Bài 23. Một số biện pháp xử lí chất thải chăn nuôi SVIP

1. MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHỔ BIẾN TRONG XỬ LÍ CHẤT THẢI CHĂN NUÔI

1.1. Xử lí chất thải chăn nuôi bằng công nghệ biogas

- Công nghệ biogas sử dụng vi khuẩn kị khí trong bể biogas để phân hủy chất hữu cơ.

- Các vi khuẩn kị khí sẽ phân huỷ chất hữu cơ trong chất thải thành:

+ Hỗn hợp khí sinh học:

• Chủ yếu là CH₄ (60 - 70%) và các khí CO₂, N₂, H₂,...

+ Phần lắng cặn:

• Gồm mùn, các chất dinh dưỡng dễ hoà tan, một số nguyên tố khoáng như Cu, Zn, Fe, Mn,...) và nước thải.

- Hệ thống biogas cung cấp khí sinh học làm nhiên liệu cho đun nấu hoặc phát điện.

- Phần lắng cặn sử dụng làm phân bón.

- Nước thải sau xử lí có thể dùng cho ao nuôi cá hoặc tưới cây.

- Quy trình xử lí chất thải bằng công nghệ biogas:

+ Bước 1: Thu thập chất thải.

+ Bước 2: Xử lí chất thải bằng công nghệ phân hủy sinh học.

+ Bước 3: Lọc và lưu trữ chất thải còn lại.

+ Bước 4: Sử dụng phân hữu cơ.

- Cấu tạo của bể biogas gồm:

+ Bể điều áp.

+ Khu chứa khí.

+ Phần váng.

+ Phần sinh khí.

+ Chất lơ lửng.

+ Chất lắng cặn.

- Công nghệ biogas mang lại lợi ích bảo vệ môi trường hiệu quả. Tuy nhiên, cũng tồn tại một số nhược điểm như:

+ Yêu cầu diện tích đất rộng.

+ Cần chi phí đầu tư ban đầu cao.

1.2. Xử lí chất thải chăn nuôi bằng phương pháp ủ phân

- Có ba phương pháp ủ phân:

+ Ủ nóng.

+ Ủ nguội.

+ Ủ hỗn hợp.

- Đặc điểm và hiệu quả xử lí của các phương pháp ủ phân.

- Chế phẩm sinh học xử lí chất thải chăn nuôi thành phân hữu cơ vi sinh giúp:

+ Phân hủy nhanh chóng thành phân hữu cơ.

+ Cung cấp dinh dưỡng cho cây và cải tạo đất.

- Sử dụng phân đã ủ để sản xuất phân vi sinh, phân hữu cơ khoáng,...

- Quy trình ủ phân hữu cơ bằng chế phẩm sinh học.

+ Bước 1:

• Thu gom, tập kết chất thải chăn nuôi (có thể bổ sung phụ phẩm trồng trọt).
• Bố trí đống ủ.

+ Bước 2:

• Bổ sung chế phẩm, độ ẩm.
• Đảo trộn lần 1.
• Chất thành đống ủ.
• Phủ bạt che mưa, nắng.

+ Bước 3: Sau 20 ngày thì đảo trộn lần 2, phủ bạt che mưa nắng.

+ Bước 4: 15 - 20 ngày sau có thể đưa ra sử dụng phân hữu cơ bón cho cây.

- Quy trình ủ phân hữu cơ vi sinh.

+ Phân hữu cơ thô được ủ hoai với men vi sinh và phụ gia, tạo thành phân hữu cơ sinh học.

+ Sau đó phân hữu cơ sinh học được bổ sung thêm men vi sinh và chuyển thành phân hữu cơ vi sinh.

- Sử dụng chế phẩm sinh học không chỉ tăng cường hệ vi sinh vật có ích trong đất mà còn giúp:

+ Phòng các bệnh do nấm, tuyến trùng,... gây hại cho cây trồng.

+ Tiêu diệt mầm bệnh và hạt cỏ dại sau khi ủ.

1.3. Xử lí chất thải chăn nuôi làm thức ăn cho động vật khác

- Sử dụng chất thải chăn nuôi để nuôi các động vật như giun quế, ấu trùng ruồi lính đen,... mang lại lợi ích như:

+ Cung cấp nguồn protein chất lượng cao cho vật nuôi và nuôi trồng thủy sản.

+ Phụ phẩm sau nuôi có thể dùng làm phân bón.

- Đây là phương pháp xử lí chất thải chăn nuôi với các ưu điểm:

+ Chi phí thấp.

+ Hiệu quả cao.

+ Thân thiện với môi trường.

1.4. Xử lí chất thải chăn nuôi bằng máy ép tách phân

- Sử dụng máy ép tách phân theo nguyên tắc “lưới lọc” để:

+ Tách các tạp chất nhỏ trong chất thải chăn nuôi thành bã.

+ Bã được ủ thành phân hữu cơ hoặc dùng nuôi động vật.

+ Chất lỏng được đưa vào hầm biogas để xử lí tiếp.

