(4.0 điểm) Đọc đoạn trích sau:

(1) Mỗi người đều có một ước mơ riêng cho mình. Có những ước mơ nhỏ nhoi như của cô bé bán diêm trong truyện cổ An-đéc-xen: một mái nhà trong đêm đông giá buốt. Cũng có những ước mơ lớn lao làm thay đổi cả thế giới như của tỷ phú Bill Gates. Mơ ước khiến chúng ta trở nên năng động một cách sáng tạo. Nhưng chỉ mơ thôi thì chưa đủ. Ước mơ chỉ trở thành hiện thực khi đi kèm với hành động và nỗ lực thực hiện ước mơ.

[...] 

(2) Ngày bạn thôi mơ mộng là ngày cuộc đời bạn mất hết ý nghĩa. Những người biết ước mơ là những người đang sống cuộc sống của các thiên thần. Ngay cả khi giấc mơ của bạn không bao giờ trọn vẹn, bạn cũng sẽ không phải hối tiếc vì nó. Như Đôn Ki-hô-tê đã nói: “Việc mơ những giấc mơ diệu kỳ là điều tốt nhất một người có thể làm”.

(3) Tôi vẫn tin vào những câu chuyện cổ tích – nơi mà lòng kiên nhẫn, ý chí bền bỉ sẽ được đền đáp [...]. 

(Quà tặng cuộc sống, Thu Quỳnh và Hạnh Nguyên dịch, NXB Tổng hợp thành phố Hồ Chí Minh, 2016, tr.56 – 57)

Thực hiện các yêu cầu:  

Câu 1. Chỉ ra luận điểm có trong đoạn văn (2).

Câu 2. Xác định thành phần biệt lập của câu văn in đậm.

Câu 3. Trình bày cách hiểu của anh/ chị về quan điểm: Những người biết ước mơ là những người đang sống cuộc sống của các thiên thần.

Câu 4. Nêu tác dụng của những bằng chứng được sử dụng trong đoạn trích.

Câu 5. Hãy chia sẻ về những việc anh/chị đã làm để biến ước mơ thành hiện thực. (Trình bày trong khoảng 5 – 7 dòng)

Câu 1 (2,0 điểm)

Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) ghi lại cảm nghĩ của em về bài thơ Khúc ru cánh đồng của tác giả Trần Thị Ngọc Mai ở phần Đọc hiểu.

Câu 2 (4,0 điểm)

Hiện nay, có một bộ phận không nhỏ học sinh ngại giao tiếp đối mặt. Em hãy viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) đề xuất những giải pháp phù hợp để khắc phục tình trạng trên.

Đọc bài thơ sau và thực hiện các yêu cầu:

KHÚC RU CÁNH ĐỒNG

Trần Thị Ngọc Mai

À ơi… cánh đồng mùa cấy

Con cò lầm lũi thấp – cao

Tay mẹ nhịp nhàng khâu đất

Nắng xiên lá mạ, mưa rào…

À ơi… cánh đồng mùa gặt

Dáng lúa đánh võng lời ru

Dáng mẹ nặng cong tay hái

Cánh cò nghiêng nghiêng lưng gầy…

À ơi… cánh đồng mùa lũ

Cò con ăn mép bờ cong

Tay cha xoăn xoăn chùm lưới

Cá tôm chạng vạng ánh đèn…

À ơi… cánh đồng quê tôi

Thánh thót mồ hôi trưa – mẹ

Dập bầm bước chân đêm – cha

Rạ rơm đan mùa xào xạc…

À ơi… ơi à…

(Trần Thị Ngọc Mai, in trong Giọt thời gian, NXB Hội Nhà văn, 2018, tr. 16-17)

* Chú thích:

   Trần Thị Ngọc Mai sinh năm 1979 tại Hà Tĩnh, hiện là giáo viên THCS, hội viên Hội Văn học nghệ thuật Hà Tĩnh; đã xuất bản 2 tập thơ: Giọt thời gian, Nơi bình yên của bão. Bài thơ Khúc ru cánh đồng đã ghi lại những cảm xúc suy nghĩ về hình ảnh cha và mẹ vất vả lao động trên cánh đồng.

Câu 1 (0,5 điểm). Xác định thể thơ trong bài thơ trên.

Câu 2 (0,5 điểm). Ghi lại những từ ngữ thể hiện sự vất vả của người cha, người mẹ được sử dụng trong bài thơ.

Câu 3 (1,0 điểm). Chỉ ra và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ ẩn dụ được sử dụng trong hai dòng thơ sau:

Dáng mẹ nặng cong tay hái

Cánh cò nghiêng nghiêng lưng gầy...

Câu 4 (1,0 điểm). Nêu ý nghĩa của hình ảnh mồ hôi trưa, bước chân đêm trong năm dòng thơ cuối.

Câu 5 (1,0 điểm). Qua bài thơ, em hãy rút ra bài học cho bản thân.

Câu 1 (2,0 điểm)

Em hãy viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) phân tích đoạn thơ được in đậm trong phần Đọc hiểu.

Câu 2 (4,0 điểm)

Thỉnh thoảng, một số câu chuyện của lịch sử, quá khứ dân tộc, được người lớn kể lại khiến các bạn trẻ thấy xa lạ, khó hình dung, thấu hiểu. Nhưng thực ra, mỗi câu chuyện đều mang theo bao bài học ý nghĩa, là hành trang quý giá cho tuổi trẻ trưởng thành.

Em hãy viết bài văn nghị luận bàn về cách thức để lan toả giá trị quá khứ của dân tộc qua những câu chuyện lịch sử cho thế hệ trẻ ngày nay.

Đọc văn bản:

PHỐ XƯA

Ông ơi vì sao

Mỗi lần lên phố

Đứng trước nhà cổ

Dừng chân thật lâu

Bức tường phai màu

Ban công gỉ sét

Cửa gỗ kẽo kẹt

Mái ngói xô nghiêng

Ông cười thật hiền

Phố xưa nhà cũ

Thời gian nhắn nhủ

Ký ức đã qua

Ông nhớ ngôi nhà

Nhớ từng góc phố

Tháng năm gian khổ

Lắng đọng bình yên

Phố kể chuyện riêng

Nhiều thương nhiều nhớ

Gần như hơi thở

Nhẹ nhõm tiếng chim

Ông đứng lặng im

Ngắm ngôi nhà cũ

Còn cháu chăm chú

Ngắm ông ngày xưa.

(Bay qua Hồ Gươm, Huỳnh Mai Liên, NXB Hội Nhà văn, 2024, tr.32-33)

Thực hiện các yêu cầu (trình bày ngắn gọn):

Câu 1 (0,5 điểm). Xác định nhân vật trữ tình trong bài thơ.

Câu 2 (0,5 điểm). Chỉ ra những câu thơ nhân vật trữ tình miêu tả ngôi nhà cổ trên phố.

Câu 3 (1,0 điểm). Phân tích hiệu quả thẩm mĩ của biện pháp tu từ trong hai câu thơ:

Thời gian nhắn nhủ

Ký ức đã qua.

Câu 4 (1,0 điểm). Theo em, vì sao người cháu lại chăm chú “Ngắm ông ngày xưa”?

Câu 5 (1,0 điểm). Từ nội dung bài thơ, theo em thế hệ trẻ ngày nay cần có cách ứng xử như thế nào với quá khứ của dân tộc? (trình bày khoảng 5 – 6 dòng).

Câu 1 (2,0 điểm).

Thời đại công nghệ số, hiện tượng thiếu kết nối giữa các thành viên trong gia đình, đặc biệt là giới trẻ, đang trở thành một vấn đề đáng báo động.

Em hãy viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) đề xuất 01 giải pháp góp phần khắc phục hiện tượng trên.

