Hệ nội tiết ở người SVIP

I. CÁC TUYẾN NỘI TIẾT TRONG CƠ THỂ NGƯỜI

Sản phẩm của các tuyến nội tiết (hormone) được máu vận chuyển đến cơ quan đích để tham gia điều hòa hoạt động của các cơ quan và giữ cho môi trường trong cơ thể luôn ổn định.

- Hormone:

+ Có hoạt tính sinh học cao: Chỉ một lượng nhỏ cũng gây ra tác động rõ rệt.

+ Có tính đặc hiệu: Mỗi hormone chỉ tác động đến một/một số cơ quan nhất định (cơ quan đích).

Hormone estrogen (ở nữ) và testosterone (ở nam)

Các tuyến nội tiết ở người: Tuyến yên, tuyến tùng, tuyến giáp, tuyến cận giáp, tuyến ức, tuyến trên thận, tuyến tụy, tuyến sinh dục.

Một số tuyến nội tiết ở người

1. Tuyến yên

- Tiết ra các hormone điều hòa hoạt động của nhiều tuyến nội tiết khác trên cơ thể (tuyến giáp, tuyến sinh dục,...).

- Tiết ra các hormone ảnh hưởng đến một số bộ phận trên cơ thể (cơ, xương, da,...).

Các hormone do tuyến yên tiết ra

2. Tuyến giáp

- Điều hòa quá trình trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng trong tế bào (hormone thyroxine).

- Điều hòa lượng calcium và phosphorus trong máu (hormone calcitonin).

3. Tuyến tụy

- Điều hòa lượng đường trong máu (hormone insulin và glucagon).

- Là tuyến pha do vừa có chức năng ngoại tiết (tiết dịch tiêu hóa), vừa có chức năng nội tiết (tiết hormone).

4. Tuyến trên thận

- Hỗ trợ hoạt động của hệ thần kinh và thận (hormone adrenalin, noradrenalin).

- Điều hòa quá trình trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng (hormone cortisol).

- Điều hòa sinh dục nam (hormone androgen).

5. Tuyến sinh dục

- Điều hòa quá trình sinh sản và gây ra những biến đổi trên cơ thể ở tuổi dậy thì (hormone testosterone ở nam và estrogen ở nữ).

II. MỘT SỐ BỆNH LIÊN QUAN ĐẾN HỆ NỘI TIẾT

1. Bệnh đái tháo đường

Bệnh đái tháo đường (tiểu đường) xảy ra khi quá trình chuyển hóa glucose bị rối loạn → làm tăng lượng đường trong máu và nước tiểu.

- Nguyên nhân: Phần lớn là do tuyến tụy không tiết đủ lượng insulin hoặc insulin không phát huy tác dụng → giảm khả năng chuyển hóa glucose thành glycogen → lượng glucose trong máu tăng cao → đào thải glucose qua nước tiểu.

Máy đo đường huyết

- Hậu quả:

+ Sụt cân.

+ Mù lòa.

+ Tổn thương dây thần kinh.

- Biện pháp phòng tránh:

2. Bệnh bướu cổ do thiếu iodine

Bướu cổ là tình trạng tuyến giáp to lên bất thường.

- Nguyên nhân: Thiếu iodine trong khẩu phần ăn → tuyến giáp không tiết đủ hormone thyroxine → tuyến yên tiết hormone TSH để tăng cường hoạt động của tuyến giáp → gây phình to.

Người bình thường (bên trái) và người mắc bệnh bướu cổ (bên phải)

- Hậu quả:

+ Trẻ em: Chậm lớn, trí tuệ kém phát triển.

+ Người lớn: Suy giảm trí nhớ.

- Biện pháp phòng tránh: Bổ sung iodine cho cơ thể.

Một số loại thực phẩm giàu iodine