I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả
– Y-an Ma-ten (sinh ngày 25 tháng 6 năm 1963) là nhà văn sinh ở Tây Ban Nha nhưng hiện sống tại Montréal, Canada. Ông nổi tiếng với cuốn tiểu thuyết Bản Ngã và tuyển tập truyện ngắn nhan đề Những sự kiện có thật đằng sau vụ Roccamatios Helsinki. Cuộc đời của Pi là cuốn sách thứ ba của ông, được tặng giải thưởng Man Booker năm 2002.
2. Văn bản
– Xuất xứ: Đoạn trích trích từ chương 78 trong Cuộc đời của của Pi. Cuộc đời của của Pi do Trịnh Lữ dịch ra tiếng Việt và ra mắt bạn đọc lần đầu vào năm 2004. Tác phẩm đã nhận được giải thưởng về văn học dịch của Hội Nhà văn Hà Nội.
– Thể loại:
II. KHÁM PHÁ VĂN BẢN
1. Trải nghiệm của người gặp nạn trên biển
– Người gặp nạn cảm nhận được sự bí ẩn khôn cùng của vũ trụ bao la khi ngắm nhìn những hình ảnh của trời và biển vô cùng phong phú và đa dạng.
+ Anh thấy nhiều kiểu trời: Trời có đám mây trắng; trời tịnh không một gợn mây; trời mỏng dính và u ám; trời là trận mưa đen ngòm; trời là trận nước đổ xuống, là trận đại hồng thuỷ.
+ Anh thấy nhiều loại biển: Biển gầm thét như một con hổ; biển thì thầm vào tai ta như người bạn rủ rỉ tâm tình; biển kêu lanh canh như một đồng xu lẻ trong túi quần; biển sấm sét như những trận đất lở; biển rít lên như giấy nháp cọ trên mặt gỗ; biển kêu như người nôn mửa; biển lặng ngắt như chết.
+ Anh cảm nhận thấy giữa trời và biển là gió, thấy được đêm và trăng.
=> Thiên nhiên, trời đất, vũ trụ, tất cả bao la và biến ảo. Người gặp nạn đối diện với sự mênh mông của vũ trụ, sự lặng lẽ của đêm huyền và sự hoang dại của đại dương, để rồi hiểu ra cuộc sống có biết bao điều kì diệu và con người nhỏ bé ra sao.
2. Những nghịch lí cuộc sống
– Là một kẻ đắm tàu tức là thường trực tại tâm điểm của một vòng tròn. Cho dù mọi vật có vẻ như biến động vô cùng – biển từ thì thầm đến gào thét, trời từ xanh ngắt đến trắng xoá rồi đen ngòm – cái hình học kia không bao giờ thay đổi. Cái nhìn ngây dại của ta luôn luôn là đường bán kính mà thôi. Cái vòng tròn đó mãi mãi lớn lao, mà thực tế là những vòng tròn còn nhân bản lên nữa. Một kẻ đắm tàu là kẻ mắc cạn trong màn múa ba lê kì bí của các vòng tròn. Ta là tâm điểm của một vòng tròn, trong khi trên đầu ta, hai vòng tròn đối nghịch cũng đang quay tít xung quanh.
=> Con người chỉ có thể nhìn thấy được tới một mức độ nào đó và đôi khi những điều ta có thể thấy chỉ giống như con ếch nhìn lên bầu trời từ đáy giếng. Cái nhìn thơ dại ấy không cho ta biết những điều gì đang chuẩn bị xảy đến quanh ta.
– Nếu không thế, thì là một kẻ đắm tàu lại là bị mắc kẹt giữa những đối nghịch lạnh lùng và mệt mỏi. Khi có ánh sáng, cái mênh mang của biển khiến ta mù loà và sợ hãi. Khi không có ánh sáng, bóng tối lại làm cho ta sợ như bị nhốt trong một nơi kín mít.
=> Khi đối mặt với cửa tử, mất dần đi hi vọng sống, con người chỉ còn thấy bế tắc, mệt mỏi và sợ hãi trong tất cả các khoảnh khắc của ngày thường.
– Cuộc sống trên một chiếc xuồng không thực sự là cuộc sống. Nó như một ván cờ đang lao vào kì chung cục, một ván cờ chỉ còn vài quân.
=> Khi bạn gặp nguy hiểm và đứng giữa một cơ hội mong manh để sống, bạn sẽ chẳng còn cơ hội nào khác và chỉ biết nỗ lực để tìm ra con đường sống.
3. Nét độc đáo trong cách kể chuyện của tác giả
III. TỔNG KẾT
1. Nội dung
– Văn bản đã đem đến cho người đọc những góc nhìn khác về cuộc đời, để từ đó hiểu thấu sự bé nhỏ của con người trước vũ trụ bao la, nhìn nhận được những đối nghịch của cuộc sống.
2. Nghệ thuật
– Tác phẩm đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật đặc sắc:
+ Nhân vật có khả năng thể hiện tư tưởng, nhân sinh quan của tác giả đối với cuộc sống.
+ Dùng những từ ngữ mang tính triết lí, giàu hình ảnh tượng trưng, so sánh để khái quát được những chân lí muôn đời.
