I. ĐỌC HIỂU (6.0 điểm)
Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu:
NGHỀ GỐM CỔ TRUYỀN CỦA NGƯỜI CHĂM
Sinh sống lâu đời trên vùng đất tỉnh Ninh Thuận, đồng bào dân tộc Chăm hình thành và lưu giữ một kho tàng văn hóa truyền thống đa dạng, phong phú. Trong đó nghề làm gốm thủ công là một nét độc đáo trong bức tranh văn hoá Chăm.
Làng gốm Bàu Trúc Ninh Thuận thuộc thị trấn Phước Dân, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận. Ngôi làng này là một trong số những ngôi làng cổ bậc nhất ở Ninh Thuận, cũng là ngôi làng nổi tiếng với các sản phẩm gốm thủ công và kĩ thuật nung gốm độc đáo. Gốm Bàu Trúc được ngợi ca là sản phẩm thủ công mang nét đặc trưng không lẫn với gốm nơi khác của tỉnh Ninh Thuận.
[…]
Để tạo hình sản phẩm gốm, nghệ nhân phải thực hiện qua các quy trình cơ bản như làm đất, tạo dáng, nung gốm nhưng để tạo hình gốm thì không thể bỏ qua khâu chọn nguyên liệu. Một yếu tố tạo nên chất nghệ thuật của gốm Bàu Trúc nằm công đoạn tạo dáng. Tạo dáng gốm gồm: nặn hình, trang trí, miết láng và tu sửa gốm.
Từ một khối đất, người thợ gốm Bàu Trúc sẽ nặn, tạo hình thành nhiều loại sản phẩm khác nhau như: hình tháp Chăm, tượng vũ nữ Apsara sinh động, những cô gái Chăm đội nước duyên dáng hay những vật dụng trong cuộc sống thường nhật. Sau khâu tạo dáng là khâu trang trí những hoa văn, các hoa văn chính có hình sóng nước, hình tam giác, tứ giác, hình vuông hay tròn, hình trăng khuyết, hình xoắn, hình cây, hình que, hoa lá, hoa văn chữ S, vỏ sò, ốc hoặc những hoa văn hình hoa lá cách điệu.
[…]
(Nghệ nhân làng gốm Bàu Trúc giới thiệu quy trình làm gốm thủ công. Ảnh: Thanh Bình)
Nghề gốm có vị trí quan trọng đối với người dân làng Bàu Trúc bởi các giá trị: lịch sử, kinh tế, khoa học, văn hóa, xã hội và nghệ thuật. Do vậy, việc bảo tồn nghề gốm truyền thống vừa mang ý nghĩa kinh tế vừa là sự bảo tồn một trong những nghề thủ công truyền thống quan trọng của người Chăm ở tỉnh Ninh Thuận còn lại đến nay. Với những giá trị đặc sắc, nghệ thuật làm gốm truyền thống của người Chăm Bàu Trúc là dấu ấn của lịch sử, của văn hóa, xã hội, được cộng đồng người Chăm làng Bàu Trúc thừa nhận, bảo tồn và lưu giữ qua nhiều thế hệ.
(Thanh Bình, Nghề gốm cổ truyền của người Chăm, dangcongsan.vn, ngày 18/10/2021)
Câu 1. (0.5 điểm) Ngữ liệu trên thuộc kiểu văn bản nào?
Câu 2. (0.5 điểm) Phần sapo (sa-pô) của văn bản có đặc điểm hình thức như thế nào?
Câu 3. (1.0 điểm) Theo văn bản, để tạo dáng sản phẩm gốm, nghệ nhân phải thực hiện qua các quy trình cơ bản nào?
Câu 4. (1.0 điểm) Chỉ ra và nêu tác dụng của phương tiện phi ngôn ngữ trong văn bản trên.
Câu 5. (1.0 điểm) Chỉ ra và nêu tác dụng của trạng ngữ trong câu sau: Với những giá trị đặc sắc, nghệ thuật làm gốm truyền thống của người Chăm Bàu Trúc là dấu ấn của lịch sử, của văn hóa, xã hội, được cộng đồng người Chăm làng Bàu Trúc thừa nhận, bảo tồn và lưu giữ qua nhiều thế hệ.
Câu 6. (2.0 điểm) Viết đoạn văn ngắn khoảng 5 – 7 câu nêu suy nghĩ của em về giải pháp bảo tồn các làng nghề truyền thống.
Câu 1:
Ngữ liệu trên thuộc kiểu văn bản thuyết minh.
Câu 2:
Phần sapo của văn bản có đặc điểm: in đậm, đặt ngay dưới nhan đề, tóm tắt nội dung chính nhằm thu hút sự chú ý và định hướng nội dung cho người đọc.
Câu 3:
Theo văn bản, để tạo dáng sản phẩm gốm, nghệ nhân phải thực hiện qua các quy trình cơ bản: làm đất, tạo dáng, nung gốm, trong đó, công đoạn tạo dáng gồm nặn hình, trang trí, miết láng và tu sửa gốm.
Câu 4:
Phương tiện phi ngôn ngữ trong văn bản là hình ảnh: "Nghệ nhân làng gốm Bàu Trúc giới thiệu quy trình làm gốm thủ công."
=>Tác dụng: Hình ảnh minh họa trực quan cho nội dung thuyết minh, giúp người đọc hình dung rõ hơn về quy trình làm gốm và tăng tính hấp dẫn, sinh động cho văn bản.
Câu 5 :
Trạng ngữ: "Với những giá trị đặc sắc".
=>Tác dụng: Trạng ngữ chỉ phương diện, nhấn mạnh lý do vì sao nghệ thuật làm gốm của người Chăm Bàu Trúc trở thành dấu ấn quan trọng của lịch sử, văn hóa, xã hội.
Câu 6 :
Giữ gìn và bảo tồn các làng nghề truyền thống là một nhiệm vụ cấp thiết trong thời đại ngày nay. Theo em, cần có các giải pháp cụ thể như: tổ chức những lớp đào tạo nghề cho thế hệ trẻ, mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm, gắn phát triển làng nghề với du lịch văn hóa để quảng bá rộng rãi hơn. Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ về vốn, công nghệ, đồng thời tôn vinh nghệ nhân để khích lệ tinh thần sáng tạo. Bên cạnh đó, mỗi người dân cần nâng cao ý thức trân trọng giá trị nghề truyền thống, xem đó là một phần máu thịt của quê hương mình. Bảo tồn làng nghề cũng chính là bảo tồn linh hồn văn hóa dân tộc trước dòng chảy mạnh mẽ của toàn cầu hóa.