Hãy nhập câu hỏi của bạn vào đây, nếu là tài khoản VIP, bạn sẽ được ưu tiên trả lời.
Tham khảo: Một số bài học kinh nghiệm từ cuộc cải cách của vua Lê Thánh Tông có thể vận dụng, kế thừa trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước hiện nay:
- Trên lĩnh vực chính trị:
+ Thực hiện nguyên tắc “trên dưới liên kết hiệp đồng, trong ngoài kiềm chế lẫn nhau” trong hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước;
+ Thực hiện nguyên tắc “chức vụ và trách nhiệm nghiêm minh, quyền lợi và nghĩa vụ tương xứng”;
+ Quản lý nhà nước bằng pháp luật, đề cao pháp luật;
+ Tuyển chọn cán bộ, công chức nhà nước một cách công khai, minh bạch;
+ Tăng cường công tác giám sát, đánh giá năng lực của cán bộ, công chức nhà nước.
+ Kiên quyết đấu tranh phòng, chống tham nhũng, làm trong sạch bộ máy nhà nước;
- Trên lĩnh vực văn hóa - giáo dục: chú trọng phát triển giáo dục và trọng dụng nhân tài.
Tham khảo!!!
Bối cảnh: Dưới thời vua Gia Long và những năm đầu thời Minh Mạng, bộ máy hành chính nhà nước còn chưa hoàn chỉnh, bộc lộ nhiều hạn chế. Trong bối cảnh đó, vua Minh Mạng đã tiến hành nhiều biện pháp cải cách để tập trung quyền lực và hoàn thiện bộ máy nhà nước.
Tham khảo: Cuối thế kỉ XIV, Đại Việt lâm vào khủng hoảng trầm trọng trên các lĩnh vực kinh tế - chính trị - xã hội.
- Về kinh tế:
+ Từ nửa sau thế kỉ XIV, nhà nước không còn quan tâm đến sản xuất nông nghiệp, không chăm lo tu sửa, bảo vệ đê điều, các công trình thuỷ lợi,.... nên nhiều năm bị mất mùa, đói kém.
+ Vương hầu, quý tộc, địa chủ nắm trong tay nhiều ruộng đất khiến ruộng đất của nông dân bị thu hẹp, đời sống bấp bênh, khổ cực.
- Về xã hội:
+ Nhiều nông dân phải bán ruộng đất, vợ, con cho các quý tộc, địa chủ giàu có và bị biến thành nô tì.
+ Mâu thuẫn giữa nông dân nghèo, nô tì với giai cấp thống trị trở nên gay gắt. Các cuộc khởi nghĩa của nông dân và nô tì đã nổ ra như: khởi nghĩa Ngô Bệ (Hải Dương), khởi nghĩa Phạm Sư Ôn (Hà Nội),...
- Về chính trị:
+ Vua và tầng lớp quý tộc, quan lại nhà Trần ngày càng sa vào những thú ăn chơi, hưởng lạc. Trong triều, trung thần thì ít mà kẻ gian nịnh, cơ hội thì nhiều.
+ Xung đột, chiến tranh giữa Chămpa với Đại Việt kéo dài gây tổn thất nặng nề. Ở phía bắc, nhà Minh gây sức ép, hạch sách đòi cống nạp, đe doạ xâm lược.
=> Yêu cầu khách quan đặt ra cho Đại Việt lúc này là phải giải quyết khủng hoảng kinh tế - xã hội, thủ tiêu những yếu tố cát cứ của quý tộc nhà Trần, xây dựng, củng cố đất nước về mọi mặt.
Tham khảo!!!
Bối cảnh: Đến giữa thế kỉ XV, tình hình kinh tế - xã hội Đại Việt đã phục hồi và phát triển, đời sống nhân dân ổn định. Tuy nhiên, bộ máy hành chính nhà nước bắt đầu bộc lộ một số hạn chế => trong bối cảnh đó, sau khi lên ngôi, vua Lê Thánh Tông đã từng bước tiến hành cải cách nhằm tăng cường quyền lực của hoàng đế và bộ máy nhà nước.
Tham khảo:
♦ Từ cuối thế kỉ XIV, nhà Trần lâm vào tình trạng khủng hoảng, suy yếu nghiêm trọng tên tất cả các lĩnh vực: kinh tế - xã hội và chính trị:
- Về kinh tế - xã hội
+ Từ nửa sau thế kỉ XIV, nhà nước không còn quan tâm đến sản xuất nông nghiệp, không chăm lo tu sửa, bảo vệ đê điều, các công trình thuỷ lợi,.... nên nhiều năm bị mất mùa, đói kém.