Câu 2 (4,0 điểm). Viết bài văn (khoảng 600 chữ) phân tích hình ảnh người thầy trong đoạn thơ:

Mỗi nghề có một lời ru

Dở hay thầy cũng chọn ra khúc này

Lời ru của gió màu mây

Con sông của mẹ đường cày của cha

Bắt đầu cái tuổi lên ba

Thầy ru điệp khúc quê nhà cho em

Yêu rồi cũng nhớ yêu thêm

Tình yêu chẳng có bậc thềm cuối đâu!

Thầy không ra đủ nghìn câu

Biết con chữ cũng đứng sau cuộc đời

Tuổi thơ em có một thời

Ước mơ thì rộng như trời, ngàn năm...

(Trích Lời ru của thầy – Đoàn Vị Thượng, thivien.net, 11/12/2015)

Đọc đoạn trích sau:

Bất thần mà đất trời rung chuyển. Rất nhiều người ở TP. HCM, Hà Nội chiều qua (28/3) đã nhanh chóng nhận ra mình không phải bị choáng váng hay rối loạn tiền đình mà sự rung chuyển cảm thấy được này chính xác là dư chấn của một cơn động đất…

[...] Thì ra, chẳng phải đất đá thì không biết nói năng, không biết vận động mà một khi đất đá lên tiếng, con người chỉ còn cách im lặng mà thầm cầu nguyện trong lòng.

Thì ra, đất nước Việt Nam mà trước đây, đôi khi chúng ta đã tự an ủi còn nghèo, cực nhưng lại là nơi được ưu đãi, được chở che khỏi những thảm họa không bề chống đỡ dù có nằm bên rìa vành đai núi lửa Thái Bình Dương.

Thì ra, hàng ngàn ki-lô-mét không phải xa mà là rất gần để chúng ta biết biên giới chỉ là những lằn ranh trên bản đồ do con người đặt ra, còn với thiên nhiên thì chỉ là một, với nỗi đau cũng chỉ là một.

Thì ra, những còn – mất trong đời thật sự có thể là chớp mắt và cuộc sống với bao nhiêu sắc màu, cảm xúc mỗi ngày thật sự là món quà kỳ diệu được ban cho... Và động đất vẫn là một bí ẩn chưa thể dự báo trước để có đủ thời gian chuẩn bị ứng phó.

Cơn địa chấn đi qua, để lại những đổ vỡ mà con người sẽ xây dựng lại, để lại những câu chuyện mà con người sẽ kể lại, để lại những ngày mà con người sẽ biết sống sao cho tốt đẹp hơn.

(Theo báo Tuổi trẻ online, Động đất ở Myanmar: Cơn địa chấn đi qua – Phạm Vũ, ngày 29/03/2025)

Thực hiện các yêu cầu (trình bày ngắn gọn):

Câu 1 (0,5 điểm). Đoạn trích đề cập đến hiện tượng gì vào chiều ngày 28/3 ở TP. HCM, Hà Nội?

Câu 2 (0,5 điểm). Những từ ngữ nào diễn tả trạng thái và cảm xúc của con người khi đất đá lên tiếng trong câu văn sau?

Thì ra, chẳng phải đất đá thì không biết nói năng, không biết vận động mà một khi đất đá lên tiếng, con người chỉ còn cách im lặng mà thầm cầu nguyện trong lòng.

Câu 3 (1,0 điểm). Nội dung chính của đoạn trích trên là gì?

Câu 4 (1,0 điểm). Câu văn sau giúp em hiểu gì về tình cảm và thái độ của tác giả đối với cuộc sống?

Thì ra, những còn – mất trong đời thật sự có thể là chớp mắt và cuộc sống với bao nhiêu sắc màu, cảm xúc mỗi ngày thật sự là món quà kỳ diệu được ban cho…

Câu 5 (1,0 điểm). Qua suy ngẫm của tác giả về mối quan hệ giữa thiên nhiên và con người, em rút ra bài học gì về lẽ sống? (trình bày trong khoảng 5 – 7 dòng)