Đọc đoạn trích sau:
(Giới thiệu: nhân vật Thành có một người anh họ tên là Bân rất giàu. Bân cho rằng Thành khôn ngoan hơn mình nên động việc gì hay mua bán gì cũng đều tìm đến Thành để hỏi han...)
Hôm ấy, Bân đến rủ tôi cùng đi mua một cái đồng hồ. Anh ta muốn mua hạng thật tốt, và nhờ tôi xem hộ. [...] Lúc trả tiền, tôi thấy hắn giở ra một cái ví da lớn, phồng chặt. Hắn đếm giấy bạc thong thả và cẩn thận.
Thoảng nhìn qua, tôi cũng biết trong ví nhiều tiền lắm: Ngoài số tiền bạc lẻ mà hắn mang ra trả, tôi còn thấy gấp ở ngăn trên đến năm, sáu cái giấy bạc một trăm nữa, những giấy bạc mới, màu còn tươi nguyên. “Quái, thằng cha này làm gì mà lắm tiền thế? Mình thì chả bao giờ có đến được một trăm bạc bỏ túi!”.
Tôi nghĩ thầm và so sánh thế.
Mua xong đồng hồ. Bân rủ tôi đi ăn:
– Ta lên hiệu chén, rồi lát nữa làm một chầu chứ. – Hắn vỗ vào túi – Tôi có đủ tiền đây!
Chúng tôi vào hiệu. Bân ăn vui vẻ lắm, có lẽ hắn vừa ý vì cái đồng hồ mua rẻ. Tôi thì trong óc cứ vơ vẩn cái ý nghĩ sao một thằng ngốc như hắn – tôi thấy hắn càng ngốc – lại có lắm tiền thế, còn mình...
Tuy vậy, ý nghĩ cũng không làm tôi ăn mất ngon. Tôi tỏ mặt sành, gọi những thức ăn quý và đắt tiền, và hai chúng tôi uống rượu say sưa.
Cơm xong, Bân đưa tôi xuống Vạn Thái, vào nhà một người nhân tình của hắn. [...]. Hắn không quên – tính cẩn thận của anh kiệt! – đem cả cái áo tây trong có ví tiền vào chỗ nằm, vất trên thành đầu giường.
Một mình tôi ở ngoài đâm chán. Nằm một lát rồi tôi cũng đứng dậy sửa soạn ra về; Bân vẫn ở trong màn, nói vọng ra giữ lại:
– Anh hãy ở chơi đã, về làm gì vội. Ngày mai Chủ nhật cơ mà.
– Thôi, tôi phải về. Sáng mai còn có việc.
Vừa nói tôi vừa với cái áo tây của tôi treo trên mắc. Bỗng nhiên có cái gì chuyển mạnh qua tim: Tay tôi yên hẳn lại, tôi vừa mới nhận ra rằng cái áo tôi đương cầm không phải là “áo của tôi”. Thì ra mang áo vào giường nằm, Bân đã mang nhầm áo. Hai chúng tôi cùng mặc thứ hàng len giống màu, như vậy dễ lẫn lắm. Tôi ghé nhìn vào phía trong áo thấy cái ví tiền ở túi thò ra ngoài một tí. Cái ví tiền... mấy tờ giấy bạc...
[...]
Trước mắt tôi, mấy tờ giấy bạc một trăm gấp trong ngăn ví, hiện ra rất rõ rệt. Lấy mấy tờ, độ hai tờ – tại sao lại hai? Tôi không biết – thật dễ dàng quá. Tôi cứ việc điềm nhiên với lấy áo, mở ví rút ra hai tờ, rồi khoác áo ở trên vai, ra ý sắp sửa về. Rồi chọn lúc mọi người vô ý – mà dẫu có ý cũng không ai biết được – tôi đổi lấy áo của tôi vắt ở đầu giường Bân... Thế là xong, và gọn. Mai dậy, Bân biết mất chắc chẳng bao giờ dám nghi ngờ cho tôi. Mà nghi ngờ thế nào được?
(Lược dẫn: Thành còn suy nghĩ về tình huống khi Bân phát hiện mất ví, Thành sẽ diễn một cách tự nhiên để tránh bị nghi ngờ. Khi Thành chuẩn bị ăn cắp tiền, anh ta bị giật mình và quay về hiện thực. Sau nhiều đắn đo và suy nghĩ, Thành rời khỏi nhà hát với chiếc áo của mình trên tay và không lấy đi bất kì số tiền nào của Bân.)
Tôi bước một bước lùi ra. Thế là hết. Bây giờ thì không sao đụng đến ví được nữa. Tôi bần thần ngơ ngác, mặc lấy chiếc “áo của tôi”, và đội mũ... Vừa gài khuy, tôi vừa nói mấy câu bông đùa vô vị với cô ả đứng ở chân giường sắp tiễn tôi về. Tôi chùng chình uống nước và hút thuốc, muốn cái thời khắc này cứ kéo dài mãi ra.
Đến khi ngồi trên xe về qua những phố khuya vắng vẻ, tâm trí tôi mới dần bình tĩnh lại. Gió lạnh thổi mát trên vùng trán nóng, và cái cảm giác mát ấy khiến tôi dễ chịu. Tôi nghĩ lại đến những cử chỉ và dự định của tôi lúc nãy, thật vừa như một người khôn khéo lại như một người mất hồn. Tất cả những cái đó bây giờ xa quá. Tâm trí tôi giãn ra, như một cây tre uốn cong trở lại cái thẳng thắn lúc thường. Tôi cảm thấy một cái thú khoái lạc kì dị, khe khẽ và thầm lặng rung động trong người, có lẽ là cái khoái lạc bị cám dỗ, mà cũng có lẽ cái khoái lạc đã đè nén được sự cám dỗ. Và một mối tiếc ngấm ngầm, tôi không tự thú cho tôi biết và cũng cố ý không nghĩ đến, khiến cho cái cảm giác ấy của tâm hồn tôi thêm một vẻ rờn rợn và sâu sắc.
Sáng hôm sau tỉnh dậy ở nhà, tôi ngẩn ngơ nghĩ lại các việc tối hôm trước, y như trong một giấc mộng, chứ không phải việc đã xảy ra... Tôi ngạc nhiên tự hỏi sao mình hãy còn là người lương thiện, không phải là kẻ ăn cắp. Mà tôi thú thực rằng nếu bấy giờ tôi đã là kẻ ăn cắp, cái đó cũng không khiến tôi lấy làm ngạc nhiên hơn. Mà còn là người lương thiện, tôi tự thấy cũng chẳng có gì là đáng khen. Tôi nhớ rõ lúc đó không có một ý nghĩ nào về danh dự, về điều phải, điều trái ngăn cản tôi, và khiến tôi đi vào con đường ngay, như người ta vẫn nói. Không, không có một chút gì như thế. Cái gì đã giữ tôi lại? Tôi không biết... Có lẽ chỉ một lời nói không đâu, một cử chỉ nào đấy, về phía này hay phía kia, đã khiến tôi có ăn cắp hay không ăn cắp. Chỉ một sợi tóc nhỏ, một chút gì đó, chia địa giới của hai bên...
(Trích Sợi tóc, Thạch Lam, in trong Gió lạnh đầu mùa, NXB Văn học, 2023, tr.208-218)
Thực hiện các yêu cầu:
Câu 1 (0,5 điểm): Xác định ngôi kể của câu chuyện trong đoạn trích.
Câu 2 (0,5 điểm): Cho biết nguyên nhân khiến Bân mang nhầm áo của Thành.
Câu 3 (1,0 điểm): Nêu tác dụng của biện pháp tu từ so sánh được sử dụng trong câu: “Tâm trí tôi giãn ra, như một cây tre uốn cong trở lại cái thẳng thắn lúc thường.”.
Câu 4 (1,0 điểm): Anh/chị hiểu như thế nào về ý nghĩa của sợi tóc trong câu: “Chỉ một sợi tóc nhỏ, một chút gì đó, chia địa giới của hai bên...”?
Câu 5 (1,0 điểm): Qua đoạn trích, hãy nêu một bài học mà anh/chị thấy có ý nghĩa nhất đối với bản thân và giải thích lí do. (trình bày khoảng 5 – 7 dòng).
Câu 1 (0,5 điểm):
Ngôi kể của câu chuyện trong đoạn trích là ngôi thứ nhất.
→ Người kể xưng "tôi", kể lại trực tiếp những suy nghĩ, cảm xúc và hành động của chính mình.
Câu 2 (0,5 điểm):
Nguyên nhân khiến Bân mang nhầm áo của Thành là vì hai người cùng mặc áo tây bằng hàng len giống màu nên dễ bị nhầm lẫn.
→ Khi đi vào chỗ nằm, Bân đã cẩn thận mang theo áo nhưng không nhận ra đó là áo của Thành.
Câu 3 (1,0 điểm):
Biện pháp tu từ so sánh “Tâm trí tôi giãn ra, như một cây tre uốn cong trở lại cái thẳng thắn lúc thường” có tác dụng:
→ Qua đó cho thấy sự mỏng manh của ranh giới giữa thiện và ác, đồng thời làm nổi bật chiều sâu nội tâm nhân vật.
Câu 4 (1,0 điểm):
Ý nghĩa của “sợi tóc” trong câu “Chỉ một sợi tóc nhỏ, một chút gì đó, chia địa giới của hai bên...” là:
→ Câu văn thể hiện sự giằng co tâm lý sâu sắc và mang ý nghĩa triết lý về đạo đức con người.
Câu 5 (1,0 điểm):
Qua đoạn trích, bài học có ý nghĩa nhất đối với em là phải luôn tỉnh táo và biết kiểm soát bản thân trước cám dỗ.
Trong cuộc sống, chúng ta sẽ có lúc đứng trước những lựa chọn khó khăn giữa đúng và sai. Nếu không giữ được bản lĩnh, chỉ một phút yếu lòng cũng có thể khiến ta phạm sai lầm và hối hận. Vì vậy, em thấy việc giữ được lương tâm và phẩm chất đạo đức là điều rất quan trọng để trở thành một con người tốt.