I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả Vũ Trọng Phụng
a. Con người và cuộc đời
– Sinh năm 1912 tại làng Hảo, huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên; lớn lên và mất tại Hà Nội.
– Mồ côi cha từ khi mới lọt lòng, sống trong cảnh nghèo khó, được mẹ tần tảo nuôi dưỡng.
– Năm 16 tuổi, ông đã phải bỏ học để đi làm, tự học qua sách báo và rèn luyện khả năng viết lách từ thực tế.
– Là một trong những người trẻ Việt Nam thời kì đầu được tiếp cận nền giáo dục Pháp và chữ Quốc ngữ. Chính điều này đã ảnh hưởng sâu sắc đến tư duy và phong cách sáng tác của ông.
– Cả cuộc đời sống thanh bạch, lao động miệt mài nhưng vẫn luôn trong cảnh thiếu thốn, cuối đời mắc bệnh lao và mất khi mới 27 tuổi.
b. Sự nghiệp
– Là một nhà văn, nhà báo hàng đầu của văn học hiện thực phê phán giai đoạn 1930 – 1945.
– Tác phẩm của ông phong phú về thể loại, gồm phóng sự, tiểu thuyết, truyện ngắn, kịch,...
– Sự nghiệp của ông tuy ngắn ngủi nhưng để lại một dấu ấn sâu đậm trong lòng độc giả và các sáng tác của ông có ảnh hưởng lớn trong tiến trình phát triển văn học Việt Nam hiện đại.
– Ông cũng là người đi đầu trong việc đưa thể loại phóng sự điều tra vào văn chương và báo chí, góp phần nâng tầm văn học đương thời.
c. Phong cách sáng tác
– Sắc sảo, châm biếm, trào phúng nhưng sâu sắc và đầy tính nhân văn.
– Ngôn ngữ sống động, gần gũi, giàu chất đời thường và đậm màu xã hội.
– Không né tránh hiện thực mà can đảm vạch trần các "góc khuất", các thói hư tật xấu của xã hội thuộc địa, đặc biệt là giới trưởng giả, công chức, trí thức thị thành.
– Dưới ngòi bút ông, cuộc sống được hiện lên trần trụi, phức tạp, phi lí nhưng đầy sinh động, khiến người đọc bật cười mà cũng phải suy ngẫm.
– Ông từng gọi xã hội đương thời là một "xã hội chó đểu", thể hiện thái độ khinh bỉ sâu sắc với sự giả trá, đạo đức giả và suy đồi đạo đức trong xã hội.
d. Tác phẩm tiêu biểu:
2. Tác phẩm
– Xuất xứ:
– Thể loại: Tiểu thuyết.
– Bố cục:
– Cốt truyện:
II. KHÁM PHÁ VĂN BẢN
1. Ý nghĩa nhan đề
– Xuân Tóc Đỏ: Là nhân vật trung tâm của tiểu thuyết. Nhờ có bản tính nhanh nhẹn, láu cá, lẻo mép và những cơ may, từ một tên nhặt bóng ở sân quần vợt, Xuân leo lên xã hội thượng lưu và trở thành anh hùng cứu quốc. Điều này chỉ có thể xảy ra ở một xã hội thối nát, dối trá.
– Cứu quốc: Chỉ hành động lớn lao, cao cả, gắn liền với những người quân tử, những đấng anh hùng sống có khát khao, có lí tưởng và có tài năng.
=> Đặt nhan đề đoạn trích đầy nghịch lí bằng tên của một nhân vật có tính tiểu nhân, khôn lỏi cùng với hành động cao cả là "cứu quốc", Vũ Trọng Phụng đã cho thấy sự mỉa mai, châm biếm của ông đối với xã hội thực dân thành thị nước ta lúc bấy giờ, đồng thời khơi gợi sự tò mò, hứng thú cho người đọc.