+ Vương hầu, quý tộc, địa chủ nắm trong tay nhiều ruộng đất khiến ruộng đất của nông dân bị thu hẹp, đời sống bấp bênh, khổ cực.
+ Nhiều nông dân phải bán ruộng đất, vợ, con cho các quý tộc, địa chủ giàu có và bị biến thành nô tì.
+ Mâu thuẫn giữa nông dân nghèo, nô tì với giai cấp thống trị trở nên gay gắt. Các cuộc khởi nghĩa của nông dân và nô tì đã nổ ra như: khởi nghĩa Ngô Bệ (Hải Dương), khởi nghĩa Phạm Sư Ôn (Hà Nội),...
- Về chính trị:
+ Vua và tầng lớp quý tộc, quan lại nhà Trần ngày càng sa vào những thú ăn chơi, hưởng lạc. Trong triều, trung thần thì ít mà kẻ gian nịnh, cơ hội thì nhiều.
+ Triều Trần suy yếu đến mức không còn khả năng bảo vệ sự an toàn của đất nước, bất lực trước các cuộc tấn công của Chămpa và những yêu sách ngang ngược của nhà Minh (Trung Quốc).
=> Trong bối cảnh đó, Hồ Quý Ly - một quý tộc thuộc dòng họ ngoại của nhà Trần từng bước thâu tóm quyền lực, buộc vua Trần nhường ngôi, lập ra triều Hồ (1400).
Tham khảo!!!
- Về chính trị: từ năm 1358, sau khi Thượng hoàng Trần Minh Tông qua đời, triều Trần nhanh chóng khủng hoảng, suy yếu.
+ Vua Trần Dụ Tông ngày càng sa vào ăn chơi, hưởng lạc. Triều chính bị gian thần lũng đoạn. Việc nước không còn được quan tâm.
+ Tầng lớp quý tộc Trần cũng suy thoái, không còn giữ kỉ cương, phép nước.
+ Ở phía nam, từ nửa sau thế kỉ XIV, Chiêm Thành liên tục đưa quân tấn công Đại Việt. Ở phía bắc, từ sau khi thành lập, nhà Minh thường xuyên yêu cầu Đại Việt cống nộp thầy thuốc, giống cây, lương thực, voi, ngựa,... Quan hệ giữa Đại Việt và nhà Minh ngày càng xấu đi.
- Về kinh tế - xã hội:
+ Từ những năm 40 của thế kỉ XIV, các hiện tượng hạn hán, bão, lụt, vỡ đê,... xảy ra ở nhiều địa phương trên cả nước. Mất mùa, đói kém diễn ra thường xuyên.
+ Quý tộc, quan lại, địa chủ tìm cách chiếm đoạt ruộng đất trên quy mô lớn. Ruộng đất công ngày càng bị thu hẹp.
+ Cũng từ những năm 40 của thế kỉ XIV, các cuộc khởi nghĩa của nông dân và nô tì diễn ra liên tục ở nhiều vùng miền. Tiêu biểu như: cuộc khởi nghĩa của Ngô Bệ ở Hải Dương và các vùng lân cận (1344 - 1360), cuộc khởi nghĩa của nhà sư Phạm Sư Ôn ở Quốc Oai (1390),...
=> Trong bối cảnh đó, từ năm 1371, nhờ được vua Trần Nghệ Tông tin dùng, Hồ Quý Ly trở thành một đại thần của triều Trần và từng bước đề xuất, tiến hành những cải cách lớn trên nhiều lĩnh vực. Sau khi thành lập (1400), triều Hồ tiếp tục thực hiện các chính sách cải cách cho đến khi quân Minh xâm lược (1406).
- Những điểm tiến bộ của bộ luật Hồng Đức được thể hiện qua đoạn Tư liệu 1 là:
+ Bảo vệ quyền lợi của người phụ nữ.
+ Bảo vệ sản xuất nông nghiệp.
