Lý thuyết Bài 3. Sự hình thành Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết SVIP

1. Quá trình hình thành Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết

a. Sự ra đời của chính quyền Xô viết

- Năm 1917, xã hội Nga tồn tại nhiều mâu thuẫn sâu sắc:

+ Giữa các dân tộc bị áp bức với chế độ Nga hoàng.

+ Giữa giai cấp công nhân và giai cấp tư sản.

* Tháng 2 - 1917:

- Cách mạng dân chủ tư sản bùng nổ, lật đổ chế độ Nga hoàng.

- Hai chính quyền song song ra đời:

+ Chính phủ lâm thời do tư sản nắm giữ.

+ Chính quyền Xô viết của công - nông - binh.

- Vấn đề hòa bình và ruộng đất vẫn chưa được giải quyết.

Hình 1. Đình công công nhân Pu-ti-lốp vào ngày đầu tiên của Cách mạng Tháng Hai

* Tháng 10 - 1917:

- Đảng Bôn-sê-vích, đứng đầu là Lê-nin, lãnh đạo Cách mạng Tháng Mười Nga.

- Chính quyền Xô viết chính thức được thiết lập. Xóa bỏ Chính phủ lâm thời.

- Thông qua Sắc lệnh hòa bình và Sắc lệnh ruộng đất.

Hình 2. Biểu tình trong Cách mạng tháng Mười

b. Sự thành lập Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết

* Giai đoạn 1918 - 1920:

- Nga Xô viết bị 14 nước đế quốc và các lực lượng phản cách mạng tấn công.

- Các nước cộng hòa Xô viết cùng liên minh, đánh bại kẻ thù, bảo vệ thành quả cách mạng.

Hình 3. Trẻ em trên đường phố trong Nội chiến Nga

* Bối cảnh sau chiến tranh:

- Các nước cộng hòa phát triển không đồng đều (Nga công nghiệp, các nước khác nông nghiệp lạc hậu).

- Chính sách kinh tế - văn hóa chưa thống nhất → Cần hợp tác, liên kết chặt chẽ hơn.

* Diễn biến:

- Tháng 12 - 1922:

- Đại hội lần thứ nhất các Xô viết toàn Liên bang họp tại Mát-xcơ-va.

- Thông qua bản Tuyên bố thành lập Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết (Liên Xô), dựa trên nguyên tắc tự nguyện.

- Năm 1924: Thông qua Hiến pháp đầu tiên của Liên Xô, hoàn tất việc xây dựng Nhà nước liên bang xã hội chủ nghĩa.

Hình 4. Đại hội lần thứ nhất các Xô viết toàn Liên bang họp tại Mát-xcơ-va.

2. Ý nghĩa của việc thành lập Liên Xô

a. Đối với Liên Xô

- Chấm dứt hoàn toàn đế quốc Nga và chính phủ tư sản lâm thời.

- Thiết lập chế độ xã hội chủ nghĩa đầu tiên trên thế giới, trên lãnh thổ rộng lớn (22,4 triệu km²).

- Khẳng định quyền dân tộc tự quyết, liên minh các dân tộc bình đẳng - đoàn kết.

- Tạo ra sức mạnh tổng hợp để xây dựng chủ nghĩa xã hội, bảo vệ đất nước trước các cuộc xâm lược.

Hình 4. Tượng đài Công nhân và nữ nông trang viên được coi là một biểu tượng của Liên bang Xô viết

b. Đối với thế giới

- Khẳng định tính đúng đắn của học thuyết Mác - Lê-nin.

+ Đưa ra mô hình nhà nước kiểu mới - đối lập với mô hình tư bản chủ nghĩa.

+ Cổ vũ các dân tộc bị áp bức đứng lên giành độc lập, là nguồn cảm hứng cho các phong trào cách mạng trên thế giới.

+ Góp phần thay đổi trật tự chính trị toàn cầu, đặc biệt trong thế kỉ XX.