức của mình. Và tự học chính là chìa khóa để mở cánh cửa tương lai.

Câu 1.

Văn bản được diễn đạt bởi sự kết hợp của những yếu tố:
→ Tự sự, miêu tả, biểu cảm, và thuyết minh.

Câu 2.

Chủ đề của đoạn trích là:
→ Vẻ đẹp bình dị, giàu tình cảm và ý nghĩa văn hóa tâm linh của món xôi khúc – một nét quê gắn với kí ức, phong tục và tâm hồn con người vùng quê Thái Bình.

Câu 3.

a. Tính mạch lạc về nội dung:
→ Văn bản mạch lạc vì xoay quanh một chủ đề thống nhất là món xôi khúc, được triển khai từ nguồn gốc cây rau khúc, cách chế biến, đến giá trị tinh thần trong lễ hội.

b. Phép liên kết được sử dụng:
→ Phép nối: từ “Sau đó” nối các hành động trong quá trình nấu xôi.

Câu 4.

Từ ngữ, hình ảnh thể hiện cảm xúc trong đoạn (2):

• “gạo mẩy đều, thơm tho mùi đồng bãi”,
• “nhìn rá gạo đến thích mắt”,
• “mát rười rượi”,
• “chao ôi, một mùi thơm ngậy nồng nàn…”

Cảm nhận về cái “tôi” của tác giả:
→ Là một người nhạy cảm, gắn bó sâu sắc với quê hương, biết trân trọng những điều bình dị, nhỏ bé và mang trong mình tình yêu tha thiết với truyền thống.

Câu 5.

Chất trữ tình trong văn bản được thể hiện qua:

• Cảm xúc dạt dào, trìu mến với món ăn dân dã.
• Lối miêu tả tinh tế, giàu hình ảnh và gợi cảm giác.
• Sự gắn kết sâu sắc với kỉ niệm, với mẹ, với quê hương và văn hóa truyền thống.

Câu 6.

Đoạn văn trình bày ý nghĩa đoạn trích:

Đoạn văn thể hiện ý nghĩa thiêng liêng của món xôi khúc trong đời sống tinh thần của người dân quê. Dù mâm lễ có sang trọng đến đâu, thiếu đĩa xôi khúc cũng là thiếu hồn cốt. Điều đó cho thấy xôi khúc không chỉ là món ăn mà còn là biểu tượng văn hóa, tấm lòng thành kính dâng lên tổ tiên, thần linh. Nó là sự kết nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa con người với cội nguồn. Qua đó, tác giả muốn nhắn gửi: hãy trân trọng những giá trị truyền thống, dù nhỏ bé nhưng đầy ý nghĩa.

Bài 2 (4,0 điểm): Viết bài văn (khoảng 600 chữ)

Trả lời cho câu hỏi: Vì sao cần phải gìn giữ truyền thống “Lá lành đùm lá rách” của dân tộc ta?

Trong suốt chiều dài lịch sử, dân tộc Việt Nam luôn tự hào với những truyền thống quý báu được hun đúc qua bao thế hệ. Một trong những truyền thống đẹp đẽ đó chính là tinh thần “Lá lành đùm lá rách” – sự tương thân tương ái, sẵn sàng chia sẻ, đùm bọc lẫn nhau trong hoạn nạn. Đây không chỉ là nét đẹp văn hóa mà còn là giá trị đạo đức cần được gìn giữ và phát huy trong cuộc sống hôm nay.

Truyền thống “Lá lành đùm lá rách” thể hiện lòng nhân ái, sự yêu thương và chia sẻ của con người Việt Nam. Trong xã hội, không ai có thể tránh khỏi khó khăn, thiếu thốn. Khi một người gặp hoạn nạn mà nhận được sự giúp đỡ, đó không chỉ là vật chất mà còn là nguồn động viên tinh thần lớn lao. Giống như những chiếc lá lành che chở cho chiếc lá rách, con người cũng cần có nhau để cùng vượt qua nghịch cảnh. Chính nhờ tinh thần ấy, dân tộc ta đã vượt qua nhiều giai đoạn gian khổ, từ chiến tranh đến thiên tai, dịch bệnh.

