I. VỀ TÁC GIẢ
1. Vài nét về tiểu sử
2. Quan điểm sáng tác văn học
- Coi trọng đối tượng, mục đích, nội dung tư tưởng, hình thức nghệ thuật của sáng tác văn chương.
- Coi trọng vai trò của văn chương đối với sự nghiệp cách mạng và đời sống con người.
- Quan niệm văn học nghệ thuật là vũ khí đấu tranh cách mạng. Làm thơ, viết văn cũng là hành động cách mạng.
- Khi đặt bút viết cần xác định rõ đối tượng người đọc, mục đích sáng tác, lựa chọn nội dung và hình thức nghệ thuật.
3. Di sản văn học
Bên cạnh sự nghiệp cách mạng vĩ đại, với tâm hồn mang cốt cách Việt Nam, Hồ Chí Minh đã để lại một di sản văn học có giá trị lớn lao về nội dung tư tưởng lẫn hình thức nghệ thuật. Sự nghiệp văn học của Người bao gồm:
- Văn chính luận
+ Nội dung: Ngòi bút chính luận phục vụ cho những mục đích đấu tranh chính trị qua những chặng đường lịch sử cách mạng.
+ Nghệ thuật: Mẫu mực về hình thức, lời văn chặt chẽ, súc tích, lập luận sắc sảo, giàu sức thuyết phục.
+Tác phẩm tiêu biểu: Bản án chế độ thực dân Pháp (1925, tiếng Pháp), Tuyên ngôn Độc lập (1945), Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến (1946), Không có gì quý hơn độc lập, tự do (1966), Di chúc (1969).
- Truyện và kí
+ Nội dung: Tập trung phê phán bản chất tàn bạo, xảo trá của chế độ thực dân và phong kiến tay sai; đề cao tấm lòng yêu nước và cách mạng của nhân dân.
+ Nghệ thuật: Tự sự linh hoạt, độc đáo; ngòi bút châm biếm sâu sắc, giàu tính chiến đấu vừa tươi tắn vừa hóm hỉnh; tư liệu phong phú, giàu sức thuyết phục.
+ Tác phẩm tiêu biểu: Lời than vãn của bà Trưng Trắc (1922), Con người biết mùi hun khói (1922), Vi hành (1923), Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu (1925), Nhật kí chìm tàu (1931)...
* Thơ ca
Đây là lĩnh vực sáng tạo nổi bật nhất trong sự nghiệp văn chương của Hồ Chí Minh và mang lại nhiều đóng góp quan trọng cho nền văn học hiện đại Việt Nam.
- Nội dung:
+ Tố cáo chế độ nhà tù Quốc dân đảng và là bức chân dung tự họa về con người tinh thần (Tập thơ chữ Hán - Ngục trung nhật kí)
+ Thể hiện tấm lòng yêu nước và ngợi ca sức mạnh quân dân trong kháng chiến.
+ Hình ảnh nhân vật trữ tình mang nặng “nỗi nước nhà” mà phong thái vẫn ung dung, tâm hồn hòa hợp với thiên nhiên.
- Tác phẩm tiêu biểu: Với gần 250 bài thơ có giá trị được tuyển chọn và in trong các tập Nhật ký trong tù (1942 - 1943) gồm 134 bài, Thơ Hồ Chí Minh (1967) gồm 86 bài, Thơ chữ Hán Hồ Chí Minh gồm 36 bài.
4. Phong cách nghệ thuật
- Tính phong phú, đa dạng: Thể hiện sự đa dạng về các thể loại và sự đa dạng trong từng thể loại chính.
- Tính thống nhất: Thể hiện trên cả hai phương diện nội dung tư tưởng và hình thức nghệ thuật.
+ Về nội dung tư tưởng: Thấm nhuần tình yêu nước, tinh thần dân chủ, lập trường dân tộc.
+ Về hình thức nghệ thuật: Cái nhìn ấm áp, lạc quan về cuộc sống con người; hình tượng nghệ thuật trong sáng, luôn có sự vận động tự nhiên, khỏe khoắn, hướng về sự sống và tương lai.
II. THAO TÁC NGHỊ LUẬN VÀ NGÔN NGỮ BIỂU CẢM TRONG VĂN BẢN NGHỊ LUẬN
1. Thao tác nghị luận
Thao tác nghị luận là những kĩ thuật lặp luận được sử dụng để nội dung văn bản nghị luận hoàn chỉnh, thuyết phục. Các thao tác nghị luận gồm:
2. Ngôn ngữ biểu cảm
Ngôn ngữ biểu cảm trong văn nghị luận thể hiện qua cách lựa chọn và sử dụng từ ngữ, kiểu câu khẳng định, câu phủ định, các biện pháp tu từ,... để thể hiện tình cảm, cảm xúc của người viết, từ đó có cơ sở để hiểu sâu sắc hơn nội dung của văn bản.
