ĐỀ 4: Văn bản MỒ CÔI XỬ KIỆN
Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi:
Ngày xưa có một chàng trai mồ côi cả cha lẫn mẹ nhưng rất hoạt bát, thông minh, người làng thường gọi chàng là Mồ Côi. Một viên quan thấy Mồ Côi nhanh trí liền đem chàng về ở trong phủ của mình. Trong những buổi xử kiện, quan đều cho Mồ Côi đi theo. Vì vậy, dần dần Mồ Côi cũng biết cách xử kiện. Chàng thường nghe ngóng cẩn thận, nói năng hòa nhã, và nhờ thông minh, chàng phân xử đâu ra đấy, làm viên quan rất tin dùng.
Một hôm, có vợ chồng một chủ quán ở chợ kiện một ông cụ già. Chủ quán thưa rằng:
- Hôm nay ở quán của chúng tôi bị ông cụ này vào quấy quả. Ông cụ vào quán, giở gói cơm nắm ra ăn; vừa ăn, cụ vừa nhìn chằm chằm vào thức ăn và hít rồi nuốt hết cả hương vị của những miếng thịt lợn quay, những con gà sống thiến luộc, những con vịt rán tẩm hương thơm phức của quán. Vì cụ hít hết mùi thơm của thức ăn nên quán tôi hôm nay không bán được cho ai nữa. Sau khi ăn xong nắm cơm, cụ đi ra và không trả tiền. Bất đắc dĩ tôi phải đưa ông cụ đến đây để nhờ quan lớn minh xét.
Nghe vợ chồng chủ quán nói vậy, cụ già liền nói:
- Tôi vào quán ngồi nhờ ăn miếng cơm nắm. Tôi không mua thịt, mua cơm của nhà hàng thì sao lại cứ nằng nặc đòi tiền tôi?
Quan liền giao cho Mồ Côi xét xử. Mồ Côi quay sang hỏi chủ quán:
- Có phải ông tố cáo ông cụ này hít mất hương thơm lợn quay, gà luộc, vịt rán của cửa hàng không?
Chủ quán đáp:
- Đúng thế ạ!
Mồ Côi lại hỏi cụ già:
- Cụ có nhận cụ đã hít hương thơm lợn quay, gà luộc, vịt rán của cửa hàng không?
Cụ già đáp:
- Tôi nhận rằng có.
Mồ Côi nói:
- Thế là rõ. Cụ đã hít hương thơm của cửa hàng, thì cụ phải bồi thường cho cửa hàng mới đúng lẽ. Vậy chủ quán muốn bồi thường bao nhiêu?
- Hai đồng.
- Nói như thế không có bằng cứ. Tôi muốn hỏi tất cả số thịt quay, gà luộc, vịt rán giá bao nhiêu?
- Hai mươi đồng.
Mồ Côi nói:
- Đúng, như thế hãy còn là rẻ! Vậy cụ già, cụ hãy đi vay đâu hai mươi đồng để tôi phân xử cho.
Nghe nói, ông cụ già giãy nảy, rơm rớm nước mắt nói:
- Ô hay! Như vậy thì còn đâu là lẽ phải? Tôi có đụng chạm đến thức ăn của nhà hàng đâu mà phải bắt tôi trả ngần ấy tiền?
- Cụ cứ đưa tiền đây để tôi phân xử.
- Tôi chỉ có hai đồng bạc trắng đây mà thôi.
- Cũng được.
Mồ Côi thản nhiên cầm lấy hai đồng bạc bỏ vào một cái bát, rồi úp một cái bát khác lên, đưa cho cụ già và nói:
- Cụ hãy cầm bát xóc lên cho đủ mười lần. Còn chủ quán, ông hãy chịu khó vểnh tai lên mà nghe.
Hai người tuy chưa hiểu nhưng cũng cứ làm theo. Khi đồng bạc trong bát úp đã kêu lạch cạch đủ mười lần, Mồ Côi phán:
- Ông cụ này đã hít hương thơm lợn quay, gà luộc, vịt rán của cửa hàng, mà những món ấy giá trị đến hai mươi đồng. Bây giờ chủ quán cũng được nghe đủ tiếng kêu của những đồng bạc rồi đấy. Thế là ông cụ đây đã trả cho ông đủ số. Như vậy là công bằng: Một bên “hít mùi thịt”, một bên “nghe tiếng bạc”.
Nói xong, Mồ Côi trả lại hai đồng bạc trắng cho cụ già rồi tuyên bố kết thúc vụ kiện.
(Dẫn theo “108 truyện cổ tích Việt Nam chọn lọc )
Bài tập 9 : Viết đoạn văn khoảng 8-10 câu nêu cảm nhận về một nhân vật mà em yêu thích trong văn bản trên.
Trong văn bản “Mồ côi xử kiện”, nhân vật mà em yêu thích nhất chính là cậu bé mồ côi – một cậu bé nhỏ tuổi nhưng lại sở hữu trí tuệ sắc bén và phẩm chất đáng quý. Sinh ra trong hoàn cảnh bất hạnh, không cha không mẹ, thế nhưng cậu không để số phận nghiệt ngã làm mình yếu đuối hay cam chịu. Ngược lại, cậu bé sống bản lĩnh, mạnh mẽ và đặc biệt giàu lòng nhân ái. Khi chứng kiến cảnh người ăn mày tội nghiệp bị vu oan, cậu không ngần ngại xin đứng ra xử kiện thay cho quan huyện. Đây là điều khiến em vô cùng cảm phục, bởi không phải ai cũng đủ dũng khí lên tiếng đòi lại công bằng cho người khác như cậu bé. Cách cậu phán xử cũng rất thông minh, sáng tạo và thuyết phục. Chỉ với một thử thách đơn giản – yêu cầu hai người tranh giành vật chứng kéo chiếc bánh đa và cái nón rách – cậu bé đã dễ dàng vạch mặt kẻ gian dối, trả lại sự công bằng cho người ăn mày lương thiện. Ẩn sau dáng vẻ nhỏ bé, cô độc của cậu bé là một trái tim ấm áp và trí tuệ sáng suốt. Nhân vật ấy khiến em hiểu rằng, công lý và sự thật không phụ thuộc vào tuổi tác hay quyền lực, mà nằm ở bản lĩnh và cái tâm trong sáng của mỗi con người. Em yêu mến cậu bé mồ côi không chỉ bởi sự thông minh mà còn bởi lòng chính trực, giàu tình thương và tinh thần sẵn sàng bảo vệ cái đúng đến cùng. Dù chỉ là một đứa trẻ mồ côi, cậu bé lại chính là ánh sáng của công lý giữa xã hội bất công. Sau khi đọc xong tác phẩm, hình ảnh cậu bé ấy vẫn luôn đọng lại trong em như biểu tượng đẹp đẽ về trí tuệ và lòng nhân ái.
thank you