Văn bản: Đàn ghi ta của Lor-ca (Phần 1) SVIP

I. TÌM HIỂU CHUNG

1. Tác giả

– Thanh Thảo sinh năm 1946, tên khai sinh là Hồ Thành Công.

– Quê quán: Huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi.

– Tốt nghiệp khoa Ngữ văn, trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, Thanh Thảo vào công tác ở chiến trường miền Nam.

– Hiện ông là Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Quảng Ngãi, phó chủ tịch Hội đồng thơ Hội nhà văn Việt Nam.

– Thanh Thảo nhận giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam năm 1979, giải thưởng Ban Văn học Quốc phòng An ninh, Hội Nhà văn Việt Nam năm 1995, giải thưởng Nhà nước (đợt 1) về văn học nghệ thuật năm 2001 và Giải thưởng Văn học Đông Nam Á năm 2014.

– Những năm gần đây, Thanh Thảo vẫn tiếp tục làm thơ, đồng thời viết báo, tiểu luận phê bình và nhiều thể loại khác, nhưng đóng góp quan trọng và đặc sắc nhất của ông vẫn là thơ ca.

b. Tác phẩm

– Xuất xứ: Đàn ghi ta của Lor-ca được trích từ tập thơ Khối vuông ru-bích – một trong những tác phẩm tiêu biểu cho phong cách thơ Thanh Thảo. Tập thơ này mang đậm màu sắc tượng trưng siêu thực, thể hiện rõ cái tôi giàu nội cảm, khát vọng vươn tới vẻ đẹp tinh thần của con người. Thanh Thảo đặc biệt dành sự quan tâm sâu sắc đến những nhân vật lịch sử có lí tưởng lớn như Cao Bá Quát, Nguyễn Đình Chiểu, Sergei Yesenin, Garcia Lorca,...

– Bố cục:

– Chủ đề:

– Lời đề từ: "Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn":

+ Thể hiện tình yêu nghệ thuật say đắm của Lor-ca. Nghệ thuật là điều mà ông dành cả đời để theo đuổi.

+ Cho thấy tấm lòng của Lor-ca dành cho những người làm nghệ thuật sau này. Ông không muốn những gì ông sáng tạo ra trở thành cái bóng quá lớn đối với những thế hệ sau.

II. TÌM HIỂU CHI TIẾT

1. Lor-ca – người nghệ sĩ tự do mà cô đơn:

– Bài thơ xây dựng hình tượng Lor-ca trong bối cảnh văn hóa Tây Ban Nha giàu bản sắc, với những biểu tượng đặc trưng và giàu ý nghĩa:

+ "Áo choàng đỏ gắt": Không chỉ gợi nhắc đến hình ảnh quen thuộc trong các trận đấu bò – một nét đặc trưng của văn hóa Tây Ban Nha mà còn ẩn dụ Lor-ca như một chiến binh nghệ thuật. Ông mang trong mình khát vọng dân chủ, dám đối mặt với chế độ độc tài đương thời.

+ "Tiếng đàn": Đàn ghi-ta là biểu tượng nghệ thuật của đất nước Tây Ban Nha. Dù không có bằng chứng rõ ràng cho thấy Lor-ca biết chơi đàn, nhưng hình ảnh cây đàn trong thơ Thanh Thảo là biểu trưng cho tâm hồn nghệ sĩ, cho khát vọng cách tân nghệ thuật không ngừng nghỉ của Lor-ca – một người nghệ sĩ đa tài, luôn tìm kiếm cái đẹp và sự tự do trong sáng tạo.

+ li la li la li la vừa là âm thanh mô phỏng tiếng đàn ghi ta ngân vang, vừa gợi liên tưởng đến loài hoa tử đinh hương (lilas) – một biểu tượng quen thuộc của xứ sở Tây Ban Nha.

-> Biện pháp láy âm không chỉ gợi tả tiếng đàn đặc trưng mà còn gợi nên hình ảnh của phút chia ly – hoa lilas thường gắn liền với sự chia biệt. Đồng thời, cụm âm này góp phần tạo nên tính nhạc độc đáo cho toàn bài thơ.

đi lang thang về miền đơn độc
với vầng trăng chếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn

+ Hình tượng Lor-ca hiện lên giữa không gian Tây Ban Nha cô quạnh và man mác buồn – "miền đơn độc", "trăng chếnh choáng", "yên ngựa mỏi mòn". Ông như một nghệ sĩ phiêu bồng, sống và chết trong hành trình rong ruổi, tự do, đơn độc nhưng đầy kiêu hãnh.