Ngày nay, trong xã hội hiện đại, truyền thống này vẫn giữ nguyên giá trị. Những hoạt động thiện nguyện, quyên góp ủng hộ người nghèo, trẻ em vùng cao, người bị ảnh hưởng bởi thiên tai,… là minh chứng rõ nét cho tinh thần ấy. Nó góp phần xây dựng một xã hội nhân văn, đoàn kết, nơi con người biết yêu thương và sống vì nhau nhiều hơn.

Gìn giữ truyền thống “Lá lành đùm lá rách” chính là giữ gìn một phần cốt lõi của đạo đức dân tộc. Mỗi người, nhất là thế hệ trẻ, cần nhận thức được giá trị của truyền thống này để sống có trách nhiệm, biết chia sẻ và lan tỏa yêu thương. Một hành động nhỏ, một lời động viên chân thành đôi khi có thể mang lại sức mạnh lớn lao cho người đang cần giúp đỡ.

Tóm lại, truyền thống “Lá lành đùm lá rách” là một biểu hiện sinh động của tình người, là sợi dây gắn kết cộng đồng và cũng là nền tảng đạo đức vững chắc cho xã hội. Vì vậy, gìn giữ và phát huy truyền thống ấy là trách nhiệm chung của mỗi chúng ta để góp phần xây dựng một xã hội nhân ái, tốt đẹp và bền vững hơn.

Câu 1. Văn bản trên có sự kết hợp giữa phương thức biểu cảm và những phương thức bổ trợ nào?

→ Trả lời: Văn bản kết hợp phương thức biểu cảm với thuyết minh và tự sự.

Câu 2. Chủ đề của văn bản là gì?

→ Trả lời: Văn bản ca ngợi món phở – một nét văn hóa ẩm thực đặc sắc, bình dị và thân thuộc với người Việt Nam.

Câu 3. Xác định 01 phép liên kết trong mỗi đoạn văn sau:

a. "Thịt chín thơm hơn thịt tái, mùi thơm miếng thịt chín..."
→ Phép lặp: "Thịt chín" được lặp lại để liên kết ý.

b. "Có thể việc ấy không hề gì..."
→ Phép thế: Từ “việc ấy” thay thế cho việc “thái sẵn thịt chín, thái vụn, rắc vào bát…”

Câu 4. Nhận xét về cái tôi của tác giả được thể hiện trong đoạn văn:

→ Trả lời:
Cái tôi của Nguyễn Tuân thể hiện rõ nét là một người tinh tế, yêu cái đẹp, sâu sắc trong cảm nhận đời sống. Ông dùng lối viết giàu cảm xúc, độc đáo để miêu tả cảnh mùa đông và không khí Tết bên bát phở, thể hiện tình yêu sâu nặng với quê hương, văn hóa và con người Việt.

Câu 5. Tìm và phân tích một số câu văn bộc lộ cảm xúc của tác giả trong đoạn (4):

→ Trả lời:
Ví dụ: “Tôi muốn thu thanh vào đĩa, tất cả những cái tiếng rao hàng quà rong…”
→ Câu văn thể hiện sự tiếc nuối, hoài niệm của tác giả về những thanh âm quen thuộc trong ký ức.
“Những tiếng rao ấy… vang hưởng lên cái nhạc điệu sinh hoạt chung của chúng ta đấy.”
→ Tác giả trân trọng và xem tiếng rao là một phần gắn bó không thể thiếu của đời sống, mang giá trị văn hóa tinh thần.

Câu 6. Viết đoạn văn ghi lại cảm xúc của em về điều đáng nhớ trong tuổi thơ:

Tuổi thơ em gắn liền với những buổi chiều thả diều trên cánh đồng quê cùng lũ bạn. Mỗi chiều tan học, em lại háo hức chạy về nhà, vội vàng cầm con diều giấy bố làm để ra đồng. Những làn gió mát rượi thổi qua cánh đồng lúa xanh rì, con diều bay vút lên trời cao khiến em cảm thấy tự do và hạnh phúc biết bao. Tiếng cười vang khắp đồng ruộng là âm thanh em sẽ chẳng bao giờ quên. Những khoảnh khắc ấy đã nuôi dưỡng tâm hồn em, để lại trong em những ký ức ngọt ngào và bình yên nhất.