Nền văn hóa thời Tiền Lê mang đậm bản sắc dân tộc, thể hiện tinh thần độc lập sau thời Bắc thuộc. Phật giáo phát triển mạnh, ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống và nghệ thuật, trong khi tín ngưỡng dân gian vẫn được duy trì. Kiến trúc, điêu khắc và bước đầu hình thành văn học chữ Hán đặt nền móng cho văn hóa Đại Việt sau này.

*Trả lời:
- Thời Tiền Lê (980-1009) là một giai đoạn lịch sử quan trọng, đánh dấu sự phục hưng và phát triển văn hóa sau thời kỳ Bắc thuộc. Dưới đây là một số nhận xét về văn hóa nước ta thời kỳ này:

1. Sự phục hồi và phát triển của ý thức dân tộc:
+ Sau nhiều thế kỷ bị đô hộ, nhà Tiền Lê đã khôi phục nền độc lập, tự chủ, củng cố ý thức dân tộc và lòng tự hào về văn hóa truyền thống.
+ Nhà nước chú trọng xây dựng và phát triển văn hóa dân tộc để khẳng định chủ quyền và bản sắc quốc gia.

2. Phật giáo được đề cao:
+ Phật giáo tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần của người dân và được nhà nước bảo trợ.
+ Nhiều chùa chiền được xây dựng, kinh sách được dịch thuật và phổ biến, góp phần lan tỏa tư tưởng Phật giáo trong xã hội.
+ Nhiều nhà sư có uy tín được trọng dụng trong triều đình, tham gia vào các hoạt động chính trị và văn hóa.

3. Nho giáo bắt đầu du nhập:
+ Nho giáo từ Trung Quốc bắt đầu du nhập vào nước ta, tuy nhiên chưa có ảnh hưởng lớn trong giai đoạn này.
+ Nhà nước bắt đầu chú ý đến việc giáo dục, đào tạo quan lại theo tư tưởng Nho giáo, chuẩn bị cho sự phát triển của Nho giáo trong các triều đại sau.

4. Văn hóa dân gian phát triển:
+ Các hoạt động văn hóa dân gian như ca hát, nhảy múa, lễ hội truyền thống được duy trì và phát triển.
+ Nghề thủ công truyền thống như gốm sứ, dệt vải, chạm khắc gỗ tiếp tục được phát huy, tạo ra những sản phẩm độc đáo mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.

5. Kiến trúc và điêu khắc mang dấu ấn riêng:
+ Kiến trúc thời Tiền Lê chịu ảnh hưởng của kiến trúc Phật giáo, với các công trình chùa tháp được xây dựng theo phong cách riêng.
+ Điêu khắc trên các công trình kiến trúc và đồ thờ cúng thể hiện sự sáng tạo và kỹ thuật cao của nghệ nhân Việt.

- Tóm lại: Văn hóa thời Tiền Lê là sự tiếp nối và phát triển của văn hóa truyền thống, đồng thời có sự giao lưu, tiếp thu văn hóa bên ngoài, đặc biệt là Phật giáo. Nhà nước Tiền Lê đã có những chính sách khuyến khích phát triển văn hóa dân tộc, góp phần củng cố nền độc lập, tự chủ và xây dựng bản sắc văn hóa riêng của nước ta. Tuy nhiên, do thời gian tồn tại ngắn ngủi và nhiều biến động lịch sử, văn hóa thời Tiền Lê chưa có điều kiện phát triển rực rỡ như các triều đại sau này.

Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn do Lê Lợi lãnh đạo diễn ra vào đầu thế kỷ 15, với nguyên nhân chính sau đây:

Ách đô hộ của nhà Minh: Sau khi tiêu diệt nhà Hồ, quân Minh áp đặt ách cai trị hà khắc, bóc lột tài nguyên và người dân Đại Việt một cách tàn bạo.

Tình hình kinh tế khó khăn: Người dân phải chịu cảnh sưu thuế nặng nề, mất đất đai, tài sản, dẫn đến sự đói nghèo và bất mãn.

Tinh thần yêu nước, chống ngoại xâm: Người dân Đại Việt có truyền thống yêu nước, không chấp nhận sống dưới ách thống trị của ngoại bang.

nè bạn ơi

Nguyên nhân của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn có thể được tóm gọn như sau:

Ách đô hộ của nhà Minh: Nhà Minh thực hiện các chính sách cai trị khắc nghiệt như đồng hóa văn hóa, bóc lột tài nguyên, áp bức nhân dân bằng sưu cao thuế nặng và lao dịch khổ cực. Cuộc sống của người dân Đại Việt trở nên rất khốn khó.

Bất mãn xã hội lan rộng: Các tầng lớp trong xã hội, đặc biệt là sĩ phu và nông dân, phải đối mặt với việc mất đất, mất quyền và cảnh nghèo đói triền miên. Điều này đã thúc đẩy sự phản kháng.

Tinh thần yêu nước mãnh liệt: Truyền thống đấu tranh chống ngoại xâm của dân tộc Việt Nam chính là động lực quan trọng, khơi dậy ý chí đấu tranh giành độc lập của mọi tầng lớp nhân dân.

↑cái này nó chi tiết hơn bạn ạ

Tham khảo

1. Tên gọi và thời gian ban hành

Thời Trần: Bộ luật gọi là Quốc triều hình luật, được xây dựng sơ khai từ thế kỷ XIII–XIV.

Thời Lê sơ: Cũng có tên Quốc triều hình luật (thường gọi là Luật Hồng Đức), ban hành vào cuối thế kỷ XV (dưới thời vua Lê Thánh Tông).

2. Mức độ hoàn chỉnh

Thời Trần: Mới ở mức sơ khai, mang tính nền tảng, chưa đầy đủ và hệ thống.

Thời Lê sơ: Rất hoàn chỉnh, đầy đủ, chặt chẽ, là bộ luật tiêu biểu nhất thời phong kiến Việt Nam.

3. Nội dung và phạm vi điều chỉnh

Thời Trần: Chủ yếu tập trung vào bảo vệ quyền lực nhà vua, trật tự xã hội, quân sự và các quy định cơ bản.

Thời Lê sơ: Bao quát nhiều lĩnh vực: hành chính, hình sự, hôn nhân – gia đình, đất đai, kinh tế, bảo vệ phụ nữ và người yếu thế.

4. Tính dân tộc và nhân văn

Thời Trần: Ảnh hưởng nhiều từ luật pháp Trung Hoa (nhà Đường), tính dân tộc và nhân văn chưa rõ nét.

Thời Lê sơ: Mang đậm bản sắc dân tộc, đề cao đạo lý truyền thống, bảo vệ quyền lợi phụ nữ, người già, trẻ em và nông dân. 5. Ảnh hưởng và vai trò lịch sử

Thời Trần: Là cơ sở pháp lý đầu tiên thời phong kiến, mở đầu cho truyền thống lập pháp dân tộc.

Thời Lê sơ: Đạt đến đỉnh cao của pháp luật phong kiến Việt Nam, ảnh hưởng sâu rộng đến các triều đại sau.

Tư tưởng - tôn giáo:

- Tín ngưỡng thờ thần vẫn phổ biến trong nhân dân

- Phật giáo, Đạo giáo và Nho giáo đều được coi trọng

- Đặc biệt thời kì này đánh dấu sự ra đời của Phật giáo dân tộc với sự ra đời của Thiền phái Trúc Lâm yên Tử do Trần Nhân Tông sáng lập

Giáo dục và khoa học kĩ thuật:

- Giáo dục:

+ Năm 1253, Quốc Tử Giám được mở rộng và thu nhận cả con cái thường dân.

+ Trường tư cũng được mở nhiều ở làng, xã

- Khoa học - kĩ thuật:

+ Về sử học, Lê Văn Hưu biên soạn Đại Việt sử ký - bộ quốc sử đầu tiên của Đại Việt

+ Về Quân sự nổi tiếng có Binh thư yếu lược của Trần Quốc Tuấn

+ Về y học có Thiền sư Tuệ Tĩnh - là người đầu tiên xây dựng nền y học truyền thống của người Việt

+ Thiên văn học có Đặng Lộ, Trần Nguyên Đán

Văn học và nghệ thuật:

- Văn học: Nhiều tác phẩm văn học nổi tiếng ra đời như: Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn, Phú sông bạch Đằng của Trương Hán Siêu…

- Nghệ thuật:

+ Các công trình kiến trúc tôn giáo được xây dựng khá nhiều như: tháp Phổ Minh, tháp Bình Sơn, chùa Thái Lạc…

+ Các tác phẩm điêu khắc bằng đá, chạm khắc gỗ được coi là kiệt tác nghệ thuật dân tộc

+ Hát chèo, múa rối nước phổ biến, nhiều nhặc cụ như trống cơm, sáo, tiêu, đàn cầm phổ biến vào thời kì này

Những nét độc đáo trong cuộc kháng chiến chống Tống giai đoạn thứ nhất:

- Chủ động tiến công địch, đẩy địch vào thế bị động.

- Tiêu hủy kho lương dự trữ của giặc rồi lui về phòng tuyến chống giặc.

8 ngày đại lễ: Ngày Tết Nguyên đán (01 tháng Giêng Âm lịch); - Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (03-02); - Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương (10-3 Âm lịch).và các ngày lễ thường

Em rút ra bài học

-Tinh thần yêu nước,đoàn kết dân tộc

-Chính sách đúng đắn,linh hoạt

-Lấy dân làm gốc

-Chuẩn bị lực lượng, thế trận vững chắc

-Tôn vinh trí tuệ,trọng dụng người tài

Các anh hùng dân tộc trong các thế kỷ XIV - XV:

• Trần Hưng Đạo (thế kỷ XIII - đầu XIV): vị tướng kiệt xuất, lãnh đạo quân dân Đại Việt 3 lần đánh bại quân Nguyên - Mông.
• Phạm Ngũ Lão (thế kỷ XIII - XIV): danh tướng nổi tiếng, lập nhiều chiến công trong kháng chiến chống Nguyên.
• Trần Quốc Toản (thế kỷ XIII): thiếu niên anh hùng, nổi tiếng với câu chuyện "bóp nát quả cam", hăng hái tham gia kháng chiến.
• Nguyễn Trãi (thế kỷ XV): danh nhân văn hóa thế giới, cố vấn xuất sắc cho Lê Lợi trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
• Lê Lợi (thế kỷ XV): lãnh tụ cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, sáng lập triều Lê, giành độc lập cho đất nước.
• Trần Nguyên Hãn, Lê Lai, Đinh Lễ (thế kỷ XV): những vị tướng tài ba trong khởi nghĩa Lam Sơn.

Đánh giá công lao của Trần Hưng Đạo đối với đất nước:

• Chỉ huy xuất sắc: Ông đã lãnh đạo quân dân Đại Việt chiến thắng cả 3 lần chống quân Nguyên - Mông – đội quân mạnh nhất thế giới thời bấy giờ.
• Tư tưởng quân sự tài giỏi: Trần Hưng Đạo đã xây dựng những kế sách lớn, như “vườn không nhà trống”, “du kích”, đánh vào điểm yếu địch.
• Tinh thần yêu nước sâu sắc: Ông khơi dậy lòng yêu nước, đoàn kết toàn dân tộc, góp phần giữ vững nền độc lập tự chủ cho Đại Việt.
• Tấm gương bất diệt: Trần Hưng Đạo để lại cho đời sau những bài học quý về tinh thần yêu nước, bản lĩnh, trí tuệ và lòng trung hiếu với dân tộc.

🌟 Kết luận:
Công lao của Trần Hưng Đạo đối với đất nước là vô cùng to lớn. Ông xứng đáng được tôn vinh là một trong những vị anh hùng dân tộc vĩ đại nhất trong lịch sử Việt Nam.

Lê Lợi có vai trò là đầu tàu, là người lãnh đạo của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, giúp cho nước ta giành lại được độc lập sau hơn 20 năm rơi vào tay quân Minh.

Lê Lợi đúng là một nhà quân sự tài ba, khi đã tính toán rất đúng đắn và khéo léo về thời điểm bung sức, khi nghĩa quân còn yếu thì tạm rút vào trong để xây dựng lực lượng, còn khi nghĩa quân đã mạnh lên thì ra tay xử lý quân thù nhanh-gọn-lẹ với trận quyết chiến ở ải Chi Lăng.

Lê Lợi có công lớn trong khởi nghĩa Lam Sơn: lãnh đạo tài giỏi, đoàn kết nghĩa quân, dùng mưu lược đánh bại giặc Minh, giành lại độc lập cho dân tộc.

Từ thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn do Lê Lợi lãnh đạo, những bài học có thể được rút ra trong công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc ngày nay là:

-Phải có sự đoàn kết, đồng lòng của khối đại đoàn kết toàn dân tộc thì đất nước mới có thể tồn tại và phát triển được

-Đất nước cần phải có tinh thần tự lực, tự cường, phát huy sức mạnh nội tại trong các tất cả các lĩnh vực từ chính trị, văn hóa, kinh tế, xã hội,... thì đất nước mới có thể phát triển được

-Trong xây dựng và bảo vệ tổ quốc, cần có chiến lược đúng đắn và tầm nhìn dài hạn, cần phải xây dựng kế hoạch ứng phó với những diễn biến khó lường của tình hình trong và ngoài nước

Bài học rút ra là: phải đoàn kết toàn dân, có lãnh đạo sáng suốt, biết tận dụng thời cơ và sức mạnh dân tộc để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.