- Công nghệ này là biện pháp quản lí chất thải hiệu quả cho các trang trại chăn nuôi công nghiệp.

- Lợi ích khi xử lí chất thải lỏng bằng máy ép tách phân:

+ Xử lí nhanh chóng, tiết kiệm diện tích.

+ Giảm lượng chất lắng, giảm chi phí nạo vét và kéo dài tuổi thọ hầm biogas.

+ Giảm ô nhiễm môi trường và tạo thêm nguồn thu nhập.

1.5. Chăn nuôi tiết kiệm nước

Công nghệ chăn nuôi trên chuồng sàn giúp:

- Giảm lượng nước thải:

+ Không sử dụng nước tắm cho vật nuôi, rửa chuồng.

- Sàn thoáng:

+ Phân và nước tiểu của vật nuôi thoát xuống bể chứa phân dưới.

- Ngăn mùi và khí độc:

+ Chất thải hình thành lớp váng trên bề mặt bể.

- Quản lí chất lỏng:

+ Khi bể đầy, chất lỏng được dẫn sang bể ngoài qua ống dẫn.

- Xử lí chất thải đặc:

+ Được bơm lên để ủ thành phân hữu cơ hoặc làm thức ăn cho thủy sản.

1.6. Sử dụng đệm lót sinh học

- Chăn nuôi trên đệm lót sinh học:

+ Là hình thức nuôi nhốt gia súc, gia cầm trên nền đệm lót làm từ vật liệu hữu cơ (trấu, mùn cưa,...) trộn với chế phẩm sinh học.

- Lợi ích của chế phẩm sinh học:

+ Phân huỷ chất thải của vật nuôi.

+ Giảm khí độc.

+ Khử mùi hôi.

+ Cân bằng hệ vi sinh vật theo hướng có lợi cho vật nuôi.

- Ưu điểm:

+ Giảm công lao động.

+ Hạn chế nước thải do không phải thu gom chất thải.

+ Không cần tắm cho vật nuôi và cọ rửa chuồng nuôi.

- Đệm lót sinh học tạo điều kiện tốt cho vật nuôi sinh trưởng và phát triển.

2. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ SINH HỌC TRONG BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG CHĂN NUÔI

2.1. Ứng dụng công nghệ lên men giảm ô nhiễm môi trường chăn nuôi

- Chất thải trong chăn nuôi được xử lí hiệu quả bằng:

+ Công nghệ lên men hiếu khí (ủ phân bằng phương pháp ủ nóng).

+ Công nghệ lên men kị khí (sử dụng hầm biogas).

- Ví dụ: Trang trại chăn nuôi sử dụng phương pháp ủ phân nóng từ chất thải gia súc để sản xuất phân hữu cơ bón cho cây trồng.

- Các biện pháp này giúp phân giải chất hữu cơ và tạo ra sản phẩm hữu ích như:

+ Phân hữu cơ sinh học làm phân bón.

+ Khí gas làm nhiên liệu.

- Ví dụ: Hộ chăn nuôi sử dụng hầm biogas để xử lí chất thải gia súc, tạo ra khí gas dùng làm nhiên liệu cho sinh hoạt và đun nấu.

2.2. Sử dụng chế phẩm sinh học trong bảo vệ môi trường chăn nuôi

- Sử dụng chế phẩm sinh học phun hoặc rắc lên chất thải, đệm lót có tác dụng:

+ Giảm mùi hôi.

+ Hạn chế mầm bệnh phát triển và lây lan.

- Ví dụ: chế phẩm men vi sinh EM, chứa nhiều chủng vi sinh vật có lợi, khi phun lên chuồng trại, chất thải và đệm lót sinh học sẽ giúp khử mùi hôi trong trang trại chăn nuôi.

- Sử dụng chế phẩm sinh học hỗ trợ phân huỷ chất thải chăn nuôi:

+ Bổ sung chế phẩm vi sinh vật hữu hiệu vào hầm biogas, bể chứa chất thải,...

=> Tăng tốc quá trình phân giải.

2.3. Sử dụng chế phẩm sinh học trong chế biến thức ăn chăn nuôi để bảo vệ môi trường

- Chế phẩm sinh học cung cấp thêm vi sinh vật có ích cho hệ tiêu hoá của vật nuôi giúp:

+ Cải thiện khả năng tiêu hoá và hấp thụ thức ăn.

+ Giảm mùi hôi trong chuồng trại.

- Bên cạnh đó, sử dụng chế phẩm sinh học trong chế biến thức ăn chăn nuôi còn có các lợi ích sau:

+ Phòng bệnh cho vật nuôi.

+ Giảm công lao động, giảm chi phí chăn nuôi do thức ăn sau chế biến không cần nấu.

- Ví dụ: Đối với gia cầm, sử dụng cám ủ chua từ ngũ cốc giúp tăng cường tiêu hoá và giảm mùi hôi, đồng thời giảm khí thải amoniac trong chuồng trại.