Lý thuyết Bài 10. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế (phần 2) SVIP

II. CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ

2. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành, theo thành phần kinh tế và theo lãnh thổ

a. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành

* Xu hướng chung:

- Giảm tỉ trọng ngành nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản.

- Tăng tỉ trọng ngành công nghiệp, xây dựng và dịch vụ, với công nghiệp là động lực chính cho tăng trưởng kinh tế.

* Xu hướng chuyển dịch:

- Tăng tỉ trọng các ngành có hiệu quả kinh tế cao và ứng dụng khoa học - công nghệ, giảm tỉ trọng các ngành hiệu quả thấp, sử dụng nhiều lao động và tài nguyên.

- Nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản: Tăng tỉ trọng ngành thủy sản, nâng cao giá trị nông sản qua chuỗi giá trị (sản xuất - chế biến - tiêu thụ).

- Công nghiệp: Giảm tỉ trọng ngành khai khoáng, tăng tỉ trọng công nghiệp chế biến, chế tạo, đặc biệt là ngành công nghệ cao.

- Dịch vụ: Phát triển đa dạng, tăng cường chuyển đổi số trong các lĩnh vực như thương mại điện tử, tài chính, y tế, giáo dục, du lịch.

Thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ

* Nguyên nhân:

- Kết quả của công cuộc Đổi mới, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước của Nhà nước.

- Sự tác động của các yếu tố về khoa học - công nghệ, xu hướng khu vực hóa và quốc tế hóa.

b. Chuyển dịch theo thành phần kinh tế

* Biểu hiện:

- Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng:

+ Giảm tỉ trọng của kinh tế Nhà nước.

+ Tăng tỉ trọng của kinh tế ngoài Nhà nước và khu vực có vốn đầu tư nước ngoài.

CƠ CẤU GDP PHÂN THEO THÀNH PHẦN KINH TẾ CỦA NƯỚC TA GIAI ĐOẠN 2010 – 2021

(Đơn vị: %)

* Nguyên nhân:

- Kết quả của đường lối phát triển nền kinh tế nhiều thành phần.

- Tăng cường mở cửa, hội nhập với nền kinh tế thế giới.

- Áp dụng cơ chế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

Diễn đàn hợp tác trong lĩnh vực công nghệ, đổi mới sáng tạo giữa Việt Nam - Hoa Kỳ

* Vai trò của các thành phần kinh tế:

- Kinh tế Nhà nước: Giữ vai trò chủ đạo, nắm giữ các ngành then chốt, ổn định kinh tế vĩ mô và định hướng phát triển chung của đất nước.

- Kinh tế ngoài Nhà nước: Khuyến khích phát triển ở tất cả các ngành, đặc biệt là sản xuất, kinh doanh và dịch vụ, tạo động lực phát triển cho các địa phương.

- Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài: Giữ vai trò quan trọng trong thúc đẩy xuất khẩu, tạo việc làm và chuyển giao công nghệ.

c. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo lãnh thổ

* Biểu hiện:

- Cơ cấu kinh tế theo lãnh thổ chuyển dịch cùng với cơ cấu ngành và thành phần kinh tế.

- Đã hình thành 6 vùng kinh tế - xã hội và các khu kinh tế ven biển, cửa khẩu, hành lang kinh tế ở nhiều địa phương, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

- Xu hướng chuyển dịch của các ngành kinh tế theo lãnh thổ:

+ Nông nghiệp: Phát triển các vùng chuyên canh, sản xuất nông nghiệp tập trung, ứng dụng công nghệ cao.

Mô hình sản xuất nông sản sạch, áp dụng công nghệ cao

+ Công nghiệp: Hình thành các khu công nghiệp, khu chế xuất, công nghệ cao, đóng vai trò quan trọng trong công nghiệp hóa.

+ Dịch vụ: Mở rộng cơ sở dịch vụ hiện đại, phục vụ sản xuất và nhu cầu người dân như giao thông, thương mại, du lịch.

* Nguyên nhân: Kết quả từ sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành và thành phần kinh tế.

* Ý nghĩa: Tăng cường khai thác lợi thế lãnh thổ, huy động tài nguyên, lao động, vốn, khoa học - công nghệ để đạt hiệu quả cao về kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường.