Virus và vi khuẩn SVIP

I. VIRUS

1. Hình dạng và cấu tạo đơn giản của virus

Virus là dạng sống có kích thước siêu nhỏ, chỉ quan sát được bằng kính hiển vi điện tử, chưa có cấu tạo tế bào, không thể nhân lên khi ở bên ngoài tế bào vật chủ.

Ba hình dạng đặc trưng của virus: Dạng khối, dạng xoắn và dạng hỗn hợp.

Hai thành phần cơ bản cấu tạo nên virus: Vỏ protein và lõi chứa vật chất di truyền. Một số virus có thêm lớp vỏ ngoài và gai glycoprotein.

Cấu tạo của virus có vỏ ngoài

2. Một số bệnh do virus gây nên ở người và sinh vật

Bên cạnh những virus có lợi còn có virus gây bệnh cho con người, động vật, thực vật, nấm và vi khuẩn.

- Một số bệnh do virus gây ra ở người:

Một số biểu hiện của người bị sốt xuất huyết

Một số biểu hiện của người bị COVID-19

- Một số bệnh do virus gây ra ở thực vật:

Xoăn lá ở cà chua

Khảm ở cây thuốc lá

- Một số bệnh do virus gây ra ở động vật:

Lở mồm long móng ở bò

Cúm ở gà

II. VI KHUẨN

1. Hình dạng, cấu tạo của vi khuẩn

Vi khuẩn là những sinh vật nhỏ bé, chỉ quan sát được bằng kính hiển vi.

Vi khuẩn lao được quan sát bằng kính hiển vi

Vi khuẩn phân bố ở khắp mọi nơi (đất, nước, không khí, cơ thể sinh vật,...).

Hình dạng của vi khuẩn rất đa dạng (hình que, hình xoắn, hình cầu,...).

Vi khuẩn có cấu tạo đơn bào.

Các thành phần cấu tạo nên vi khuẩn bao gồm thành tế bào, màng tế bào, chất tế bào và vùng nhân. Một số vi khuẩn có thêm lông và roi.

Cấu tạo của một vi khuẩn

2. Vai trò của vi khuẩn

Đa số vi khuẩn có lợi và có vai trò quan trọng trong tự nhiên, trong cơ thể người, trong đời sống.

- Vai trò của vi khuẩn trong tự nhiên:

+ Cố định đạm để cung cấp cho thực vật.

+ Phân giải xác sinh vật và chất thải động vật thành chất dinh dưỡng.

Vai trò của vi khuẩn trong tự nhiên

- Vai trò của vi khuẩn trong cơ thể người:

+ Ức chế vi khuẩn có hại.

+ Bảo vệ da.

+ Tăng cường miễn dịch.

+ Hỗ trợ tiêu hóa.

- Vai trò của vi khuẩn trong đời sống:

+ Chế biến các thực phẩm lên men (sữa chua, phô mai, nước tương,...).

Trong sữa chua có chứa vi khuẩn lactic

+ Sản xuất kháng sinh, thuốc trừ sâu, phân bón vi sinh.

+ Xử lí chất thải.

Vi khuẩn phân hủy nhựa

3. Tác hại của vi khuẩn

Một số vi khuẩn có thể gây bệnh cho con người, động vật và thực vật; làm hư hỏng thực phẩm.

➤ Vi khuẩn gây bệnh cho con người

- Bệnh tả:

+ Nguyên nhân: Vi khuẩn tả.

+ Biểu hiện: Tiêu chảy, buồn nôn, nôn, sốt cao, đau đầu,...

+ Con đường lây truyền: Ăn, uống.

- Bệnh lao phổi:

+ Nguyên nhân: Vi khuẩn lao.

+ Biểu hiện: Ho ra máu, sốt, mệt mỏi, tức ngực,...

+ Con đường lây truyền: Hô hấp.

➤ Vi khuẩn gây bệnh cho thực vật và động vật

Thối nhũn bắp cải

Loét ở cam, quýt

Tụ huyết trùng ở gà

➤ Vi khuẩn gây hư hỏng thực phẩm

Thực phẩm ôi thiu

III. PHÒNG BỆNH DO VIRUS VÀ VI KHUẨN GÂY NÊN

1. Phòng bệnh

➤ Phòng bệnh ở người

➤ Phòng bệnh ở thực vật

2. Sử dụng vaccine ngăn ngừa các bệnh do virus và vi khuẩn gây nên

Để phòng một số bệnh do virus và vi khuẩn gây ra, người ta thường sử dụng vaccine.

Một số loại vaccine phòng COVID-19

3. Sử dụng thuốc kháng sinh chống lại vi khuẩn gây bệnh

Để điều trị các bệnh do vi khuẩn gây ra, người ta thường sử dụng thuốc kháng sinh.

Thuốc kháng sinh

- Nguồn gốc của kháng sinh: Tách chiết từ vi khuẩn hoặc nấm.

- Tác dụng của kháng sinh: Kìm hãm sự phát triển hoặc tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh.