I. PHẦN ĐỌC HIỂU (6 ĐIỂM)
Đọc văn bản sau:
Mùa hè năm đó là mùa hè quê ngoại.
Cuối năm lớp chín, tôi học bù đầu, người xanh như tàu lá. Ngày nào mẹ tôi cũng mua bí đỏ về nấu canh cho tôi ăn. Mẹ bảo bí đỏ bổ óc, ăn vào học bài sẽ mau thuộc. Trước nay, tôi vốn thích món này. Bí đỏ nấu với đậu phộng thêm vài cọng rau om, ngon hết biết. Nhưng ngày nào cũng phải buộc ăn món đó, tôi đâm ngán. Hơn nữa, dù dạ dày tôi bấy giờ tuyền một màu đỏ, trí nhớ tôi vẫn chẳng khá lên chút nào. Tôi học trước quên sau, học sau quên trước. Vì vậy tôi phải học gấp đôi những đứa khác.
Tối, tôi thức khuya lơ khuya lắc. Sáng, tôi dậy từ lúc trời còn tờ mờ. Mắt tôi lúc nào cũng đỏ kè. Ba tôi bảo:
– Nhất định đầu thằng Chương bị hở một chỗ nào đó. Chữ nghĩa đổ vô bao nhiêu rớt ra bấy nhiêu. Thế nào sang năm cũng phải hàn lại.
Mẹ tôi khác ba tôi. Mẹ không phải là đàn ông. Mẹ không nỡ bông phèng trước thân hình còm nhom của tôi. Mẹ xích lại gần tôi, đưa tay nắn nắn khớp xương đang lồi ra trên vai tôi, bùi ngùi nói:
– Mày học hành sao mà càng ngày mày càng giống con mắm vậy Chương ơi!
Giọng mẹ tôi như một lời than. Tôi mỉm cười trấn an mẹ:
– Mẹ đừng lo! Qua kì thi này, con lại mập lên cho mẹ coi!
Không hiểu mẹ có tin lời tôi không mà tôi thấy mắt mẹ rưng rưng. Thấy mẹ buồn, tôi cũng buồn lây. Nhưng tôi chẳng biết cách nào an ủi mẹ. Tôi đành phải nín thở nuốt trọn một tô canh bí đỏ cho mẹ vui lòng. Dù sao, công của tôi không phải là công cốc. Những ngày thức khuya dậy sớm đã không phản bội lại tôi. Kì thi cuối năm, tôi xếp hạng khá cao. Ba tôi hào hứng thông báo:
– Sang năm ba sẽ mua cho con một chiếc xe đạp.
Mẹ tôi chẳng hứa hẹn gì. Mẹ chỉ “thưởng” tôi một cái cốc trên trán:
– Cha mày! Từ nay lo mà ăn ngủ cho lại sức nghe chưa!
Ba tôi vui. Mẹ tôi vui. Nhưng tôi mới là người vui nhất. Tôi đàng hoàng chia tay với những tô canh bí đỏ mà không sợ mẹ tôi thở dài. Dù sao thì cũng cảm ơn mày, cơn ác mộng của tao, nhưng bây giờ xin tạm biệt nhé! Tôi cúi đầu nói thầm với trái bí cuối cùng đang nằm lăn lóc trong góc bếp trước khi vung tay cốc cho nó một phát.
(Trích Hạ đỏ, Nguyễn Nhật Ánh, Nxb Trẻ, 2019)
Thực hiện các yêu cầu từ câu 1 đến câu 5 (trình bày ngắn gọn):
Câu 1. Phương thức biểu đạt chính của truyện là gì?
Câu 2. Xác định ngôi kể trong truyện.
Câu 3. Chủ đề của văn bản là gì?
Câu 4. Xác định từ ngữ địa phương trong câu văn “Bí đỏ nấu với đậu phộng thêm vài cọng rau om, ngon hết biết.”. Tìm một từ ngữ toàn dân tương ứng.
Câu 5. Chi tiết “Thấy mẹ buồn, tôi cũng buồn lây. Nhưng tôi chẳng biết cách nào an ủi mẹ. Tôi đành phải nín thở nuốt trọn một tô canh bí đỏ cho mẹ vui lòng.” gợi cho em suy nghĩ gì về tình cảm của nhân vật tôi dành cho mẹ?
Câu 6. Từ nội dung, thông điệp của văn bản, em hãy viết một đoạn văn ngắn (khoảng 5 – 7 câu) trình bày quan điểm của mình về ý nghĩa của tình cảm gia đình đối với mỗi con người.
Chú chim non út, mặc dù còn nhỏ nhưng rất mạnh mẽ và kiên cường. Sau khi bốn anh chị em bay tán loạn vì lũ trẻ tinh nghịch trèo lên phá tổ, ba con chim đầu đã đi xa, bay đến những nơi xa lạ để kiếm ăn và tìm nơi trú ngụ. Nhưng chú chim út, vẫn chưa bay xa như các anh chị, phải đối mặt với một thử thách lớn trong suốt mùa hè năm đó. Mới đầu, chú cảm thấy cô đơn và hoang mang, nhưng rồi chú nhanh chóng nhận ra rằng, dù không bay xa được như các anh chị, chú vẫn có thể tự mình sống sót. Trong khu vườn nhỏ gần tổ, chú tìm được những cây cỏ, hoa dại và các loại côn trùng nhỏ để làm thức ăn. Chú rất thận trọng, bay từ cành cây này sang cành cây khác, không dám đi quá xa vì sợ gặp phải những nguy hiểm không lường trước. Thỉnh thoảng, khi cảm thấy đói bụng, chú lại nhớ đến hình ảnh của mẹ chim, là người đã dạy cho chú cách tìm thức ăn trong vườn hoa anh đào. Mẹ luôn khuyên chú phải kiên nhẫn, đừng vội vàng mà làm mất đi cơ hội tìm kiếm thức ăn. Những ngày dài trôi qua, chú chim non học được cách nhìn nhận mọi thứ xung quanh bằng đôi mắt tinh tường. Những chiếc lá, những cánh hoa rơi xuống, thậm chí những tiếng động nhỏ xung quanh đều khiến chú trở nên nhạy bén hơn. Chú cũng đã học được cách né tránh các mối nguy hiểm như các loài chim săn mồi hay những cơn mưa bất chợt. Mỗi ngày, chú bay quanh khu vườn và khám phá những khu vực mới. Rồi một ngày, khi trời đã bắt đầu chuyển lạnh, chú nhận thấy mình đã trưởng thành hơn rất nhiều. Chú có thể bay xa hơn, có thể tự mình kiếm ăn và tìm thấy niềm vui trong những điều nhỏ nhặt. Cuối cùng, khi mùa hè kết thúc, chú chim non út cũng đã trở thành một chú chim trưởng thành, tự tin bay vào một thế giới rộng lớn hơn, với đầy những thử thách và cơ hội mới.
Chú chim non út, tuy bé nhỏ và yếu đuối nhất, lại có một trái tim đầy dũng cảm. Sau khi thoát khỏi tổ, chú lạc vào một góc vườn nhỏ, nơi cỏ cây um tùm và ít người qua lại. Ban đầu, chú bối rối không biết tìm thức ăn như thế nào. Những ngày đầu, chú sống nhờ vào những giọt sương sớm đọng trên lá và những quả dại rụng xuống. Một hôm, chú tình cờ gặp một chú sóc tốt bụng. Sóc hướng dẫn chú cách tìm những hạt cây nhỏ dưới lớp lá khô và cách quan sát để tránh kẻ săn mồi. Từ đó, chú chim út dần trở nên tự lập, biết bay nhảy nhẹ nhàng để tìm thức ăn mà không gây chú ý. Mùa hè qua đi, cơn mưa lớn đổ xuống khiến nguồn thức ăn càng khan hiếm hơn. Chú chim non phải bay xa hơn, đôi khi gặp khó khăn và suýt bị cơn gió mạnh cuốn đi. Nhưng sự kiên trì và lòng dũng cảm đã giúp chú vượt qua. Đến cuối mùa hè, chú đã trưởng thành hơn, đôi cánh khỏe mạnh và tinh thần cứng cỏi. Chú không còn là chú chim út yếu ớt ngày nào mà đã sẵn sàng đối mặt với cuộc sống. Nhìn bầu trời rộng lớn, chú biết rằng mùa đông sẽ là thử thách lớn, nhưng với những gì đã học được, chú tin mình có thể vượt qua mọi khó khăn.