Ứng dụng công nghệ di truyền vào đời sống SVIP

1. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ DI TRUYỀN

➢ Ứng dụng công nghệ di truyền trong nông nghiệp

Trong nông nghiệp, con người sử dụng công nghệ di truyền để tạo cây trồng và vật nuôi biến đổi gene mang các đặc tính mong muốn về chất lượng, năng suất, khả năng chống chịu,...

Ngoài ra, con người còn ứng dụng công nghệ di truyền trên vi sinh vật để sản xuất thuốc trừ sâu, thuốc chữa bệnh, cải tạo đất, làm sạch chuồng trại,...

- Cách tiến hành: Sử dụng plasmid như một thể truyền (vector) để cài gene đích (gene quy định tính trạng mong muốn) vào hệ gene của cây.

Công nghệ tạo giống cây trồng biến đổi gene

- Ví dụ:

+ Giống ngô Bt chuyển gene từ vi khuẩn có khả năng kháng sâu bệnh.

+ Giống "lúa vàng" chuyển gene tổng hợp tiền chất của vitamin A.

+ Cá huỳnh quang chuyển gene làm cá cảnh.

+ Sữa dê chuyển gene chứa protein chữa bệnh máu khó đông ở người.

➢ Ứng dụng công nghệ di truyền trong y học, pháp y

Trong y tế, con người sử dụng công nghệ di truyền để sản xuất thuốc, vaccine,... và điều trị bệnh di truyền.

- Sử dụng công nghệ di truyền để tạo ra các dòng tế bào sinh vật biến đổi gene (ví dụ như vi khuẩn), từ đó sản xuất các protein hoặc RNA làm thuốc, vaccine,...

- Phân tích DNA để phát hiện gene gây bệnh, tầm soát ung thư.

- Sử dụng công nghệ di truyền để đưa gene lành vào tế bào, thay thế cho gene gây bệnh (liệu pháp gene).

- Ví dụ:

+ Tạo vaccine mRNA phòng bệnh COVID-19, vaccine phòng bệnh viêm gan B,...

+ Vi khuẩn mang gene tổng hợp hormone insulin, giúp điều trị bệnh tiểu đường.

Trong pháp y, con người sử dụng công nghệ di truyền để phân tích DNA, giúp xác định danh tính, xác định huyết thống hay cung cấp thông tin trong điều tra tội phạm.

Phân tích DNA của nạn nhân và các nghi phạm để tìm ra thủ phạm

Phân tích DNA của các hài cốt liệt sĩ để xác định danh tính

➢ Ứng dụng công nghệ di truyền trong làm sạch môi trường

Trong làm sạch môi trường, con người sử dụng công nghệ di truyền để tạo ra các sinh vật biến đổi gene có khả năng xử lí ô nhiễm môi trường.

- Các sinh vật biến đổi gene thường được sử dụng là vi sinh vật.

- Ví dụ: Sử dụng vi khuẩn mang gene tổng hợp enzyme phân giải xăng, dầu trên biển; phân giải rác hữu cơ, kim loại nặng, thuốc trừ sâu,...

Vi sinh vật biến đổi gene có khả năng phân huỷ dầu mỏ

➢ Ứng dụng công nghệ di truyền trong an toàn sinh học

Trong an toàn sinh học, con người sử dụng công nghệ di truyền để nhanh chóng xác định và loại bỏ được các tác nhân sinh học nguy hiểm.

- An toàn sinh học là các biện pháp quản lí để ngăn chặn việc sử dụng sai mục đích, làm thất thoát các tác nhân sinh học nguy hiểm ra ngoài tự nhiên → giúp bảo đảm an toàn đối với sinh vật và môi trường.

- Một số tác nhân sinh học nguy hiểm: Vi khuẩn gây ngộ độc thực phẩm, vũ khí sinh học chứa vi khuẩn, virus độc,...

- Ví dụ về ứng dụng của công nghệ di truyền trong an toàn sinh học: Dùng kĩ thuật phân tích DNA để công bố nhanh trình tự gene của virus SARS, giúp nhanh chóng sản xuất vaccine phòng bệnh.

Vaccine phòng chống COVID-19

2. ĐẠO ĐỨC SINH HỌC TRONG NGHIÊN CỨU VÀ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ DI TRUYỀN

Công nghệ di truyền mang lại nhiều lợi ích cho con người nhưng cũng làm phát sinh một số vấn đề liên quan đến đạo đức sinh học.

- Ví dụ:

Cừu Dolly

- Một số nguyên tắc đạo đức sinh học:

+ Không tạo ra sinh vật biến đổi gene gây nguy hiểm cho con người và môi trường.

+ Có biện pháp đề phòng rủi ro.

+ Giảm thiểu sự đau đớn đến mức tối thiểu khi nghiên cứu trên động vật.