Bộ “Quốc triều hình luật” (còn gọi là “Bộ luật Hồng Đức” hoặc “Lê triều hình luật”) được ban hành dưới triều Lê Thánh Tông năm 1483. Văn bản gốc của Bộ luật này hiện nay không còn. Bản “Quốc triều hình luật” được giữ lại cho đến ngày nay đã được các vua thời Lê mạt bổ sung ít nhiều, ban hành năm 1777 (Cảnh Hưng thứ 38). Bộ Quốc triều hình luật bao gồm 6 quyển, 722 điều:
+ Quyển 1 có 2 chương: Danh lệ (49 điều), Cấm vệ (47 điều)
+ Quyển 2 có 2 chương: Vi chế (144 điều), Quân chính (43 điều)
+ Quyển 3 có 3 chương: Hộ hôn (58 điều), Điền sản (59 điều), Thông gian (10 điều)
+ Quyển 4 có 2 chương: Đạo tặc (54 điều), Đấu tụng (50 điều)
+ Quyển 5 có 2 chương: Trá nguỵ (38 điều), Tạp luật (92 điều)
+ Quyển 6 có 2 chương: Bộ vong (13 điều), Đoản ngục (65 điều)1. “Quốc triều hình luật” là một bộ luật có tính chất tổng hợp, phạm vi điều chỉnh rất rộng và được xây dựng dưới dạng hình sự, áp dụng chế tài hình luật. Các nhà nghiên cứu thường chia nội dung của nó thành: luật Hình, luật Dân sự, luật Hôn nhân gia đình và luật Tố tụng. Vai trò: bảo vệ quyền lợi cho giai cấp phong kiến, quyền lợi của nhân dân, sức kéo trong nông nghiệp... Ngoài ra, bộ luật này còn có nhiều điểm tiến bộ như bảo vệ quyền lợi của người phụ nữ
*Hoàn cảnh ra đời:
Trong thế kỷ XV, sau nhiều biến động lịch sử, Đại Việt bước vào kỷ nguyên phục hưng dưới thời nhà Lê sơ. Đặc biệt, thời kỳ trị vì của Lê Thánh Tông (1460–1497) là đỉnh cao của sự ổn định, phát triển kinh tế và văn hóa lớn mạnh.
Tuy nhiên, xã hội Đại Việt cũng đối mặt với hàng loạt thách thức: dung hòa giữa quản lý tập trung với bảo vệ quyền lợi người dân, chống lạm quyền, giữ vững ổn định nội bộ và nâng cao tầm ảnh hưởng quốc tế. Để đạt được điều đó, cần một bộ luật vững chắc, phản ánh thực tiễn, vừa mang tinh thần dân tộc, vừa kế thừa giá trị tinh hoa vạn vật.
Vai trò:
- Luật Hồng Đức đánh dấu bước tiến lớn trong bảo vệ quyền lợi nông dân, phụ nữ, trẻ em, hạn chế đặc quyền quan lại, tạo nền tảng cho pháp quyền công bằng hơn. Bộ luật cũng đặt ra các quy tắc về kế thừa tài sản, chế độ hôn nhân một vợ một chồng, bảo vệ quyền tự do sản xuất, khuyến khích học tập, đề cao vai trò gia đình. - Nhiều nguyên lý hiện đại xuất hiện từ Luật Hồng Đức: bảo vệ tài sản cá nhân, chống bạo hành gia đình, xử nghiêm tham nhũng, đề cao quyền phụ nữ trong thừa kế và tố tụng, minh bạch hóa bộ máy hành chính.
- Luật Hồng Đức là bộ luật được ban hành dưới triều đại nào? – Đây không chỉ là biểu tượng của một giai đoạn vàng son, mà còn đặt nền tảng cho thể chế nhà nước pháp quyền ở Việt Nam. Luật Hồng Đức là minh chứng cho việc xã hội muốn phát triển bền vững phải có luật pháp minh bạch, thực tế, hợp lý. + Chính trị: Củng cố quyền lực trung ương, đưa mọi hoạt động triều đình và dân sự vào khuôn khổ rõ ràng. + Văn hóa: Lưu giữ giá trị truyền thống, dung hòa tinh thần Nho giáo với thực tiễn, nêu cao đạo lý, nhân nghĩa, hiếu thảo, bao dung. + Xã hội: Giảm thói cường quyền, nâng vai trò phụ nữ, thắt chặt liên kết gia đình, đảm bảo quyền của cá nhân trong xã hội phong kiến.
- Luật Hồng Đức là “di sản tinh thần” của dân tộc Việt Nam, để lại dấu ấn sâu sắc không chỉ trong các triều đại tiếp nối như Tây Sơn, Nguyễn mà còn in dấu trong hệ thống luật pháp hiện đại. Khái niệm “người dân là gốc”, “phụ nữ có quyền thừa kế”, “bảo vệ trẻ em”, “xử nghiêm tội ác” đến hôm nay vẫn còn giá trị thực tiễn.
- Sinh viên luật, học sinh THPT, giáo viên, nhà nghiên cứu thường xuyên tham gia diễn giải, phân tích, tái hiện các quy định của Luật Hồng Đức. Lịch Sử – Văn Hóa tự hào là đơn vị tổ chức hàng chục hội thảo, talkshow “Luật Hồng Đức với thời đại mới” mỗi năm – kết nối di sản xưa với cuộc sống hiện đại.