I. Yêu cầu đối với bài văn nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm kí
1. Khái niệm
2. Yêu cầu
- Để viết bài nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm văn học, chúng ta cần lưu ý:
+ Xác định mục đích so sánh, đánh giá: Việc so sánh không phải để hướng tới mục đích xem tác phẩm nào có giá trị hơn tác phẩm nào mà để nhận ra những khác biệt, sự đa dạng trong cách nhìn và cảm thụ về đời sống; so sánh để làm rõ vấn đề văn học có trong tác phẩm.
+ Xác định nội dung, tiêu chí so sánh.
+ Đảm bảo cấu trúc chhung của một bài nghị luận văn học, tính chính xác của các dẫn chứng, tính chặt chẽ của các lập luận và tính hình tượng, biểu cảm của ngôn ngữ,...
3. Các bước thực hiện
II. Phân tích bài viết tham khảo
Bài tập: Hãy so sánh nghệ thuật trần thuật của các tác giả qua hai đoạn trích "Nhật kí Đặng Thùy Trâm" (Đặng Thùy Trâm) và "Một lít nước mắt" (Ki-tô A-ya)
* Về người kể chuyện, sự việc được kể và trải nghiệm của hai tác giả:
=> Điểm giống và khác nhau trong công việc, quan hệ xã hội, tâm trạng, tình cảm, ước mơ và lẽ sống của hai tác giả là:
| Đặng Thùy Trâm | Cô gái A-ya |
Giống nhau | Những cô gái trẻ, có hoàn cảnh sống đặc biệt và có đời sống tình cảm gắn bó sâu sắc với gia đình |
Khác nhau | Nữ bác sĩ tại nơi tuyến đầu chống giặc, luôn nhiệt huyết, tận tâm với công việc khám chữa bệnh và lên lớp giảng dạy. | Cô gái trẻ đang chịu đựng căn bệnh hiểm nghèo, chứng kiến bản thân mình ngày một tồi tệ hơn. |
Hăng hái, lạc quan, dũng cảm và sống hết mình vì lí tưởng. | Tâm trạng mệt mỏi, đau khổ và chán chường. |
Khát khao đánh thắng được giặc Mỹ, giành lại độc lập, tự do cho dân tộc. | Ước mơ có cuộc sống bình thường như bao học sinh khác. |
* Về thủ pháp trần thuật kết hợp giữa kể chuyện với miêu tả, nghị luận và trữ tình:
| Văn bản Nhật kí Đặng Thùy Trâm | Văn bản Một lít nước mắt |
Giống nhau | Góp phần khắc họa chân thực tính cách, cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật chính trong hai tác phẩm. |
Khác nhau | Thủ pháp miêu tả, trần thuật khắc họa rõ nét hơn khung cảnh chiến trường ác liệt, tái hiện sự cống hiến không ngừng nghỉ của những người trẻ thời chống Mỹ. | Thủ pháp miêu tả, trần thuật đã tái hiện chân thực những ngày tháng chống chọi với bệnh tật của A-ya vô cùng khó khăn, đau khổ. |
Thủ pháp nghị luận và trữ tình lại góp phần thể hiện sâu sắc quan điểm, suy ngẫm, cảm nhận của nữ bác sĩ Đặng Thùy Trâm về lẽ sống đẹp, tinh thần cống hiến của con người nơi tuyến đầu chống giặc. | Thủ pháp trữ tình, nghị luận lại khắc họa rõ nét tâm trạng, những suy ngẫm của A-ya về những ngày tháng ấy, về chính bản thân cô và về sự đau lòng của người mẹ dành cho cô. |
* Nhận xét, đánh giá về lời trần thuật và hiệu quả của thủ pháp trần thuật kết hợp với miêu tả, nghị luận, trữ tình của hai tác giả:
