Bài 2. Các hoạt động lâm nghiệp cơ bản và nguyên nhân chủ yếu làm suy thoái tài nguyên rừng SVIP

I. MỘT SỐ HOẠT ĐỘNG LÂM NGHIỆP CƠ BẢN

1. Quản lí rừng

- Giao rừng: Nhà nước giao cho tổ chức, hộ gia đình, cá nhân; không thu tiền.

- Cho thuê rừng: Thuê để sản xuất, du lịch sinh thái...; trả tiền thuê theo kì hạn.

- Chuyển loại/mục đích rừng: Khi đáp ứng điều kiện luật định, có phê duyệt.

- Thu hồi rừng: Khi phục vụ quốc phòng, phát triển kinh tế - xã hội, hoặc theo luật.

2. Bảo vệ rừng

- Bảo vệ sinh thái rừng, bảo vệ động vật, thực vật quý hiếm trong rừng.

- Phòng chống cháy rừng, bảo vệ môi trường sống của các loài sinh vật.

3. Phát triển rừng

- Bao gồm trồng rừng mới, trồng lại rừng, nuôi dưỡng cây trồng.

- Tăng cường các biện pháp chăm sóc cây trồng để bảo vệ và phát triển rừng.

4. Sử dụng rừng

- Khai thác lâm sản, du lịch sinh thái, nghiên cứu khoa học.

- Đảm bảo khai thác rừng bền vững, bảo vệ môi trường.

5. Chế biến và thương mại lâm sản

- Chế biến gỗ và các sản phẩm từ rừng.

- Quản lí việc sản xuất, chế biến lâm sản theo quy định của pháp luật.

II. MỘT SỐ NGUYÊN NHÂN CHỦ YẾU LÀM SUY THOÁI TÀI NGUYÊN RỪNG VÀ GIẢI PHÁP KHẮC PHỤC

1. Một số nguyên nhân chủ yếu làm suy thoái tài nguyên rừng

a. Khai thác không hợp lí gỗ và các sản phẩm khác từ rừng

- Khai thác gỗ và sản phẩm từ rừng không hợp lí (động vật, thực vật rừng,…).

- Dẫn đến khai thác rừng trái phép và phá rừng để lấy gỗ, lâm sản khác.

- Là nguyên nhân chính gây suy thoái tài nguyên rừng, đặc biệt ở Việt Nam và nhiều quốc gia khác.

b. Chăn thả gia súc

- Gia tăng chăn thả trâu, bò và các gia súc khác làm phá hủy nhiều khu rừng.

- Ở Mĩ La tinh, 65% diện tích rừng bị phá do chăn thả gia súc.

- Ở Brazil, việc mở rộng diện tích rừng Amazon cũng liên quan đến chăn thả gia súc.

c. Cháy rừng

- Cháy rừng là nguyên nhân làm suy thoái rừng ở nhiều quốc gia.

- Cháy rừng gây giảm diện tích rừng, ảnh hưởng đến động vật và thực vật.

→ Làm mất cân bằng sinh thái.

- Năm 2020, Việt Nam có 179 vụ cháy rừng, diện tích cháy là 645 ha.

- Trên thế giới, năm 2022, diện tích cháy rừng lớn nhất ở Cộng hòa Czech (1436 ha), Tây Ban Nha (299635 ha),  Áo (1016 ha).

d. Phá rừng trồng cây công nghiệp và cây đặc sản

- Phá rừng để lấy đất trồng cây công nghiệp và cây đặc sản là nguyên nhân chủ yếu làm suy thoái tài nguyên rừng.

- Ở Việt Nam, nhiều diện tích rừng bị phá để trồng cây công nghiệp và cây đặc sản phục vụ phát triển kinh tế.

- Từ năm 2012 đến 2017, 89% diện tích rừng bị mất ở Việt Nam liên quan đến trồng rừng công nghiệp.

- Ở Thái Lan, rừng bị phá để trồng cao su, cà phê.

- Ở Peru, người dân phá rừng để trồng cây coca, gây ảnh hưởng lớn đến diện tích rừng.

- Các nguyên nhân khác như quản lí rừng kém, chặt phá lâm sản, định cư.

2. Một số giải pháp chủ yếu khắc phục suy thoái tài nguyên rừng

a. Lập quy hoạch, kế hoạch bảo vệ và phát triển rừng

- Lập quy hoạch và kế hoạch bảo vệ rừng để kiểm soát tình trạng suy thoái rừng.

- Các hoạt động phải phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và quốc phòng, an ninh.

- Đảm bảo tính thống nhất và đồng bộ với quy hoạch, bảo vệ và phát triển rừng.

- Đảm bảo việc khai thác và sử dụng tài nguyên rừng bền vững.

- Phân tích tình hình tự nhiên và tài nguyên rừng, đánh giá hiện trạng và dự báo các biện pháp quản lí.

b. Giao, cho thuê và thu hồi rừng, đất trồng rừng

- Việc giao rừng và đất trồng rừng theo quy định pháp luật.

→ Giúp nâng cao quyền lợi và trách nhiệm của chủ đất, chủ rừng.

- Tạo ra khả năng khai thác rừng bền vững, tạo việc làm và tăng thu nhập cho người dân.

c. Kiểm soát từng loại rừng thông qua những quy chế pháp lí riêng

- Mỗi loại rừng có đặc điểm sinh thái riêng và nhu cầu sử dụng khác nhau.

- Việc quản lí từng loại rừng phải được thực hiện qua các quy định pháp lí cụ thể, đảm bảo phát triển bền vững.

d. Kiểm soát suy thoái động vật, thực vật rừng hoang dã quý hiếm

- Cần kiểm soát sự suy giảm của động vật và thực vật quý hiếm.

→ Qua các biện pháp bảo vệ, nghiên cứu, và theo dõi sát sao tình trạng nguy cấp của chúng.

e. Thiết lập hệ thống cơ quan quản Ií, bảo vệ rừng từ trung ương đến địa phương

- Cần thiết lập hệ thống cơ quan quản lí, bảo vệ rừng với sự phân công rõ ràng.

- Các cơ quan quản lí gần gũi với diện tích rừng sẽ chịu trách nhiệm chỉ đạo và thực hiện các biện pháp bảo vệ.

- Phải đặc biệt chú trọng đến công tác tuyên truyền, kiểm tra, giám sát việc thực hiện và xử lí vi phạm để bảo vệ rừng hiệu quả.