Lý thuyết Bài 3. Sự phân hóa đa dạng của thiên nhiên (phần 2) SVIP

II. CÁC MIỀN ĐỊA LÍ TỰ NHIÊN

1. Miền Bắc và Đông Bắc Bắc Bộ

a. Phạm vi, ranh giới

- Phạm vi: Bao gồm vùng đồi núi Đông Bắc, đồng bằng sông Hồng và vùng biển, đảo phía Đông.

- Ranh giới: phía tây và tây nam của miền dọc theo hữu ngạn sông Hồng và rìa phía Tây Nam đồng bằng sông Hồng.

b. Địa hình và đất

- Địa hình đa dạng:

+ Đồi núi thấp chiếm ưu thế, các dãy núi theo hướng vòng cung, cao ở phía Bắc, thấp dần về phía Nam.

+ Đồng bằng rộng và tương đối bằng phẳng.

+ Địa hình các-xtơ khá phổ biến, tiêu biểu ở Hà Giang, Lạng Sơn, Cao Bằng.

+ Bờ biển đa dạng, có nơi thấp phẳng, nơi có nhiều vịnh và đảo, như vùng biển Quảng Ninh.

Hàng nghìn hòn đảo lớn, nhỏ ở vịnh Hạ Long (Quảng Ninh)

- Đất:

+ Đất feralit trên các loại đá mẹ ở vùng đồi núi thấp.

+ Đất phù sa ở đồng bằng sông Hồng.

+ Đất phèn, đất mặn ở vùng ven biển.

* Khí hậu:

- Miền Bắc chịu ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc, gây mùa đông lạnh, có thể dẫn đến rét đậm, rét hại.

- Miền Bắc và Đông Bắc Bắc Bộ có mùa đông lạnh điển hình nhất nước ta.

* Sông ngòi:

- Các sông lớn như sông Hồng, sông Chảy chảy theo hướng tây bắc - đông nam.

- Sông Lô, sông Gâm, sông Lục Nam ở Đông Bắc chảy theo hướng vòng cung.

* Sinh vật:

- Hệ sinh thái phong phú, với nhiều loài động thực vật quý hiếm như voọc đầu trắng, công, được bảo tồn ở các vườn quốc gia như Ba Bể, Tam Đảo, Cát Bà.

Voọc đầu trắng ở Vườn quốc gia Cát Bà

- Cảnh quan thiên nhiên thay đổi theo mùa và khu vực.

* Khoáng sản:

- Khoáng sản đa dạng, với các loại như:

+ Than đá (Quảng Ninh, Thái Nguyên).

+ Than nâu (đồng bằng sông Hồng).

+ Sắt (Thái Nguyên), chì - kẽm (Bắc Kạn), thiếc (Cao Bằng), khí tự nhiên (bể Sông Hồng).

2. Miền Tây Bắc và Bắc Trung Bộ

* Phạm vi và ranh giới:

- Phạm vi: Gồm Tây Bắc, Bắc Trung Bộ và vùng biển duyên hải Bắc Trung Bộ từ Thanh Hóa đến Thừa Thiên Huế.

- Ranh giới: Từ miền Bắc và Đông Bắc Bắc Bộ đến dãy núi Bạch Mã.

* Địa hình và đất:

- Địa hình:

+ Núi cao và núi trung bình chiếm ưu thế, bị chia cắt mạnh, có nhiều thung lũng, sơn nguyên, cao nguyên, và lòng chảo.

+ Ven biển có cồn cát, đầm phá, bãi tắm đẹp và cảng biển tiềm năng.

+ Đồng bằng nhỏ và bị chia cắt.

- Đất:

+ Đất feralit trên đá vôi và các loại đá khác ở vùng đồi núi.

+ Đất phù sa chủ yếu ở Thanh Hóa, Nghệ An, và các đồng bằng ven biển.

* Khí hậu:

- Khí hậu giảm dần ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc:

+ Nhiệt độ trung bình năm tăng dần và biên độ nhiệt độ giảm từ Bắc vào Nam.

+ Dãy Hoàng Liên Sơn ngăn gió mùa Đông Bắc vào Tây Bắc, làm mùa đông ở đây ấm hơn và ngắn hơn so với Đông Bắc.

Dãy Hoàng Liên Sơn làm suy giảm ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc ở Tây Bắc

+ Gió Tây khô nóng hình thành ở Bắc Trung Bộ vào đầu mùa hạ do tác động của dãy Trường Sơn Bắc.

* Sông ngòi:

- Các sông lớn như sông Đà, sông Mã, sông Cả chảy theo hướng tây bắc - đông nam.

- Các sông nhỏ, dốc bắt nguồn từ vùng núi phía tây đổ ra Biển Đông.

* Sinh vật:

- Hội tụ nhiều luồng sinh vật: Luồng Hi-ma-lay-a - Vân Quý, Ấn Độ - Mi-an-ma, và Ma-lai-xi-a - In-đô-nê-xi-a.

- Rừng còn tương đối nhiều ở Nghệ An, Hà Tĩnh, với thực vật phương Nam chiếm ưu thế ở Trường Sơn Bắc.

* Khoáng sản:

- Khoáng sản tiêu biểu: Sắt (Hà Tĩnh), đồng (Sơn La, Lào Cai), a-pa-tít (Lào Cai), crôm (Thanh Hóa), thiếc (Nghệ An), vật liệu xây dựng (ở nhiều địa phương),...