Viết bài văn nghị luận về vai trò của văn học đối với tuổi trẻ SVIP

I. Định hướng

1. Yêu cầu 

− Viết bài văn nghị luận về vai trò của văn học đối với tuổi trẻ thực chất là trả lời một số câu hỏi sau:

+ Văn học là gì?

+ Văn học có ảnh hưởng ra sao đến đời sống tinh thần và quá trình hình thành, phát triển nhân cách, phẩm chất của mỗi người, đặc biệt là đối với lứa tuổi thanh thiếu niên?

+ Điều gì tạo nên sức mạnh và khả năng tác động sâu sắc ấy của văn học?

+ Khi khoa học – công nghệ ngày càng phát triển, các hình thức giải trí nghe nhìn lên ngôi, liệu văn học có còn giữ được vai trò và giá trị trong đời sống con người nữa không?

− Khi bàn luận về một vấn đề có liên quan đến tuổi trẻ, người viết cần:

2. Các bước thực hiện

* Các bước:

* Lưu ý:

− Bám sát quy trình tạo lập văn bản nghị luận nói chung để triển khai bài viết. Triển khai theo 3 phần:

+ Mở bài: Nêu vấn đề cần nghị luận. 

+ Thân bài: Lần lượt đưa ra các luận điểm; kết hợp với các lí lẽ và dẫn chứng để làm sáng tỏ vấn đề. 

+ Kết bài: Khái quát lại ý nghĩa của vấn đề. 

II. Thực hành

1. Thực hành viết theo các bước

Bài tập: Từ kinh nghiệm đọc sách của bản thân, hãy viết bài văn bàn luận về vai trò của một tác phẩm văn học đối với cá nhân em.

a. Chuẩn bị

− Đọc kĩ đề bài và tìm hiểu đề bài để biết các thông tin chính trước khi viết như trọng tâm vấn đề, kiểu văn bản, phạm vi bàn luận,...

− Xác định tác phẩm có dấu ấn sâu đậm đối với cá nhân em.

− Nhớ lại nội dung chính của tác phẩm văn học ấy. 

b. Tìm ý và lập dàn ý

− Tìm ý cho bài viết bằng cách đặt và trả lời các câu hỏi sau:

+ Em muốn chia sẻ về tác phẩm nào? Nét đặc sắc về nội dung và hình thức nghệ thuật của tác phẩm?

+ Tác phẩm đã để lại trong em những cảm xúc, suy nghĩ sâu sắc ra sao?

+ Điều gì khiến tác phẩm ấy có sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến tâm hồn em?

+ Tác phẩm đã ảnh hưởng đến cách suy nghĩ, cảm nhận hay hành xử của em như thế nào?

− Lập dàn ý cho bài viết bằng cách lựa chọn, sắp xếp các ý theo bố cục ba phần: Mở bài, thân bài, kết bài.

c. Viết

Dựa vào dàn ý đã chuẩn bị để thực hành viết với những yêu cầu khác nhau:

− Viết đoạn mở bài hoặc một đoạn trong phần thân bài.

− Viết bài văn hoàn chỉnh.

d. Kiểm tra và chỉnh sửa

Tham khảo các yêu cầu đã nêu ở Bài 1, phần Viết, mục d (trang 39 − 40); đối chiếu với dàn ý đề văn đã làm ở bài này.

2. Rèn luyện kĩ năng viết: Diễn đạt và trình bày bài văn nghị luận

a. Cách thức

− Để hoàn thành bài văn, sau khi đã xác định và sắp xếp được các ý, cần phải biết diễn đạt và trình bày ý của em thành lời văn cụ thể. Một bài văn hay phải có những ý sâu sắc, mới mẻ, phù hợp với yêu cầu của đề bài, đồng thời được diễn đạt, trình bày bằng những từ ngữ, câu văn, đoạn văn chính xác, sinh động, truyền cảm và giàu sức thuyết phục.

− Để diễn đạt và trình bày đúng, người viết cần chú ý đến một số yêu cầu sau:

b. Bài tập

Chỉ ra lỗi diễn đạt trong hai đoạn văn được trích từ bài làm của học sinh sau đây và nêu cách sửa.

(1) Bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" của Thanh Hải là một tác phẩm nghệ thuật, bằng lối sử dụng từ ngữ tinh tế, rõ ràng, những từ gợi tả, gợi cảm, từ láy và điệp từ hoà cùng với nhịp thơ vui cho ta thấy một bức tranh mùa xuân thật đẹp trong bức tranh ấy chứa đựng cả tấm lòng, tình cảm của tác giả.

− Đoạn văn trên mắc những lỗi sau đây:

+ Lỗi câu mơ hồ: Bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" của Thanh Hải là một tác phẩm nghệ thuật. Ở đây, việc khẳng định bài thơ là "một tác phẩm nghệ thuật" khi không chỉ rõ ra đặc điểm của của tác phẩm ấy khiến cho câu văn trở nên mơ hồ, không rõ nghĩa. Do đó, ta cần bổ sung thêm tính từ "độc đáo" hoặc "đặc sắc" sau cụm "một tác phẩm nghệ thuật". 

+ Lỗi dấu câu: Các ý trong đoạn trích trên đang bị lẫn vào nhau vì chưa có dấu chấm để ngắt ý. Ta có thể sửa như sau: Bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" của Thanh Hải là một tác phẩm nghệ thuật độc đáo. Bằng lối sử dụng từ ngữ tinh tế, rõ ràng, những từ gợi tả, gợi cảm, từ láy và điệp từ, hoà cùng với nhịp thơ vui cho ta thấy một bức tranh mùa xuân thật đẹp. Trong bức tranh ấy chứa đựng cả tấm lòng, tình cảm của tác giả.

+ Lỗi thiếu từ ngữ và sử dụng dấu câu: những từ gợi tả, gợi cảm, từ láy và điệp từ hoà cùng với nhịp thơ vui cho ta thấy một bức tranh mùa xuân thật đẹp. Từ ngữ "điệp từ" ở đây cần được viết đầy đủ là "biện pháp điệp từ" và cần bổ sung thêm dấu phẩy ngay sau đó để ngắt vế câu. 

+ Lỗi về ngữ pháp: Ở câu văn cuối, chúng ta có thể nhận thấy, câu đang thiếu thành phần chủ ngữ − một trong hai thành phần nòng cốt của câu; hơn nữa, từ "tình cảm", "tấm lòng" có nét nghĩa tương đồng, khiến cho câu văn bị rối, nên ta cũng có thể lược bỏ bớt 1 từ để câu văn trở nên rõ nghĩa hơn. Ta có thể sửa như sau: Trong bức tranh ấy, phong cảnh/ cảnh sắc thiên nhiên mùa xuân chứa đựng cả tấm lòng của tác giả.

(2) Tuy Nguyễn Du xuất thân từ tầng lớp quyền quý. Cha và anh trai ông đều làm quan to trong triều. Bản thân ông cũng từng tham gia bộ máy cai trị phong kiến. Trong những năm loạn lạc, ông có điều kiện sống gần dân, nếm trải đủ mùi cay đắng. Vì thế, ông rất đồng cảm với người dân cùng khổ.