I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
2. Tác phẩm
− Thể loại: Văn nghị luận.
− Phương thức biểu đạt chính:
− Hoàn cảnh ra đời: Sau khi quân Đồng minh giành thắng lợi vào năm 1945, Nhật Bản tuyên bố đầu hàng. Lợi dụng tình hình, quân đội Quốc dân đảng Trung Quốc (được Mỹ hậu thuẫn) kéo vào miền Bắc, còn quân Anh (hậu thuẫn là lính viễn chinh Pháp) vào miền Nam. Thực dân Pháp nuôi tham vọng quay trở lại xâm chiếm nước ta, tuyên bố rằng Đông Dương vốn là đất “bảo hộ” của Pháp bị Nhật chiếm giữ, nay Nhật đã đầu hàng, Pháp – với tư cách thành viên phe Đồng minh – có quyền thu hồi lại. Bản Tuyên ngôn Độc lập ra đời đã kiên quyết bác bỏ luận điệu ấy, khẳng định chủ quyền chính đáng của dân tộc Việt Nam.
− Đối tượng hướng đến:
− Mục đích: Tuyên bố với thế giới về quyền độc lập dân tộc và lòng quyết tâm giữ vững nền độc lập: "Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thực đã thành một nước tự do và độc lập. Toàn thể dân Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mệnh và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.".
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Luận đề, luận điểm, lí lẽ, bằng chứng
a. Luận đề:
b. Luận điểm, lí lẽ, bằng chứng:
Để phát triển luận đề, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đưa ra những luận điểm, lí lẽ, bằng chứng sau:
Luận điểm | Lí lẽ | Bằng chứng |
Chứng minh suốt hơn 80 năm thực dân Pháp đã tước quyền độc lập, tự do của dân tộc Việt Nam trên mọi phương diện cuộc sống. | − Tất cả mọi người sinh ra trên thế giới, cũng như tất cả các dân tộc đều bình đẳng ở quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc. − Ai cũng phải được tự do và bình đẳng về quyền lợi. − Pháp đã tước quyền tự do của dân tộc ta trên mọi phương diện. | − Trích dẫn lời khẳng định trong bản Tuyên ngôn Độc lập năm 1776 của Mỹ: "Tất cả mọi người đều sinh ra bình đẳng ... hạnh phúc". − Trích dẫn lời khẳng định trong bản Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Cách mạng Pháp năm 1791. − Tác giả kể ra những tội ác của giặc như: Xây dựng nhiều nhà tù hơn trường học, ràng buộc dư luận, thi hành chính sách ngu dân, bóc lột dân ta đến tận xương tủy, giữ độc quyền in giấy bạc,... |
Từ mùa thu năm 1940, nước ta đã thành thuộc địa của Nhật, chứ không thuộc quyền kiểm soát của Pháp. | − Pháp đầu hàng, rước Nhật vào nước ta năm 1940, khiến dân ta rơi vào cảnh "một cổ hai tròng", khổ cực vô cùng. − Dân tộc ta đã lấy lại đất nước từ tay Nhật, chứ không phải tay Pháp. | − Nhật tước khí giới của Pháp khiến bọn thực dân buộc phải bỏ chạy hoặc đầu hàng. − Hai triệu đồng bào ta bị chết đói. − Pháp ngó lơ lời kêu gọi của Việt Minh đứng lên chống Nhật, đã vậy còn đàn áp Việt Minh hơn trước. − Nhiều tù binh chính trị của ta bị Pháp giết khi chúng thua chạy. − "Pháp chạy, Nhật hàng, vua Bảo Đại thoái vị. Dân ta đã đánh đổ các xiềng xích... chế độ Dân chủ Cộng hòa.". |
c. Nhận xét
