Câu 1 (2,0 điểm).
Từ đoạn trích ở phần Đọc hiểu, em hãy viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ về những điều con người nên làm để đáp lại lời thỉnh cầu của đại dương.
Câu 2 (4,0 điểm).
Viết bài văn nghị luận phân tích đoạn thơ sau:
Đất nước tôi thon thả giọt đàn bầu
Nghe dịu nỗi đau của mẹ
Ba lần tiễn con đi, hai lần khóc thầm lặng lẽ
Các anh không về, mình mẹ lặng im.
Đất nước tôi
Từ thuở còn nằm nôi
Sáng chắn bão giông, chiều ngăn nắng lửa
Lao xao trưa hè một giọng ca dao.
Xin hát về Người, đất nước ơi!
Xin hát về Mẹ, Tổ quốc ơi!
Suốt đời lam lũ
Thương lũy tre làng bãi dâu, bến nước
Yêu trọn tình đời, muối mặn gừng cay.
Xin hát về Người, đất nước ơi
Xin hát về Mẹ, Tổ quốc ơi!
Mấy mùa không ngủ
Ngăn bước quân thù phía Nam, phía Bắc
Vai mẹ lại gầy gánh gạo nuôi con
...
Đất nước tôi
Sáng ngời muôn thuở
Khi trăng đã vào cửa sổ đòi thơ.
(Trích “Đất nước”, Tạ Hữu Yên, “Tuyển tập Tạ Hữu Yên”, NXB Hội Nhà văn, Hà Nội, 2006)
* Chú thích:
– Tạ Hữu Yên (1927 – 2013) là nhà thơ, nhà văn, Đại tá Quân đội Nhân dân Việt Nam. Ông được tặng giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật vào năm 2017. Thơ Tạ Hữu Yên dung dị, hàm súc, tài hoa, giàu nhạc điệu, thể hiện tình cảm sâu nặng với quê hương, đất nước.
– Bài thơ “Đất nước” được ông viết vào năm 1984, sau một lần nhà thơ thăm trại an dưỡng dành cho các bà mẹ có con là liệt sỹ ở tỉnh Thái Bình.
Câu 1: Đại dương bao la, nguồn sống của hành tinh, đang gửi gắm những lời thỉnh cầu khẩn thiết đến con người qua bao dấu hiệu suy thoái. Để đáp lại tiếng gọi ấy, hơn bao giờ hết, chúng ta cần hành động bằng sự thấu hiểu và trách nhiệm. Điều đầu tiên cần làm là thay đổi nhận thức về mối quan hệ giữa con người và đại dương. Không còn là sự khai thác vô tận, biển cả cần được nhìn nhận như một hệ sinh thái mong manh, cần được bảo vệ và tôn trọng. Hành động cụ thể cần tập trung vào giảm thiểu ô nhiễm, từ rác thải nhựa đến hóa chất độc hại đổ ra biển khơi. Các biện pháp quản lý khai thác tài nguyên biển bền vững cần được ưu tiên, tránh tình trạng đánh bắt quá mức làm cạn kiệt nguồn lợi. Bên cạnh đó, việc bảo tồn các hệ sinh thái biển quan trọng như rừng ngập mặn, rạn san hô cần được đẩy mạnh, tạo môi trường sống an toàn cho các loài sinh vật biển. Quan trọng hơn cả, sự chung tay của cả cộng đồng là yếu tố quyết định. Mỗi cá nhân cần ý thức được vai trò của mình trong việc bảo vệ đại dương, từ những hành động nhỏ nhất như giảm thiểu sử dụng đồ nhựa, đến việc lên tiếng ủng hộ các chính sách bảo vệ môi trường biển. Chỉ khi có sự đồng lòng và hành động quyết liệt, con người mới có thể đáp lại lời thỉnh cầu của đại dương, bảo vệ tương lai của chính mình và hành tinh này. Câu 2: Đoạn thơ trong bài "Đất nước" của Tạ Hữu Yên là một khúc ca xúc động và sâu lắng về hình ảnh đất nước và người mẹ Việt Nam trong những năm tháng chiến tranh gian khổ. Với thể thơ tự do giàu nhạc điệu, ngôn ngữ dung dị mà hàm súc, tác giả đã khắc họa một cách chân thực và cảm động vẻ đẹp kiên cường, tình yêu thương vô bờ bến của đất nước và người mẹ. Mở đầu đoạn thơ, hình ảnh "Đất nước tôi thon thả