II. KHÁM PHÁ VĂN BẢN
2. Cái chết oan khuất của Lor-ca:
– Hình ảnh áo choàng bê bết đỏ không chỉ gợi nhớ đến biểu tượng dũng mãnh trong các cuộc đấu bò tót ở Tây Ban Nha, mà còn trở thành minh chứng bi thảm cho cái chết của người nghệ sĩ. Khi tiếng hát còn vang lên, thì ngay lúc ấy, cả lí tưởng nghệ thuật và chính người nghệ sĩ ấy đã bị bức tử.
– Hình ảnh tiếng ghi ta:
+ Tiếng ghi ta nâu: gam màu ấm, gợi liên tưởng đến đất đai, những con đường đặc trưng của xứ sở Tây Ban Nha và cả cây đàn ghi-ta – biểu tượng gắn liền với cuộc đời Lor-ca.
+ Tiếng ghi ta lá xanh biết mấy: tượng trưng cho sức sống căng tràn, niềm hi vọng, tương lai rộng mở và tình yêu mãnh liệt với cuộc đời. Khi kết hợp với biết mấy, hình ảnh này càng làm nổi bật nỗi xót xa, tiếc nuối cho một kiếp người đang độ xuân thì nhưng phải dừng lại quá sớm.
+ Tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan: ẩn dụ cho sự mong manh, dễ vỡ của cái đẹp, của nghệ thuật và cả kiếp người.
+ Tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy: thể hiện nỗi đau tận cùng, sự mất mát lớn lao và nỗi nghẹn ngào trước cái chết bi thảm của Lor-ca.
-> Tiếng đàn trong thơ không chỉ là âm thanh mà còn mang theo linh hồn, thân phận và nỗi uất nghẹn của người nghệ sĩ. Đó cũng chính là tiếng lòng đầy tiếc thương của nhân dân Tây Ban Nha và của chính nhà thơ Thanh Thảo dành cho Lor-ca – người nghệ sĩ tài hoa nhưng yểu mệnh.
3. Niềm thương xót và những suy tư về cái chết của Lor-ca:
– Lời đáp cho lời đề từ của Lor-ca:
không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang
+ Lor-ca muốn được chôn cùng cây đàn để không ảnh hưởng tới các thế hệ sau, thế nhưng nghệ thuật là cái đẹp, và bản thân nghệ thuật có một sức sống mãnh liệt đủ để không ai có thể vùi lấp, mà tiếp tục lan toả ngàn đời.
– Hình ảnh giọt nước mắt vầng trăng / long lanh trong đáy giếng cũng mang hàm ý biểu trưng cho cái đẹp không bao giờ tàn lụi, bởi trăng sẽ tồn tại cho đến ngày tận thế. Hình ảnh giọt nước mắt cũng thể hiện sự đau đớn, thương xót của người đời dành cho Lor-ca.
– Hình ảnh dòng sông trong văn hoá là biểu hiện của nguyên mẫu nước – một biểu tượng mang nhiều tầng nghĩa. Dòng sông ấy không chỉ là ranh giới giữa sự sống và cái chết mà còn đại diện cho hành trình thanh tẩy, hóa giải nỗi đau. Việc Lorca vượt qua dòng sông là một hình ảnh đầy tính biểu tượng: như một sự xoa dịu cho cái chết bi thương của ông. Đồng thời, chi tiết Lorca bơi sang ngang / với chiếc ghi ta màu bạc còn cho thấy mối gắn bó bền chặt giữa ông và nghệ thuật – đến phút cuối đời, cây đàn vẫn là người bạn đồng hành không rời.
– Những hành động như ném lá bùa hay ném trái tim gợi lên hình ảnh một sự buông bỏ, một nghi lễ từ biệt với cõi trần – thể hiện sự siêu thoát, rũ bỏ đau thương để bước sang một thế giới khác.
– Chuỗi âm thanh li la li la li la kết thúc bài thơ như những nốt cuối cùng còn vang vọng của bản nhạc tri âm mà Thanh Thảo dành cho Lor-ca với dư âm còn mãi, đồng thời thể hiện niềm tin vào sự bất tử của nghệ thuật Lor-ca.
– Về mặt ý nghĩa, lila là tên gọi của một loài hoa có sắc tím dịu dàng – hoa tử đinh hương, vốn rất được yêu thích trong văn hoá phương Tây. Chuỗi âm thanh được nhắc đến trong câu thơ gợi nên hình ảnh những tràng hoa tím ngắt nối nhau, như một dòng tưởng niệm bất tận. Đó có thể là những đoá hoa mà người đời, người nghệ sĩ âm thầm dâng viếng hương hồn Lorca, cũng có thể là vạn đoá hoa sự sống đang nở bừng từ cái chết bi tráng của ông – biểu tượng cho sức sống bất diệt của nghệ thuật chân chính và lí tưởng cao đẹp giữa cuộc đời.
III. TỔNG KẾT
1. Nội dung:
2. Nghệ thuật:
– Thể thơ tự do, không dấu câu, không viết hoa.
– Sử dụng sáng tạo các hình ảnh mang tính chất siêu thực, tượng trưng.
– Nghệ thuật sử dụng các biện pháp tu từ nhuần nhuyễn.
– Thơ giàu tính nhạc.
