I. VỊ TRÍ ĐỊA LÍ, HÌNH DẠNG VÀ KÍCH THƯỚC CHÂU Á

1. Vị trí địa lí

- Nằm trải dài trong khoảng từ vùng cực Bắc đến khoảng 10^oN.

+ Tiếp giáp với các châu lục: châu Âu và châu Phi.

+ Tiếp giáp các đại dương là: Thái Bình Dương, Ấn Độ Dương, Bắc Băng Dương.

Bản đồ châu Á

2. Kích thước

- Là châu lục có kích thước rộng lớn nhất thế giới, diện tích phần đất liền là 41,5 triệu km² (tính cả đảo và quần đảo là 44,4 triệu km²).

3. Hình dạng

Châu Á có dạng hình khối, bờ biển bị chia cắt mạnh bởi các biển, vịnh biển.

II. ĐẶC ĐIỂM THIÊN NHIÊN

1. Địa hình và khoáng sản

a. Địa hình ⛰️

- Địa hình đa dạng, gồm núi, cao nguyên và sơn nguyên, chiếm khoảng 3/4 diện tích toàn lục địa.

- Núi và cao nguyên chủ yếu tập trung ở trung tâm, các dãy núi chạy theo 2 hướng chính: Bắc - Nam và Đông - Tây.

- Các đồng bằng rộng lớn tập trung nhiều ở phía đông và nam.

- Khu vực ven biển và hải đảo bị chia cắt mạnh, tạo thành nhiều vũng, vịnh, bán đảo.

Bản đồ địa hình của châu Á

b. Khoáng sản 💎

- Châu Á rất giàu khoáng sản, nhiều loại có trữ lượng lớn như:

+ Than đá, dầu mỏ, khí đốt.

+ Sắt, đồng, thiếc, crôm, mangan.

- Địa hình và khoáng sản thuận lợi cho phát triển các ngành:

+ Nông nghiệp: trồng lúa, cây lương thực, cây công nghiệp.

+ Chăn nuôi, khai thác khoáng sản.

+ Thủy điện, du lịch.

⚠️ Lưu ý: Việc khai thác cần hợp lí, nếu không sẽ:

- Gây ô nhiễm môi trường.

- Làm biến đổi địa hình.

- Cạn kiệt tài nguyên.

2. Khí hậu 🌧️

- Châu Á có đầy đủ các đới khí hậu: từ nhiệt đới → ôn đới → hàn đới.

- Phân hóa theo vị trí và địa hình:

+ Miền Bắc (Si-be-ri-a): khí hậu hàn đới, rất lạnh, nhiều băng tuyết.

+ Nội địa & Tây Nam: khí hậu lục địa, khô, ít mưa, nhiệt độ trong ngày có sự chênh lệch lớn.

+ Miền Nam, Đông & Đông Nam: khí hậu gió mùa, mưa theo mùa rõ rệt.

- Đặc điểm nổi bật:

+ Khí hậu đa dạng và phân hóa rõ rệt.

+ Chịu ảnh hưởng lớn của gió mùa châu Á – đặc trưng của khu vực.

3. Sông, hồ

- Châu Á có nhiều hệ thống sông lớn như:

+ Hoàng Hà, Trường Giang, Mê Công, Ô-bi, Lê-na,...

+ Các sông phân bố không đều và có chế độ nước phức tạp.

Vị trí của sông Trường Giang, Trung Quốc

- Hồ lớn nổi tiếng:

+ Bai-can - hồ sâu nhất và lâu đời nhất thế giới.

+ Ban-khát, Biển Chết, Biển Ca-xpi - hồ nhưng rất rộng nên gọi là “biển".

Biển Chết

- Ý nghĩa: cung cấp nước ngọt, phục vụ sản xuất, đời sống và bảo vệ môi trường.

⚠️ Cần sử dụng hợp lí, tránh gây ô nhiễm và cạn kiệt tài nguyên nước.