II. TÌM HIỂU CHI TIẾT
1. Nhớ thiên nhiên Tây Tiến và những cuộc hành quân của đoàn binh Tây Tiến:
b. Hình ảnh đoàn quân Tây Tiến khi hành quân:
– Cụm từ đoàn quân mỏi thể hiện một cách chân thực hiện thực hành quân gian khổ của người lính Tây Tiến. Những chặng đường dài xuyên rừng vượt núi khiến họ không tránh khỏi mệt mỏi, kiệt sức – họ cũng là những con người bằng xương bằng thịt, mang đầy đủ cảm giác của con người bình thường. Tuy nhiên, vượt lên trên sự mỏi mệt ấy là tinh thần bền bỉ, ý chí kiên cường và lòng yêu nước sâu sắc. Họ vẫn lặng lẽ tiến bước giữa núi rừng mịt mù sương phủ, tiếp tục hành trình vì lí tưởng lớn lao của Tổ quốc.
– Anh bạn dãi dầu không bước nữa
Gục lên súng mũ bỏ quên đời.
+ Cách hiểu 1:
+ Cách hiểu 2: Cách hiểu thứ hai cho thấy bài thơ miêu tả sự hi sinh thầm lặng của người lính. Cụm từ "không bước nữa", "bỏ quên đời" sử dụng biện pháp nói giảm nói tránh, nhằm diễn tả cái chết một cách nhẹ nhàng nhưng đầy xúc động.
-> Tác giả không tô đậm nỗi đau thương mất mát, mà khắc hoạ những gian khổ, hi sinh của người lính bằng giọng điệu hào hùng, giàu chất sử thi.
– Hình ảnh Heo hút cồn mây súng ngửi trời:
– Hai dòng thơ Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói / Mai Châu mùa em thơm nếp xôi:
+ Hình ảnh cơm lên khói, thơm nếp xôi gợi lên không khí ấm cúng nơi bản làng, biểu tượng cho tình cảm gắn bó keo sơn giữa những người lính Tây Tiến và đồng bào Tây Bắc, giữa chiến tranh mà vẫn đầy nghĩa tình.
+ Cách dùng từ mùa em là một sáng tạo độc đáo, kết hợp giữa yếu tố thời gian và hình ảnh con người, vừa gợi sự hóm hỉnh, tươi trẻ, vừa phảng phất nét lãng mạn, tình tứ trong tâm hồn người lính.
-> Qua đó, người chiến sĩ Việt Nam hiện lên không chỉ kiên cường, bất khuất trước gian khổ, mà còn luôn giữ được trái tim trong sáng, giàu yêu thương và chan chứa tình người.
2. Tình quân dân gắn bó:
Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa
Kìa em xiêm áo tự bao giờ
Khèn lên man điệu nàng e ấp
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ
– Từ bừng: Đây không chỉ là sự bừng tỉnh, bừng sáng của tâm hồn những người lính.
– Cụm từ hội đuốc hoa: Đêm liên hoan vừa được gợi tả giống như một ngày hội, vừa như một buổi tiệc cưới (theo cách dùng từ hoa chúc trong tiếng Hán), cho thấy cái nhìn tinh nghịch của người lính.
– Âm thanh tiếng khèn đặc trưng của người Thái hiện lên.
– Những cô gái xuất hiện với dáng điệu uyển chuyển, e ấp với vũ điệu của núi rừng đã gợi lên những tình cảm lãng mạn và lòng yêu cái đẹp của người lính.
-> Với ngòi bút lãng mạn, nhà thơ đã gợi tả được vẻ đẹp của một đêm liên hoan, từ đó cho thấy một bức tranh rực rỡ, ấm áp tình người, thể hiện được sự lãng mạn của người lính.
Người đi Châu Mộc chiều sương ấy
Có thấy hồn lau nẻo bến bờ
Có nhớ dáng người trên độc mộc
Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa
– Cụm từ dáng người trên độc mộc gợi liên tưởng dáng hình cô gái uyển chuyển trên chiếc thuyền độc mộc, hoà hợp với thiên nhiên, với dòng sông và với những bông hoa rừng.
-> Thiên nhiên và con người hoà vào nhau, tạo thành bức tranh trữ tình tuyệt vời.
3. Chân dung người lính Tây Tiến:
Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm
– Người lính hiện lên với ngoại hình khác thường: không mọc tóc, xanh màu lá. Những nét lạ ấy không phải do bẩm sinh, mà là hệ quả của những gian khổ, bệnh tật nơi chiến trường ác liệt.
– Tuy ngoại hình tiều tụy, họ vẫn toát lên khí chất oai hùng qua những hình ảnh mạnh mẽ như dữ oai hùm, mắt trừng. Điều đó thể hiện ý chí kiên cường, tinh thần bất khuất và phẩm chất anh hùng của người lính.
– Không chỉ dũng cảm, họ còn mang trong mình tâm hồn hào hoa, lãng mạn. Dẫu giữa chiến tranh khốc liệt, trái tim người lính vẫn rung động, khát khao tình yêu và cái đẹp, vẫn hướng về quê hương với niềm tin tha thiết.
-> Hình ảnh người lính Tây Tiến hiện lên vừa chân thực, khắc nghiệt, vừa lãng mạn, đầy chất thơ.
4. Lời thề:
Tây Tiến người đi không hẹn ước
Đường lên thăm thẳm một chia phôi
Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy
Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi.
– Sầm Nứa – một địa danh thuộc nước bạn Lào – chính là nơi in dấu bước chân và máu xương của binh đoàn Tây Tiến.
III. TỔNG KẾT
1. Nội dung:
2. Nghệ thuật:
– Ngôn ngữ vừa quen thuộc vừa độc đáo, vừa có nét cổ kính, vừa mới lạ.
– Bút pháp lãng mạn kết hợp với tinh thần bi tráng.
