Lý thuyết Bài 1. Một số vấn đề chung về cách mạng tư sản (Phần II) SVIP

2. Mục tiêu, nhiệm vụ, giai cấp lãnh đạo và động lực của cách mạng tư sản

a. Mục tiêu và nhiệm vụ

* Mục tiêu chung

- Lật đổ chế độ phong kiến hoặc chế độ thực dân, xóa bỏ những trở ngại cản trở sự phát triển của chủ nghĩa tư bản.

- Thiết lập chính quyền thuộc về giai cấp tư sản - đại diện cho phương thức sản xuất mới.

* Mục tiêu cụ thể của từng cuộc cách mạng

- Ở Anh: lật đổ chế độ phong kiến, thiết lập quyền lực cho giai cấp tư sản và quý tộc mới, mở đường cho kinh tế tư bản chủ nghĩa.

- Ở 13 thuộc địa Bắc Mĩ: lật đổ thực dân Anh, giành độc lập dân tộc, xây dựng nhà nước tư sản của tầng lớp tư sản và chủ nô.

- Ở Pháp: Lật đổ chế độ phong kiến, xây dựng nền cộng hòa của giai cấp tư sản.

Hình 1. Nhân dân Pa-ri tấn công phá ngục Bát-xti (biểu tượng của chế độ phong kiến).

* Nhiệm vụ của cách mạng

- Nhiệm vụ dân tộc: Xóa bỏ tình trạng phong kiến chia cắt, đấu tranh giành độc lập, thống nhất đất nước và hình thành quốc gia dân tộc.

- Nhiệm vụ dân chủ: Xóa bỏ chế độ quân chủ chuyên chế, thiết lập chính quyền dân chủ tư sản, đảm bảo các quyền tự do cá nhân.

3. Giai cấp lãnh đạo và động lực cách mạng

a. Giai cấp lãnh đạo

- Ở Anh: Giai cấp tư sản liên minh với tầng lớp quý tộc mới đứng đầu.

- Ở 13 thuộc địa Bắc Mĩ: Giai cấp tư sản và chủ nô.

- Ở Pháp: Giai cấp tư sản.

Hình 2. Rốp-xpi-e (Lãnh đạo nổi bật của phái Gia-cô-banh, đại diện cho giai cấp tư sản cấp tiến trong Cách mạng tư sản Pháp)

b. Động lực cách mạng

- Lực lượng tham gia cách mạng rất rộng rãi: giai cấp lãnh đạo, quần chúng nhân dân (nông dân, thợ thủ công, thị dân, nô lệ,...

3. Kết quả và ý nghĩa của một số cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu

a. Kết quả

- Đều giành được thắng lợi, lật đổ chế độ phong kiến hoặc thực dân, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển.

- Mức độ và hình thức thắng lợi có sự khác nhau:

+ Cách mạng tư sản Anh: Lật đổ vua, thiết lập chế độ quân chủ lập hiến.

+ Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Bắc Mĩ: Giành thắng lợi, thành lập Hợp chúng quốc Hoa Kì -nhà nước tư sản đầu tiên trên thế giới.

+ Cách mạng tư sản Pháp: xóa bỏ chế độ phong kiến, thiết lập nền cộng hòa tư sản.

Hình 3. Quân đội Anh đầu hàng liên quân Mĩ - Pháp, đánh dấu sự kết thúc của Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Bắc Mĩ

b. Ý nghĩa

* Ý nghĩa cụ thể từng cuộc cách mạng

- Cách mạng tư sản Anh:

+ Chấm dứt chế độ quân chủ chuyên chế.

+ Xác lập thể chế mới cho phép tư sản phát triển kinh tế và nắm quyền lực chính trị.

- Cuộc chiến tranh giành độc lập ở Bắc Mĩ:

+ Giành lại độc lập và thành lập một nhà nước tư sản.

+ Truyền cảm hứng cho phong trào giải phóng dân tộc, phong trào chống phong kiến ở châu Âu và Mĩ La-tinh.

+ Tuyên ngôn Độc lập của Mĩ trở thành biểu tượng của tư tưởng tự do và dân chủ trên toàn thế giới.

Hình 4. Bản sao chính thức của Tuyên ngôn Độc lập được lưu trữ tại Cục Lưu trữ Quốc gia Hoa Kì

- Cách mạng tư sản Pháp:

+ Xóa bỏ triệt để chế độ phong kiến, giải phóng nông dân, thúc đẩy kinh tế tư bản phát triển mạnh.

+ Làm rung chuyển nền phong kiến châu Âu.

+ Mở ra thời kỳ thắng lợi của chủ nghĩa tư bản ở phương Tây.

* Ý nghĩa chung

- Các cuộc cách mạng tư sản góp phần xác lập quan hệ sản xuất mới - tư bản chủ nghĩa.

+ Đặt nền móng cho các thể chế nhà nước dân chủ tư sản, quyền lực được phân chia theo nguyên tắc tam quyền phân lập.

=> Bước tiến quan trọng của lịch sử xã hội loài người trên con đường hiện đại hóa.

Hình 5. Sơ đồ minh họa nguyên tắc tam quyền phân lập