2. Thành tựu về văn tự và văn học SVIP

2. VĂN TỰ VÀ VĂN HỌC

a) Văn tự

- Cơ sở hình thành: Các nước Đông Nam Á tiếp nhận nhiều loại chữ viết từ bên ngoài và sáng tạo thành chữ viết riêng.

- Một số loại văn tự phổ biến:

+ Chữ Nôm:

• Tiếp thu và sáng tạo từ chữ Hán của Trung Quốc.
• Phổ biến với người Việt.

Học giả Đào Duy Anh viết trong sách "Chữ Nôm - Nguồn gốc, cấu tạo, diễn biến”: "Chữ Nôm bắt đầu hình thành và phát triển từ thế kỷ 10 đến thế kỷ 20. Tại giai đoạn này, chữ Nôm là công cụ thuần túy Việt Nam duy nhất ghi chép lịch sử, văn hóa dân tộc. Người Việt sáng tạo ra chữ Nôm và dùng để biểu đạt từ thuần Việt, kết hợp với chữ Hán dùng để biểu đạt từ Hán Việt và tạo nên một bộ chữ viết phổ thông cho tiếng Việt lúc đó.

Truyện Kiều một tác phẩm viết bằng chữ Nôm của Nguyễn Du (bản in năm 1926 tại Pháp). 

+ Chữ Chăm cổ, chữ Thái cổ, chữ Khơ-me cổ, chữ Môn cổ:

• Tiếp thu và sáng tạo từ chữ Phạn, chữ Pa-li của Ấn Độ.
• Thời gian: Khoảng thế kỉ III - IV
• Phổ biến ở các nước Chăm-pa, Miến Điện, Xiêm, Khơ-me (Cam-pu-chia),...

Chữ Chăm cổ khắc trên bia đá được lưu giữ tại UBND xã Bình Định Bắc

+ Chữ Quốc ngữ - chữ La-tinh

• Tiếp thu ảnh hưởng của phương Tây.
• Phổ biến ở Việt Nam và nhiều nước.
• Thời gian: Từ khoảng thế kỉ XVI.

b) Văn học

* Văn học dân gian:

- Đặc điểm: Ra đời rất sớm, vô cùng phong phú, đa dạng.

- Thể loại: Truyền thuyết, sử thi, truyện cổ tích, truyện thơ, ca dao, tục ngữ,...

- Một số tác phẩm tiêu biểu:

+ Đẻ đất đẻ nước (Việt Nam).

Sử thi "Đẻ đất đẻ nước" là một bộ sử thi thần thoại của người Mường, Việt Nam, kể về sự hình thành trời đất và thế giới, cũng như quan niệm của người Mường về vũ trụ và con người. Nó được coi là một tác phẩm văn học dân gian quan trọng, thể hiện giá trị văn hóa, dân tộc học, ngôn ngữ học và nghệ thuật của người Mường. 

+ Thần thoại Pun-hơ Nhan-hơ (Lào).

+ Truyền thuyết Pơ-rắc Thon (Cam-pu-chia).

- Nội dung:

+ Phản ánh tình cảm, mong ước của người dân về cuộc sống ấm no hạnh phúc.

+ Ca ngợi những đức tính quý báu của con người.

+ Quan niệm của con người về thế giới xung quanh.

* Văn học chữ viết:

- Đặc điểm:

+ Ra đời muộn, khoảng thế kỉ X - XIII, do chữ viết ra đời muộn.

+ Tên gọi khác: Văn học chính thống hay văn học cung đình (Thời gian đầu chỉ phục vụ cho quý tộc, quan lại).

+ Bao gồm các đề tài, "điển tích văn học" khai thác từ nước ngoài và văn học trong nước.

- Thể loại: Thơ, truyện,...

- Một số tác phẩm tiêu biểu:

+ Truyện Kiều (Việt Nam).

Truyện Kiều của Đại thi hào Nguyễn Du

+ Truyện sử Me-lay-u, Áp-đu-la (Ma-lai-xi-a).

+ Xỉn Xay, Phơ-ra A-phay-ma-ni (Lào).

+ Khủn Chang Khủn Phèn (Thái Lan).

+ Hang Tút (In-đô-nê-xi-a).

Khủn Chang Khủn Phèn là bộ sử thi đồ sộ với 43 chương và 45.000 câu thơ được xem là bách khoa toàn thư xã hội xứ Chùa Vàng thời A-giút-thay-a. Sức ảnh hưởng của tác phẩm lớn đến mức nhiều người Thái vẫn thờ cúng các nhân vật được miêu tả trong truyện cho đến thời điểm hiện tại.

Truyện thơ Khủn Chang Khủn Phèn của Thái Lan

- Nội dung: Đa số là các bộ sử thi được xem như bách khoa toàn thư, viết về đất nước và con người.