Lý thuyết Bài 11. Nhà Lý xây dựng và phát triển đất nước (1009 - 1225) (P2) SVIP

III. TÌNH HÌNH KINH TẾ, XÃ HỘI

1. Kinh tế

a. Nông nghiệp:

- Nhà Lý thực hiện nhiều chính sách khuyến nông như: cày ruộng tịch điền, ngụ binh ư nông, đắp đê chống lũ, khai hoang, cấp ruộng đất,...

=> Sản xuất nông nghiệp phát triển, nhiều năm mùa màng bội thu.

b. Thủ công nghiệp:

- Phát triển với hai bộ phận:

+ Thủ công nghiệp nhà nước: Chuyên sản xuất vật dụng phục vụ hoàng cung và triều đình (chế tạo vũ khí, dệt lụa, đúc tiền,...).

+ Thủ công nghiệp trong nhân dân: Phát triển với nhiều ngành nghề như dệt, rèn, gốm sứ, xây dựng,...

Hình 1. Đồ gốm thời Lý

c. Thương nghiệp:

- Nội thương: Nhiều chợ và trung tâm buôn bán được hình thành ở các địa phương.

- Ngoại thương: Buôn bán với Trung Quốc khá phát triển. Cảng Vân Đồn (nay thuộc Quảng Ninh) là trung tâm mậu dịch sầm uất.

Hình 2. Tranh vẽ Bến Cái Làng - Trung tâm Thương cảng cổ Vân Đồn. Ảnh tư liệu tại Bảo tàng Quảng Ninh

2. Xã hội

a. Lực lượng thống trị:

- Tầng lớp quý tộc (vua, quan): Giữ đặc quyền, nhiều của cải và ruộng đất.

- Địa chủ: Một số dân thường có nhiều ruộng đất.

b. Lực lượng bị trị:

- Nông dân: Chiếm đa số; nhận ruộng đất công để cày cấy, nộp thuế và thực hiện nghĩa vụ; một bộ phận phải làm thuê cho địa chủ.

- Thợ thủ công, thương nhân: Khá đông, hoạt động tích cực trong sản xuất và buôn bán.

- Nô tì: Thấp kém nhất, phục vụ trong triều đình và nhà quan lại.

IV. TÌNH HÌNH VĂN HÓA, GIÁO DỤC

1. Tôn giáo

- Phật giáo: Được các vua Lý sùng bái và truyền bá rộng rãi, trở thành quốc giáo.

Hình 3. Tượng A-di-đà ở chùa Phật Tích, tạc năm 1057 thời Lý

- Nho giáo: Bắt đầu phát triển và dần có vai trò trong giáo dục và chính trị.

- Đạo giáo: Khá phổ biến, hòa trộn với tín ngưỡng dân gian.

2. Văn học - Nghệ thuật

a. Văn học:

- Văn học chữ Hán bắt đầu phát triển.

- Xuất hiện các tác phẩm tiêu biểu như Chiếu dời đô, Nam quốc sơn hà,...

Hình 4. Chiếu dời đô (chữ Hán)

b. Nghệ thuật dân gian:

- Hát chèo, múa rối nước được yêu thích.

- Các trò chơi như đá cầu, đấu vật, đua thuyền,... phổ biến trong dân gian.

Hình 5. Nghệ thuật múa rối nước

c. Kiến trúc - Điêu khắc:

- Xây dựng nhiều công trình lớn và độc đáo như: Cấm thành, chùa Một Cột,...

- Điêu khắc đạt trình độ cao, thể hiện qua tượng Phật, hình rồng, phượng, hoa sen,...

Hình 6. Mô hình tháp bằng đất nung thời Lý ở Viện Bảo tàng Lịch sử Việt Nam

3. Giáo dục

- Nhà Lý quan tâm đến việc đào tạo và tuyển chọn nhân tài:

+ Năm 1070: Dựng Văn Miếu - nơi thờ Khổng Tử và dạy học.

+ Năm 1075: Mở khoa thi đầu tiên để tuyển chọn quan lại.

+ Năm 1076: Thành lập Quốc Tử Giám, trường học cao cấp dành cho con em quý tộc, sau mở rộng cho cả con quan lại và người học giỏi.

Hình 7. Kiến trúc quần thể Văn Miếu - Quốc Tử Giám ngày nay