câu 1:

Môi trường có vai trò sống còn đối với sự tồn tại và phát triển của con người cũng như mọi sinh vật trên Trái đất. Một hệ sinh thái cân bằng không chỉ đem lại nguồn không khí trong lành, nguồn nước sạch, thực phẩm dồi dào mà còn giữ gìn sự ổn định của khí hậu và hệ sinh học. Tuy nhiên, hiện nay môi trường đang ngày càng bị tàn phá bởi các hoạt động công nghiệp, nạn chặt phá rừng, ô nhiễm không khí, nước và đất, đặc biệt là biến đổi khí hậu đang để lại hậu quả nghiêm trọng cả về vật chất lẫn tinh thần. Hiện tượng “tiếc thương sinh thái” mà bài đọc hiểu đề cập là lời cảnh tỉnh về nỗi đau sâu sắc trong tâm hồn con người trước sự suy thoái của thiên nhiên. Bảo vệ môi trường vì thế không chỉ là nghĩa vụ đạo đức mà còn là cách bảo vệ chính mình, bảo vệ tương lai của thế hệ mai sau. Mỗi cá nhân cần nâng cao ý thức, hành động thiết thực như tiết kiệm năng lượng, hạn chế rác thải nhựa, trồng cây xanh… để chung tay xây dựng một hành tinh xanh – sạch – bền vững.

câu 2:

Trong nền thơ ca trung đại Việt Nam, hình tượng người ẩn sĩ – người lui về sống ẩn dật giữa thiên nhiên để giữ mình thanh cao, thoát tục – là một hình ảnh giàu chất triết lí và nhân văn. Qua hai bài thơ “Nhàn” của Nguyễn Bỉnh Khiêm và bài thơ vịnh cảnh mùa thu (bài thơ thu) – thường được gán cho Nguyễn Khuyến, hình tượng ẩn sĩ hiện lên với những nét riêng, nhưng đều thể hiện vẻ đẹp của một tâm hồn cao cả, thanh tao, vượt lên trên danh lợi.

Trong bài “Nhàn”, Nguyễn Bỉnh Khiêm xây dựng hình ảnh một người ẩn sĩ tìm về thiên nhiên với phong thái ung dung, tự tại. Hành động “một mai, một cuốc, một cần câu” gợi nhịp sống chậm rãi, gắn bó với lao động giản dị. Không bon chen danh lợi, ông cho rằng mình “dại” khi chọn nơi vắng vẻ, đối lập với cái “khôn” của người đời khi đến “chốn lao xao”. Cách gọi ấy mang tính mỉa mai nhẹ nhàng, thể hiện triết lí sống “lánh đục về trong” đậm chất Nho – Lão. Cuộc sống ẩn cư của ông tuy đạm bạc – “thu ăn măng trúc, đông ăn giá” – nhưng đậm chất thi vị, giao hòa với trời đất. Câu kết “Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao” thể hiện cái nhìn tỉnh táo, thấu suốt lẽ đời: danh lợi chỉ là hư ảo.

Trong khi đó, hình ảnh người ẩn sĩ trong bài thơ thu lại hiện lên với tâm thế hòa mình trọn vẹn vào vẻ đẹp thanh vắng của thiên nhiên. Cảnh vật mùa thu hiện lên đầy chất gợi: “Trời thu xanh ngắt”, “nước biếc”, “gió hắt hiu”, “bóng trăng” – tất cả tạo nên một không gian tĩnh lặng, trong trẻo. Giữa khung cảnh ấy, nhà thơ như quên đi thế tục, thả hồn theo cảnh. Câu thơ cuối “Nghĩ ra lại thẹn với ông Đào” là sự tự vấn kín đáo. “Ông Đào” ở đây chính là Đào Tiềm – biểu tượng ẩn sĩ trong văn hóa phương Đông. Có thể hiểu, nhân vật trữ tình thấy thẹn vì mình chưa thể hoàn toàn thoát tục, hoặc cũng có thể là sự tự soi chiếu để khẳng định lý tưởng thanh cao của mình. So với Nguyễn Bỉnh Khiêm, hình tượng ẩn sĩ trong bài thơ này trầm lặng hơn, giàu chất trữ tình và mang màu sắc u hoài sâu lắng.

Dù thể hiện bằng những gam màu khác nhau, cả hai hình tượng người ẩn sĩ đều gặp nhau ở một điểm chung: tấm lòng hướng thiện, sống hài hòa với thiên nhiên, từ chối danh lợi phù phiếm. Đó là lý tưởng sống cao đẹp của tầng lớp trí thức Nho sĩ xưa: khi không thể đem tài năng giúp đời, họ chọn cách lui về giữ gìn nhân cách, nuôi dưỡng tâm hồn.

Tóm lại, hình tượng người ẩn sĩ trong hai bài thơ không chỉ là vẻ đẹp của một con người cá nhân, mà còn là biểu tượng cho lối sống thanh cao, trí tuệ và nhân cách của người quân tử xưa. Trong xã hội hôm nay, hình ảnh ấy vẫn còn nguyên giá trị, nhắc nhở mỗi chúng ta biết hướng đến những giá trị chân – thiện – mỹ trong đời sống hiện đại đầy xô bồ, bon chen.

câu 1:

Tiếc thương sinh thái là nỗi đau khổ trước những mất mát về sinh thái do biến đổi khí hậu gây ra, khiến con người phản ứng như khi mất người thân.

câu 2:

Bài viết trình bày theo trình tự diễn giải: nêu hiện tượng → định nghĩa → dẫn chứng thực tế → mở rộng tác động → kết luận.

câu 3:

Tác giả sử dụng các nghiên cứu khoa học (của Ashlee Cunsolo và Neville R. Ellis), lời kể của người Inuit, người bản địa ở Brazil và khảo sát quốc tế của Caroline Hickman về cảm xúc của thanh thiếu niên từ 10 quốc gia.

câu 4:

Tác giả tiếp cận vấn đề biến đổi khí hậu từ góc độ tâm lý – tinh thần, nhấn mạnh tác động sâu sắc và dai dẳng của biến đổi khí hậu đến đời sống con người, đặc biệt là cảm xúc và bản sắc văn hóa.

câu 5:

Biến đổi khí hậu không chỉ là thảm họa môi trường mà còn là khủng hoảng tinh thần của nhân loại, và chúng ta cần hành động cấp thiết để bảo vệ cả thiên nhiên lẫn chính tâm hồn con người.