Lý thuyết Bài 13. Sự phát triển của khoa học, kĩ thuật, văn học, nghệ thuật trong các thế kỉ XVIII - XIX SVIP

I. NHỮNG THÀNH TỰU TIÊU BIỂU VỀ KHOA HỌC VÀ KĨ THUẬT

1. Khoa học

a. Khoa học tự nhiên:

- Đầu thế kỉ XVIII: I. Niu-tơn phát minh Thuyết vạn vật hấp dẫn (Vật lí).

Hình 1. Chân dung I. Niu-tơn

- Giữa thế kỉ XVIII: M. Lô-mô-nô-xốp đưa ra Định luật bảo toàn và chuyển hóa năng lượng (Vật lí và Hóa học).

- Giữa thế kỉ XIX: S. Đác-uyn công bố Thuyết tiến hóa.

Hình 2. Chân dung Đác-uyn

- Ý nghĩa:

+ Giúp con người hiểu được quy luật vận động của thế giới tự nhiên.

+ Tạo nền tảng cho cách mạng kĩ thuật và công nghiệp.

b. Khoa học xã hội:

- Chủ nghĩa duy vật và phép biện chứng phát triển ở Đức với đại diện L. Phoi-ơ-bách và G. Hê-ghen.

Hình 3. Chân dung G. Hê-ghen.

- Kinh tế chính trị học tư sản xuất hiện ở Anh do A. Xmít và D. Ri-các-đô sáng lập.

- Chủ nghĩa xã hội không tưởng:

+ C. H. Xanh-xi-mông, S. Phu-ri-ê (Pháp).

+ R. Ô-oen (Anh).

Hình 4. C. H. Xanh-xi-mông

- Chủ nghĩa xã hội khoa học ra đời do C. Mác và Ph. Ăng-ghen sáng lập.

Hình 5. Chân dung C. Mác

- Ý nghĩa:

+ Phê phán mặt trái của chủ nghĩa tư bản.

+ Thể hiện khát vọng xây dựng một xã hội công bằng.

+ Làm cơ sở lý luận cho phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân.

2. Kĩ thuật

a. Thành tựu:

- Kĩ thuật luyện kim: Phương pháp lò cao luyện kim. => Nguyên liệu thép, nhôm,... ra đời.

- Nguyên - nhiên liệu mới: Khám phá về điện. => Phát minh động cơ điện, điện thoại, vô tuyến điện.

Hình 6. Chiếc điện thoại đầu tiên trên thế giới

- Chế tạo máy công cụ: Động cơ đốt trong. => Nền tảng phát triển ô tô, máy bay thúc đẩy khai thác dầu mỏ.

Hình 7. Động cơ chạy bằng khí đốt

- Giao thông vận tải :

+ 1807: Phơn-tơn (Mĩ) chế tạo tàu thủy chạy bằng hơi nước.

+ 1836: Hơn 500 tàu hơi nước hoạt động tại các hải cảng Anh.

Hình 8. Tàu thủy chạy bằng hơi nước đầu tiên

- Nông nghiệp:

+ Sử dụng phân bón hóa học.

+ Máy kéo hơi nước.

+ Máy cày nhiều lưỡi.

+ Máy gặt đập.

b. Ý nghĩa:

- Tạo nên cuộc cách mạng công nghiệp.

- Nâng cao năng suất lao động.

- Hình thành trung tâm công nghiệp.

- Phát triển giao thông vận tải.

II. SỰ PHÁT TRIỂN CỦA VĂN HỌC VÀ NGHỆ THUẬT

1. Văn học

a. Đặc điểm:

- Thế kỉ XVIII - XIX Văn học phát triển rực rỡ.

- Phản ánh hiện thực xã hội.

- Đặt nền móng cho văn học hiện đại.

b. Tác phẩm tiêu biểu:

- Pháp:

+ Tấn trò đời (H. Ban-dắc).

+ Nhà thờ Đức Bà Pa-ri, Những người khốn khổ (V. Huy-gô).

Hình 9. Chân dung V. Huy-gô

- Nga:

+ Chiến tranh và hòa bình (Lép Tôn-xtôi).

c. Nhà văn, nhà thơ nổi tiếng khác:

- A. Pu-skin (Nga).

- Ph. Si-lơ, Gớt (Đức).

- W. Thác-cơ-rê, S. Đích-ken (Anh).

Hình 10. Chân dung A. Pu-skin

2. Nghệ thuật

a. Âm nhạc:

- Thế kỉ XVIII:

+ Âm nhạc cổ điển phát triển, để lại dấu ấn.

+ Các nhà soạn nhạc tiêu biểu: W. Mô-da (Áo), S. Bách (Đức).

Hình 11. Chân dung W. Mô-da

- Thế kỉ XIX:

+ Âm nhạc mang tính lãng mạn.

+ Các nhà soạn nhạc tiêu biểu: L. Bét-thô-ven (Đức), Ph. Sô-panh (Ba Lan), P. I. Trai-cốp-xki (Nga).

b. Kiến trúc:

- Cung điện Véc-xai (Pháp), hoàn thành đầu thế kỉ XVIII. => Trở thành công trình kiến trúc đồ sộ, lộng lẫy.

Hình 12. Cung điện Véc-xai (Pháp)

c. Hội họa:

- Nhiều danh họa lớn với các tác phẩm nổi tiếng, phản ánh hiện thực xã hội:

+ Gi. Đa-vít, Ơ. Đơ-croa (Pháp).

+ Ph. Gôi-a (Tây Ban Nha).

+ I. Lê-vi-tan (Nga).

+ V. Van Gốc (Hà Lan).

Hình 13. Chân dung V. Van Gốc

3. Ý nghĩa

- Lên án bất công, tệ nạn xã hội.

- Thức tỉnh và cổ vũ nhân dân, đặc biệt là người lao động nghèo đấu tranh vì tự do và hạnh phúc.