Lý thuyết Bài 2. Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa (phần 2) SVIP

I. BIỂU HIỆN CỦA THIÊN NHIÊN NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA

2. Địa hình

- Khí hậu nhiệt đới ẩm khiến cho các quá trình phong hóa diễn ra mạnh mẽ làm cho bề mặt địa hình bị thay đổi.

+ Ở khu vực đá vôi: hình thành địa hình các-xtơ với các dạng hang động, thung khô và các cánh đồng các-xtơ (Quảng Bình, Hà Giang, Ninh Bình,…).

Cánh đồng các-xtơ - Cao nguyên đá Đồng Văn (Hà Giang)

+ Ở khu vực đá mac-ma: biến chất, quá trình phong hóa chậm và yếu hơn.

- Quá trình xâm thực – bồi tụ là quá trình chính trong sự hình thành địa hình Việt Nam.

+ Xâm thực mạnh ở miền đồi núi: địa hình bị cắt xẻ, bào mòn, hiện tượng sạt lở đất diễn ra trên các sườn đồi, sườn núi vào mùa mưa lũ.

+ Bồi tụ diễn ra ở vùng đồng bằng: hình thành các đồng bằng hạ lưu sông như đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long và các vùng trũng thấp.

3. Sông ngòi

- Mạng lưới sông ngòi dày đặc, phân bố rộng khắp, có khoảng 2360 con sông có chiều dài trên 10km.

- Tổng lượng nước của sông ngòi khoảng 839 tỉ m3/năm.

- Tổng lượng phù sa các hệ thống sông khoảng 200 triệu tấn/năm.

- Chế độ nước chia thành 2 mùa: mùa lũ và mùa cạn (mùa lũ trùng với mùa mưa, mùa cạn trùng với mùa khô).

Sông Hồng vào mùa cạn

- Chế độ mưa thất thường làm cho chế độ dòng chảy cũng thay đổi thất thường.

4. Đất và sinh vật

a. Đất

-  Quá trình hình thành đất đặc trưng là quá trình feralit, điều kiện nhiệt ẩm cao, tốc độ phân giải vật chất hữu cơ nhanh → tạo thành lớp đất dày.

- Mưa nhiều làm rửa trôi các chất badơ dễ tan, làm đất chua và tích tụ oxit sắt và oxit nhôm tạo ra màu đỏ vàng → đất feralit đỏ vàng.

Đất feralit đỏ vàng phân bố chủ yếu ở vùng đồi núi nước ta

- Quá trình feralit diễn ra mạnh ở vùng đồi núi thấp → đất feralit là loại đất chính ở vùng đồi núi nước ta.

b. Sinh vật

- Sinh vật nước ta tiêu biểu cho vùng nhiệt đới gió mùa, phần lớn loài động và thực vật tự nhiên có nguồn gốc nhiệt đới.

+ Thảm thực vật rừng có lượng sinh khối lớn và năng suất sinh học cao.

+ Sự phân hóa mùa của khí hậu tạo nên phân mùa của thực vật, hình thành kiểu rừng tiêu biểu cho thiên nhiên nước ta, đó là hệ sinh thái rừng nhiệt đới ẩm gió mùa phát triển trên đất feralit.

Hệ sinh thái rừng nhiệt đới gió mùa nước ta