Lý thuyết Bài 2. Các cuộc phát kiến địa lí và sự hình thành quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa ở Tây Âu SVIP

I. CÁC CUỘC PHÁT KIẾN ĐỊA LÍ LỚN TRÊN THẾ GIỚI

1. Sơ lược về hành trình của một số cuộc phát kiến địa lí lớn

a. Quốc gia tiên phong:

- Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha là hai nước mở đầu thời kì phát kiến địa lí.

b. Những chuyến đi tiêu biểu:

- 1487: B. Đi-a-xơ dẫn đầu đoàn thám hiểm vượt mũi cực Nam châu Phi - đặt tên Mũi Hảo Vọng.

Hình 1. Chân dung B. Đi-a-xơ

- 1492: C. Cô-lôm-bô đi từ Tây Ban Nha, vượt Đại Tây Dương, phát hiện châu Mỹ.

Một bản sao chiếc thuyền thám hiểm của C. Cô-lôm-bô

- 1497 - 1498: V. Ga-ma đi vòng qua Mũi Hảo Vọng, đến Ca-li-cút (Ấn Độ).

- 1519 - 1522: Ph. Ma-gien-lăng cùng đoàn Tây Ban Nha thực hiện chuyến đi vòng quanh thế giới đầu tiên.

Hình 3. Chân dung Ph. Ma-gien-lăng

2. Hệ quả của các cuộc phát kiến địa lí

- Mở ra tuyến đường biển mới, khám phá đất đai, thị trường, nguồn nguyên liệu mới.

- Mang về cho châu Âu vàng bạc, tài nguyên, thúc đẩy thương nghiệp, hàng hải quốc tế phát triển mạnh.

- Tuy nhiên, cũng kéo theo nạn buôn bán nô lệ da đen và quá trình xâm chiếm thuộc địa, cướp bóc tài nguyên.

II. SỰ NẢY SINH CHỦ NGHĨA TƯ BẢN VÀ NHỮNG BIẾN ĐỔI CHÍNH TRONG XÃ HỘI TÂY ÂU

1. Sự nảy sinh chủ nghĩa tư bản

a. Nguyên nhân:

- Khai thác tài nguyên ở thuộc địa:

+ Sau các phát kiến địa lí, quý tộc, thương nhân Tây Âu ra sức cướp bóc tài nguyên từ các nước thuộc địa ở châu Á, châu Phi, châu Mĩ.

+ Hàng triệu người châu Phi bị bắt bán sang châu Âu, châu Mĩ làm nô lệ.

Hình 4. Bản vẽ cắt lớp của một con tàu nô lệ Anh

- Chiếm đoạt ruộng đất trong nước

+ Ở châu Âu: Dùng bạo lực và thủ đoạn để chiếm ruộng đất của nông dân, thợ thủ công.

=> Nông dân mất đất, không còn ruộng để canh tác, phải trở thành công nhân làm thuê trong các công xưởng tư sản.

Hình 5. Tranh minh họa cảnh rào cướp ruộng đất

b. Hệ quả:

- Tư sản Tây Âu tích lũy được vốn ban đầu và tập hợp được nhiều lao động làm thuê.

- Họ mở rộng kinh doanh, lập công trường thủ công, đồn điền lớn, công ti thương mại.

=> Hình thành hình thức kinh doanh tư bản chủ nghĩa với quuan hệ chủ - thợ:

+ Chủ sở hữu xưởng, ruộng, công cụ.

+ Thợ bán sức lao động, nhận lương thấp.

2. Sự biến đổi của xã hội Tây Âu

- Xã hội Tây Âu xuất hiện hai giai cấp mới:

+ Tư sản: Chủ xưởng, chủ đồn điền, thương nhân lớn, nắm vốn và phương tiện sản xuất nhưng chưa có địa vị xã hội.

+ Vô sản: Công nhân làm thuê, bị bóc lột lao động, sống bấp bênh, phụ thuộc vào tư sản.