Lý thuyết Bài 11. Nhà Lý xây dựng và phát triển đất nước (1009 - 1225) (P1) SVIP

I. NHÀ LÝ THÀNH LẬP VÀ DỜI ĐÔ VỀ THĂNG LONG

1. Sự thành lập nhà Lý

- Năm 1005, vua Lê Hoàn qua đời. Con trai là Lê Long Đĩnh lên ngôi nhưng trị vì tàn bạo.

- Năm 1009, các đại thần và sư sãi đã tôn Lý Công Uẩn lên ngôi vua sau khi Lê Long Đĩnh mất. => Mở đầu cho triều đại nhà Lý.

Lý Công Uẩn sinh ra ở châu Cổ Pháp (Từ Sơn, Bắc Ninh). Ông học được thiền sư Vạn Hạnh dạy học từ bé, sau đó làm quan nhà Tiền Lê, giữ chức Điện tiền chỉ huy sứ. Ông nổi tiếng là người tài đức, được triều đình và nhân dân tin yêu.

Hình 1. Tượng Lý Thái Tổ tại Hồ Hoàn Kiếm, Hà Nội

2. Dời đô về Thăng Long

- Năm 1010, Lý Công Uẩn lên ngôi:

+ Lấy niên hiệu là Thuận Thiên.

+ Dời đô từ Hoa Lư về thành Đại La (nay là Hà Nội).

+ Đổi tên thành là Thăng Long.

+ Tiến hành xây dựng cung điện, dinh thự cho vua và triều đình trong trung tâm thành.

+ Khu vực dân sinh và buôn bán cũng được hình thành xung quanh kinh thành.

- Năm 1054, đổi tên nước từ Đại Cồ Việt thành Đại Việt.

Hình 2. Bản đồ Đại Việt thời nhà Lý

II. TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ

1. Tổ chức chính quyền

a. Chính quyền trung ương:

- Vua đứng đầu đất nước, truyền ngôi theo hình thức cha truyền con nối.

- Có các đại thần giúp việc cho vua.

- Quan lại trong triều thường là người thân tín hoặc có công lao, được nhà vua tin cậy.

b. Chính quyền địa phương:

- Cả nước được chia thành 24 lộ, phủ (miền núi gọi là châu).

- Dưới lộ, phủ là huyện, hương.

- Đơn vị hấp nhất là xã - đơn vị cơ sở.

2. Xây dựng luật pháp và quân đội

a. Luật pháp:

- Năm 1042, vua Lý ban hành bộ Hình thư - bộ luật thành văn đầu tiên của nước ta, quy định rõ ràng các hình phạt, nhằm giữ gìn trật tự xã hội.

Hình 3. Bộ luật Hình thư

b. Quân đội:

- Gồm 2 lực lượng chính:

+ Cấm quân: bảo vệ vua và kinh thành.

+ Quân địa phương: bảo vệ các vùng lân cận.

- Áp dụng chính sách “ngụ binh ư nông”.

Hình 4. Chính sách "ngụ binh ư nông" (Tranh minh họa)

Chính sách “ngụ binh ư nông”: Binh lính được về quê cày ruộng, khi cần thì triều đình triệu tập để tham gia chiến đấu - giúp tiết kiệm lương thực và ổn định đời sống.

3. Chính sách đối nội, đối ngoại

a. Đối nội:

- Duy trì chính sách hòa hợp, đoàn kết dân tộc.

- Cứng rắn trấn áp các thế lực chống đối, đòi ly khai khỏi đất nước.

b. Đối ngoại:

- Thiết lập mối quan hệ hòa hiếu với nhà Tống (Trung Quốc).

- Đánh bại các cuộc tấn công của Chăm-pa, bảo vệ vững chắc lãnh thổ.

Hình 5. Đoàn sứ triều Lý (phải) dẫn hai con voi sang triều Bắc Tống, phía bên trái là đoàn sứ Đại Liêu