giọt đàn bầu" gợi lên một vẻ đẹp thanh tao, mềm mại nhưng cũng đầy ẩn chứa sức mạnh tiềm tàng. So sánh đất nước với "giọt đàn bầu" không chỉ thể hiện hình dáng cong cong của dải đất hình chữ S mà còn gợi liên tưởng đến âm thanh độc đáo, ngân nga, da diết như tiếng lòng của dân tộc. Tiếp theo, câu thơ "Nghe dịu nỗi đau của mẹ" như một sự thấu cảm sâu sắc với những mất mát, hy sinh mà người mẹ Việt Nam phải gánh chịu trong chiến tranh. Hình ảnh "Ba lần tiễn con đi, hai lần khóc thầm lặng lẽ" là một chi tiết cụ thể, đầy xót xa, thể hiện sự kiên cường nén chặt nỗi đau của người mẹ khi tiễn những đứa con yêu dấu lên đường chiến đấu. Sự lặng im của mẹ ("Các anh không về, mình mẹ lặng im") càng làm nổi bật nỗi đau âm ỉ, kéo dài, trở thành một phần máu thịt của người mẹ và cũng là nỗi đau chung của cả dân tộc. Khổ thơ tiếp theo mở ra một góc nhìn khác về đất nước, không chỉ là nỗi đau mà còn là sức mạnh phi thường từ những ngày còn "nằm nôi". Hình ảnh đất nước "Sáng chắn bão giông, chiều ngăn nắng lửa" là một ẩn dụ mạnh mẽ, thể hiện sự kiên cường, bất khuất của dân tộc trong việc đối mặt với mọi thử thách khắc nghiệt của thiên nhiên và chiến tranh. Giữa những gian lao ấy, vẫn vang lên "Lao xao trưa hè một giọng ca dao" – một nét đẹp văn hóa truyền thống, một sự lạc quan, yêu đời tiềm ẩn trong tâm hồn người Việt. Điệp khúc "Xin hát về Người, đất nước ơi! Xin hát về Mẹ, Tổ quốc ơi!" vang lên như một lời tri ân, một sự tôn kính sâu sắc đối với đất nước và người mẹ. Hình ảnh người mẹ "Suốt đời lam lũ / Thương lũy tre làng bãi dâu, bến nước / Yêu trọn tình đời, muối mặn gừng cay" là một bức chân dung chân thực, giản dị mà cao đẹp. Sự lam lũ, tần tảo của mẹ gắn liền với những hình ảnh thân thương của quê hương, đất nước. Tình yêu thương của mẹ không chỉ dành cho con cái mà còn bao trùm cả "tình đời", chấp nhận cả những khó khăn, gian khổ ("muối mặn gừng cay"). Khổ thơ cuối tiếp tục khắc họa sự hy sinh thầm lặng mà vĩ đại của người mẹ trong những năm tháng "Mấy mùa không ngủ / Ngăn bước quân thù phía Nam, phía Bắc". Hình ảnh "Vai mẹ lại gầy gánh gạo nuôi con" là một chi tiết đầy xúc động, thể hiện sự gồng gánh, chở che của mẹ cho cả gia đình và đất nước trong hoàn cảnh khó khăn. Kết thúc đoạn thơ, hình ảnh "Đất nước tôi / Sáng ngời muôn thuở / Khi trăng đã vào cửa sổ đòi thơ" mang đến một cảm xúc lắng đọng và tự hào. Vẻ đẹp của đất nước không chỉ là sự kiên cường trong chiến đấu mà còn là vẻ đẹp tiềm ẩn, vĩnh hằng, khơi gợi những cảm xúc thiêng liêng trong tâm hồn mỗi người. "Trăng đã vào cửa sổ đòi thơ" là một hình ảnh lãng mạn, gợi lên sự gắn bó sâu sắc giữa con người và thiên nhiên, giữa hiện thực và vẻ đẹp tinh thần của đất nước. Tóm lại, đoạn thơ của Tạ Hữu Yên đã vẽ nên một bức tranh vừa bi tráng vừa trữ tình về đất nước và người mẹ Việt Nam. Bằng ngôn ngữ thơ giàu hình ảnh và cảm xúc, tác giả đã thể hiện một cách sâu sắc lòng yêu nước, sự biết ơn đối với những hy sinh thầm lặng và vẻ đẹp精神 của dân tộc. Đoạn thơ không chỉ là một khúc ca về quá khứ mà còn là lời nhắc nhở về những giá trị thiêng liêng cần được trân trọng và gìn giữ.